بحث:آیا یاریرسانی به مؤمنین از وظایف منتظران راستین امام مهدی است؟ (پرسش)
۱. آقای میرباقری؛ |
---|
|
نویسنده: آقای ظرافتی
پاسخ تفصیلی
اهمیت یاری به مؤمنین
- یکی از وظایف منتظران، دستگیری و تعاون است[۱۱]. برآوردن نیازهای مؤمنان ـ که در رأس همه آنها نیازهای معنوی ایشان است ـ جزء بهترین اعمال دینی محسوب میشود. امام صادق(ع) فرمودند[۱۲]: «در نیکی کردن به برادران خود با یکدیگر مسابقه دهید و اهل انجام آن باشید؛ زیرا بهشت دری دارد که معروف (نیکی و احسان) نامیده میشود؛ از آن (در) فقط کسانی که در دنیا کار خیر انجام دادهاند، وارد میشوند. همانا بنده به دنبال رفع نیاز برادر ایمانیاش میرود پس خدای عزوجل دو فرشته بر او میگمارد، یکی در طرف راستش و دیگری در طرف چپش، این دو برای آن شخص از پروردگارش طلب مغفرت میکنند و برای روا شدن حاجتش دعا میکنند... قسم به خدا هر آینه بر اثر برآورده شدن نیاز مؤمن ـ آنگاه که به حاجتش میرسد ـ پیامبر(ص) بیش از خود او خوشحال میشوند».[۱۳] رسول خدا (ص) فرمودند: «عظیمترین مردم از لحاظ منزلت نزد خداوند در روز قیامت کسی است که برای نصیحت و خیرخواهی آفریدگان در زمین بیشتر تلاش نماید»[۱۴].[۱۵]
- کدام عملی میتواند از جنبههای مختلف دارای این خیرات گسترده باشد؟ بالاترین خیر این عمل همانا خوشحال کردن پیامبر اکرم(ص) است که خود از بزرگترین عبادتها به شمار میآید. بر طبق این حدیث میتوان گفت از بهترین راههای خوشحال کردن ائمه(ع) و به خصوص حضرت ولی عصر(ع) همانا اهتمام به امر رسیدگی به مؤمنان ـ به خصوص از جهات معنوی ـ است. امام کاظم(ع) فرمودند[۱۶]: «هر کس نیاز یکی از دوستان ما را برآورد. گویی آن را برای همه ما (ائمه(ع)) برآورده کرده است».[۱۷]
- انقلابها معمولا بر دوش مستضعفین است، چرا که مستکبران و سرمایهداران از وضع موجود خود راضیاند و نوعا مخالف انقلاب بر مبنای تعالیم الهی و یا طرفداری از مستضعفان خواهند بود. اسلام هیچگاه روی خوش به مستکبران و طاغوتیان نشان نداده است، چنانکه در آغاز، حامی پیش برنده اسلام افراد مستضعفی همچون بلال، سلمان، جویبر، خباب، عمار، سمیه و... بودهاند. پیامبر خدا (ص) به این گروه از افراد توجه خاصی داشت، حتی همه اموال همسرش خدیجه(س) را در این راه مصرف نمود و خود عملا همچون مستضعفان میزیست و بیشتر با آنها محشور بود. به هر حال توجه به مستضعفان و تأمین نیازهای آنها، و برقراری عدالت اجتماعی و جلوگیری شدید از استعمار و استثمار و استحمار، یکی از عوامل زمینهسازی برای حکومت امید مستضعفان جهان حضرت مهدی (ع) خواهد بود[۱۸].
- لذا رسیدگی به نیازهای مؤمنان در حقیقت مصداقی از برآوردن نیازهای خود امام عصر(ع) است و کسانی که به انجام این وظیفۀ مهم در زمان غیبت موفق شدند، میتوانند امیدوار باشند که این جملات دعای عهد در حق ایشان مستجاب شده است[۱۹]: «خدایا، مرا از شتاب کنندگان به سوی ایشان در برآوردن نیازهایشان قرار بده»[۲۰]
یاری مؤمنین در عصر انتظار
- برادری اسلامی و رسیدگی به دردهای اجتماعی و تأسیس واحدهای وسیع و پردامنه در این زمینه نیز در نوع خود برای انسجام و پیوند و به هم پیوستگی هرچه بیشتر، زمینهساز آیندۀ درخشان است و نقش اجتماعی مؤثری در پیشبرد هدفها دارد[۲۱]. پیامبر اکرم(ص) فرمود[۲۲]: «مؤمنان در دوستی با مؤمنان دیگر همچون اعضای یکدیگرند که اگر یک عضو به درد آید، عضوهای دیگر نیز ناآرام هستند».. اگر به راستی جامعه ما نسبت به همدیگر چنین احساسی داشتند، پیشرفت بینظیری در زمینههای مختلف نصیبشان میشد[۲۳].
- همکاری و تعاون، از جریانها و ارکان اساسی در زندگی انسان است و شرط اساسی در هر وضع و موقعیتی از عرصههای اجتماعی و سیاسی به شمار میرود. همکاری و وحدت هدف، تقسیم کار و قبول مسئولیت از عناصر اصلی کارهای جمعی هستند که یک جامعه و گروه اجتماعی را حفظ و پایدار میسازد. زندگی جمعی مشکلات و نیازهای فراوانی را پیش رو دارد و فرد به تنهایی نمیتواند در برابر آنها بایستد و حرکت کند. از این رو، باید از همۀ ظرفیتها و توانهای افراد جامعه بهره برد و از تفکر شخصی و سلیقهای و خودمحوری کناره بگیرد و به همکاری و تعاون روی آورد. قرآن کریم نیز اجتماع مسلمین را به تعاون و همکاری و وحدت فرا خوانده است: ﴿وَتَعَاوَنُواْ عَلَى الْبَرِّ وَالتَّقْوَى وَلاَ تَعَاوَنُواْ عَلَى الإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ﴾[۲۴]، ﴿وَاعْتَصِمُواْ بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلاَ تَفَرَّقُواْ﴾[۲۵]، ﴿إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ﴾[۲۶]، ﴿يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُم مِّن ذَكَرٍ وَأُنثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ﴾[۲۷] و ﴿وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاء بَعْضٍ﴾[۲۸]
- مقولۀ انتظار ظرفیت دارد که منتظران را تحت هدف واحد در قالب مسئولیتی بزرگ با همگرایی و وحدت گرد هم آورد. امروزه جامعه منتظران با مسئولیت بزرگی که بر عهده دارند و با وجود دشمنان فراوانی که میخواهند نور انتظار و موعودگرایی را خاموش کنند، راهی ندارند جز اینکه به همگرایی و وحدت روی آورند و از تک روی و خودمحوری بپرهیزند تا زمینههای ظهور فراهم گردد. بنابراین، حالت انتظار و اعتقاد به وجود امام حی، زنده، حاضر و ناظر، در حفظ وحدت مردم و آماده کردن افراد برای زمینه سازی ظهور بسیار تأثیرگذار است[۲۹].
- منتظرانی که در پی یافتن راهی هستند تا به سوی امام خویش بشتابند، میتوانند از طریق ادای حقوق برادران ایمانی، به مقصود خویش در همین زمان غیبت نائل شوند. آیا این خود، فرجی بزرگ برای آنها نیست؟! البته اینها امیدوارند در زمان ظهور هم بتوانند متصدی این مقام در ارتباط با امامشان باشند، ولی این نعمتی است که پیش از ظهور حضرت هم برایشان تحقق مییابد. جملات این قسمت از دعای عهد از این طریق در زمان غیبت قابل تحقق میباشد[۳۰]: «خدایا، مرا از یاران و یاوران ایشان... و از اطاعت کنندگان دستوراتشان... و از کسانی که به سوی خواست ایشان سبقت میگیرند، قرار بده».[۳۱]
- در فرهنگ انتظار برای اینکه مؤمنین بتوانند همواره در مسیر درست باشند، در کنار مواظبت و محاسبۀ فردی باید به کمک هم آیند و مواظب هم باشند و گزارههایی مانند: «"لَیْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ یُحَاسِبْ نَفْسَهُ کُلَّ یَوْمٍ"»[۳۲] و دستور امر به معروف و نهی از منکر و آیه ﴿وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ﴾[۳۳] اشاره به این شاخص مهم در فرهنگ انتظار است که به کمک آن آحاد جامعه در سلامتی میمانند، چرا که صلح و امنیت یک پدیده مردمی است که به کمک مردم به وجود میآید[۳۴]. در دوران غیبت حضرت مهدی (ع) که فتنهها به فزونی میرسد و نابسامانیهای اجتماعی افزایش مییابد، بسیارند کسانی که زیر ستم قرار میگیرند و از حقوق مسلم خویش محروم میمانند. شیعه منتظر، اگرچه نتواند تغییری بنیادین در جامعه ایجاد کند، حداقل تا آنجا که توان دارد، ضعیفان و بیچارگان را دستگیری مینماید، به فقیران و مستمندان، عطوفت میورزند و در خیرخواهی دیگران کوتاهی نمیکند[۳۵].
- برخی دیگر از مصادیق یاری رسانی منتظران به سایر مؤمنین عبارت است از: نصیحت یا خیرخواهی برای آنها، دعای خیر برای مؤمن از مصادیق بارز نصیحت و خیرخواهی است، چه در حضور و چه در غیاب او، که به وسیله دعا ناراحتیها برطرف میشود و منفعت جلب میگردد و نیز ادای حقوق سایر مؤمنان، این حقوق بسیار است و ادای آنها از اوجب واجبات است[۳۶].
یاری امام با تربیت منتظران
- همه این مضامین با اهتمام و جدیت در امر رسیدگی به نیازهای روحی و معنوی مؤمنان در زمان غیبت امام(ع) قابل وصول هستند، به خصوص اگر هدف انسان تربیت منتظری راستین نسبت به امام عصر(ع) باشد. در این صورت علاوه بر اینکه خود از یاران و یاوران ایشان قرار میگیرد، سایر مؤمنان را هم در حد توان خود و توفیق الهی، به صف آنها میافزاید و در واقع با ادای این تکلیف، روز به روز بر یاران واقعی امام زمانش افرادی را اضافه میکند. این خود بزرگترین توفیقات الهی و مصداق بهترین فرجها در زمان غیبت است. از امام رضا(ع) نقل شده است[۳۷]: «و ما را از کسانی قرار بده که دین خود را به وسیله آنها غلبه میدهی و به سبب ایشان یاری ولی خود را عزت میبخشی. و غیر ما را (در این مقام) جایگزین ما قرار مده که همانا جایگزین کردن غیر ما به جای ما بر تو آسان است ولی بر ما سخت (و ناگوار) است». [۳۸]
- کسی که توفیق تربیت منتظران فرج امام عصر(ع) در زمان غیبت ایشان را یافته، مشمول بزرگترین الطاف خاصه ایشان قرار گرفته است و اگر مقام خود را در نزد خدا و امام(ع) به خوبی درک کند، به هیچ قیمتی حاضر نیست آن را از دست بدهد. او خوب میداند خدای متعال به سادگی ممکن است این لطفی را که به او ارزانی داشته، از او سلب کند و به دیگری بدهد. در این صورت هیچ حقی هم از وی ضایع نمیگردد، چون رسیدن به آن مقام، چیزی جز لطف الهی نبوده است. بنابراین باید مراقبت کند و کاری انجام ندهد که خود را از شمول این لطف بینظیر خارج سازد.[۳۹]
- کسانی که به نحوی در مسیر تربیت منتظران راستین امام عصر(ع) قدم بر میدارند، اگر با نیت خالص و برای جلب رضای الهی عمل کنند، قطعاً جزء تقویت کنندگان سلطه ایشان قرار میگیرند و میتوانند امیدوار باشند که در قیامت در زمره ایشان محشور گردند. پس این مقام را باید با اصرار و الحاح از پروردگار متعال درخواست نمود[۴۰].
- باید به پیامبر اکرم (ص) اقتدا کرد که بر اساس علم و منطق با گروههای مختلف غیر اسلامی مناظره و بحث میکرد. امام صادق (ع) چهار هزار شاگرد در رشتههای مختلف تربیت مینمود و شخصا با منکران خدا مینشست و به بحث و گفتگو میپرداخت. این بحثها و تجزیه و تحلیلهای روشنگرانه نقش مؤثری در توسعه اسلام داشت. قرآن میفرماید: ﴿ادْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُم بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ﴾[۴۱]. حضرت علی(ع) فرمود: طرفداران پنج دین مختلف به صورت گروههای پنج نفری به حضور پیامبر خدا(ص) برای بحث و مذاکره آمدند، به ترتیب: گروه یهود، سپس گروه مسیحی، سپس گروه مادی، سپس گروه دوگانه پرست، سپس گروه مشرک شروع به مناظره کردند. پیامبر خدا(ص) با کمال متانت سخن آنها را گوش داد و به پاسخ آنها پرداخت، و این مناظرات سه روز بیشتر طول نکشید، که هر پنج گروه قانع شدند و به اسلام گرویدند، در پایان گفتند: "ای محمد(ص)! ما همچون حجت و استدلال تو هرگز در جایی ندیدهایم، گواهی میدهیم که تو رسول خدا هستی"[۴۲]. آری، اگر برای جذب تحصیل کردهها و افراد مختلف غیر اسلامی با چنین شیوهای رفتار شود، نقش مؤثری در گسترش اسلام خواهد داشت و همچنین زمینهسازی فکری حسابشدهای برای آینده درخشان به دست حضرت مهدی (ع) خواهد بود[۴۳].
- بنابراین، یاری رساندن به مؤمنین که از بهترین اعمال دینی است از وظایف منتظران راستین امام مهدی(ع) است.
پانویس
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۱۹۸؛ نعمانی، محمد بن ابراهیم، ص۲۱۶؛ ابن بابویه، محمد بن علی، معانی الاخبار، ص۹۶؛ همو، کمال الدین، ج۲، ص۶۷۵؛ همو، عیون اخبار الرضا(ع)، ج۱، ص۲۱۶؛ همو، الأمالی، ص۶۷۴؛ ابن شعبه حرانى، حسن بن على، تحف العقول، ص۴۳۶؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج۲۵، ص۱۲۰.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۱۸۷؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج۷۱، ص۲۶۰.
- ↑ صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ج۱، ص۶۲؛ ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ج۱، ص۲۰۵؛ طوسی، محمد بن حسن، الأمالی، ص۶۵۴؛ ابن شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابیطالب(ع)، ج۴، ص۲۰۶؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج۲۶، ص۲۴۹.
- ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج۲۵، ص۲۱.
- ↑ برقی، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، ج۱، ص۱۸۲؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج۶۵، ص۳۰.
- ↑ طبرسی، احمد بن علی، الإحتجاج، ج۲، ص۴۶۶؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج۵۳، ص۱۷۹.
- ↑ صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ج۱، ص۲۵۹؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج۲۶، ص۱۴۰.
- ↑ ابن قولويه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، ص۳۱۹؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج۹۹، ص۲۹۵.
- ↑ طوسی، محمد بن حسن، الأمالی، ص۶۹۲؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج۷، ص۳۰۴؛ ج۶۷، ص۶۹.
- ↑ میرباقری، سید محمد حسین، وظایف منتظران ص۳۲۱.
- ↑ ر.ک. سبحانی نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص ۵۳.
- ↑ «"تَنَافَسُوا فِی الْمَعْرُوفِ لِإِخْوَانِکُمْ وَ کُونُوا مِنْ أَهْلِهِ فَإِنَّ لِلْجَنَّةِ بَاباً یُقَالُ لَهُ الْمَعْرُوفُ- لَا یَدْخُلُهُ إِلَّا مَنِ اصْطَنَعَ الْمَعْرُوفَ فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا فَإِنَّ الْعَبْدَ لَیَمْشِی فِی حَاجَةِ أَخِیهِ الْمُؤْمِنِ فَیُوَکِّلُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ مَلَکَیْنِ وَاحِداً عَنْ یَمِینِهِ وَ آخَرَ عَنْ شِمَالِهِ یَسْتَغْفِرُونَ لَهُ رَبَّهُ وَ یَدْعُونَ بِقَضَاءِ حَاجَتِهِ ثُمَّ قَالَ وَ اللَّهِ لَرَسُولُ اللَّهِ ص أَسَرُّ بِقَضَاءِ حَاجَةِ الْمُؤْمِنِ إِذَا وَصَلَتْ إِلَیْهِ مِنْ صَاحِبِ الْحَاجَةِ"»؛ اصول کافی، کتاب الایمان و الکفر، باب قضاء حاجة المؤمن، ح ۱۰.
- ↑ ر.ک. محمدی اشتهاردی، محمد، حضرت مهدی فروغ تابان ولایت، ص ۱۰۷-۱۱۷.
- ↑ «عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ(ع) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص): إِنَّ أَعْظَمَ النَّاسِ مَنْزِلَةً عِنْدَ اللَّهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ أَمْشَاهُمْ فِی أَرْضِهِ بِالنَّصِیحَةِ لِخَلْقِهِ»؛ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۲، ص۲۰۸
- ↑ ر.ک: فقیهی، علی نقی، سبک اخلاق اجتماعی مهدییاوران، ص ۱۲۸.
- ↑ «"مَنْ قَضَی حَاجَةً مِنْ أَوْلِیَائِنَا فَکَأَنَّهَا قَضَاهَا لِجَمیعِنا"»؛ مکیال المکارم، ج ۲، ص ۴۲۰، حیث ۱۷۴۱ به نقل از بحار الانوار.
- ↑ ر.ک. محمدی اشتهاردی، محمد، حضرت مهدی فروغ تابان ولایت، ص ۱۰۷-۱۱۷.
- ↑ ر.ک. محمدی اشتهاردی، محمد، حضرت مهدی فروغ تابان ولایت، ص ۱۰۷-۱۱۷.
- ↑ «"اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی مِنَ... الْمُسَارِعِینَ إِلَیْهِ فِی قَضَاءِ حَوَائِجِهِ"»؛ بحار الانوار، ج ۱۰۲، ص ۱۱۱.
- ↑ ر.ک. بنیهاشمی، سید محمد، برکات انتظار، ص ۱۲۵-۱۲۹.
- ↑ جابر جعفی گوید: به امام باقر (ع) عرض کردم: فرج شما چه وقت است؟ سه بار فرمود: فرج ما تحقق نمیپذیرد تا غربال شوید و آزمایش گردید، تا وقتی که قلبها صاف شود؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۰۱.
- ↑ بحارالانوار، ج ۴۸، ص ۱۵۰: «"مَثَلُ الْمُؤْمِنِ فِی تَوَادِّهِمْ وَ تَرَاحُمِهِمْ کَمَثَلِ الْجَسَدِ إِذَا اشْتَکَی بَعْضُهُ تَدَاعَی سَائِرُهُ بِالسَّهَرِ وَ الْحُمَّی"»
- ↑ ر.ک. محمدی اشتهاردی، محمد، حضرت مهدی فروغ تابان ولایت، ص ۱۰۷-۱۱۷.
- ↑ «و در نیکوکاری و پرهیز همکاری کنید نه در گناه و تجاوز» سوره مائده، آیه ۲.
- ↑ «و همگان به ریسمان خداوند بیاویزید و مپرا کنید» سوره آل عمران، آیه ۱۰۳.
- ↑ «جز این نیست که مؤمنان برادرند، پس میان برادرانتان را آشتی دهید و از خداوند پروا کنید باشد که بر شما بخشایش آورند» سوره حجرات، آیه ۱۰.
- ↑ «ای مردم! ما شما را از مردی و زنی آفریدیم و شما را گروهها و قبیلهها کردیم تا یکدیگر را بازشناسید، بیگمان گرامیترین شما نزد خداوند پرهیزگارترین شماست، به راستی خداوند دانایی آگاه است» سوره حجرات، آیه ۱۳.
- ↑ «و مردان و زنان مؤمن، دوستان یکدیگرند» سوره توبه، آیه ۷۱.
- ↑ ر.ک. موسوی، سید مهدی، تربیت سیاسی در پرتو انتظار، ص ۴۰.
- ↑ «"اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی مِنْ أَنْصَارِهِ وَ أَعْوَانِه... ِ وَ الْمُمْتَثِلِینَ لِأَوَامِرِهِ... وَ السَّابِقِینَ إِلَی إِرَادَتِه"»
- ↑ ر.ک. بنیهاشمی، سید محمد، برکات انتظار، ص ۱۲۵-۱۲۹.
- ↑ کافی، ج ۳، ص ۴۵۳.
- ↑ «جز آنان که ایمان آوردهاند و کارهای شایسته کردهاند و یکدیگر را به راستی پند دادهاند و همدیگر را به شکیبایی اندرز دادهاند» سوره عصر، آیه ۳.
- ↑ ر.ک. بابایی طلاتپه، محمد باقر، مبانی صلح و امنیت در فرهنگ انتظار، ص۱۲۱-۱۲۲.
- ↑ ر.ک. سبحانی نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص ۵۳.
- ↑ ر.ک: فقیهی، علی نقی، سبک اخلاق اجتماعی مهدییاوران، ص ۱۲۸.
- ↑ «"وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ تَنْصُرُ بِهِ لِدِینِکَ وَ تُعِزُّ بِهِ نَصْرٍ وَلِیِّکَ. وَ لَا تَسْتَبْدِلْ بِنَا غیرنا، فَانٍ استبدالک بِنَا غَیْرَنَا عَلَیْکَ یَسِیرُ وَ هُوَ علنیا عَسِیرُ"» جمال الاسبوع، ص ۳۰۹.
- ↑ ر.ک. بنیهاشمی، سید محمد، برکات انتظار، ص ۱۲۵-۱۲۹.
- ↑ ر.ک. بنیهاشمی، سید محمد، برکات انتظار، ص ۱۲۵-۱۲۹.
- ↑ ر.ک. بنیهاشمی، سید محمد، برکات انتظار، ص ۱۲۵-۱۲۹.
- ↑ «(مردم را) به راه پروردگارت با حکمت و پند نیکو فرا خوان و با آنان با روشی که بهتر باشد چالش ورز! بیگمان پروردگارت به آن کس که راه وی را گم کرده داناتر است و او به رهیافتگان داناتر است» سوره نحل، آیه ۱۲۵.
- ↑ "مَا رَأَیْنَا مِثْلَ حُجَّتِکَ یَا مُحَمَّدُ نَشْهَدُ أَنَّکَ رَسُولُ اللَّهِ"؛ مشروح این مناظره در کتاب احتجاج طبرسی، ج ۱، از ص ۱۶ تا ۲۴ آمده است.
- ↑ ر.ک. محمدی اشتهاردی، محمد، حضرت مهدی فروغ تابان ولایت، ص ۱۰۷-۱۱۷.