بحث:دلایل وجود امام مهدی چیست؟ (پرسش)

یکی از مباحث در حوزه مهدویت، اثبات وجود حضرت مهدی (ع) است. علاوه بر دلیل تاریخی که نشان میدهد وجود ایشان در برهه ای از زمان لمس شده است، ادله مختلف و گسترده نقلی (حدیثی) برای اثبات آن وجود دارد.

نویسنده: آقای پورانزاب

پاسخ تفصیلی

مقدمه

موضوع حضرت مهدی(ع) به عنوان اینکه رهبر موعود و منجی عالم بشریت است به ‌‏صورت گسترده در احادیث نبوی و روایات ائمه اهل بیت(ع) آمده و به گونه‏‌ای مورد تأکید قرار گرفته شده که جای هیچ‌‏گونه شکی باقی نمی‌گذارد. چهارصد حدیث فقط از طریق اهل سنت‏^[۱] وجود دارد که به ضمیمۀ روایات شیعه به بیش از شش هزار روایت می‌رسد^[۲]. چنین آماری بسیار بالاست و در مورد خیلی از مسائل بد‌یهی اسلام که مسلمانان به آن معتقدند این تعداد روایت وارد نشده است^[۳].

دلایل وجود امام زمان(ع)

مهمترین دلایلی که برای اثبات وجود امام زمان(ع) اقامه شده است عبارت‌اند از:

دلیل علمی

دلیل علمی تجربه‌‌ای است که مدت زمان هفتاد سال گروهی از مردم با آن زندگی کردند؛ یعنی "غیبت صغری". غیبت صغری صورت گرفت تا مردم به تدریج به غیبت کبری عادت کنند و خود را براساس آن بسازند. در این دوره امام از دیده‌‌ها پنهان بود ولی از طریق وکیلان و نواب اربعه که به ترتیب عبارت بودند از: عثمان بن سعید عمری‏؛ محمد بن عثمان بن سعید عمری؛ ‏ابو القاسم حسین بن روح‏ و ابو الحسن علی بن محمد سمری، با مردم ارتباط‍‌ داشت و پرسش‌های آنها را جواب می‌‌داد و به مشکلاتشان رسیدگی می‌‌کرد و این چهار تن از پاک‌‌ترین و با‌تقوا‌ترین مؤمنان بودند که در مدت هفتاد سال هیچ‌کس در هیچ زمینه‌ای خطایی از آنان ندیده و نشنیده است و سمری که آخرین نایب بود از پایان غیبت صغری و شروع غیبت کبری خبر داد و در غیبت کبری دیگر فرد خاصی نیابت و وکالت خاص از آن حضرت نداشت. در غیبت صغری زمینه آماده شده بود تا مردم با غیبت کبری خو بگیرند و به خود وحشت راه ندهند، از آن به بعد مردم‏ وظیفه داشتند به وکیلان و نایبان عمومی آن حضرت یعنی مجتهدان عادل و آگاه به امور دین و دنیا روی آورند.
همچنین امکان ندارد یک دروغ، هفتاد سال دوام بیاورد و چهار نفر با هماهنگی کامل و یک‌‌صدا یک نقش را بازی کنند؟ آنان با رفتار صمیمانۀ خود چنان در مردم ایجاد اطمینان کرده بودند که همه به گفتار و کردار آنان ایمان داشتند و امکان نداشت این چهار تن به گونه‌ای نقش بازی کنند که هیچ‌کس به حقیقت پی نبرد در حالی که این افراد هیچ رابطۀ خاصی با هم نداشته‌اند تا گفته شود در این قضیه تبانی کرده بودند. بنابراین این دلیل ثابت می‌کند مهدی موعود یک اسطوره و یک فرضیه نیست بلکه حقیقتی است که وجود او در تاریخ لمس شده است و آن حضرت پس از غیبت صغری خود اعلان کرده است که در پردۀ غیبت کبری خواهد رفت و از نظرها پنهان خواهد گشت و هیچ‌ کس او را نخواهد دید^[۴]. پس تحلیل غیبت صغرای امام(ع) می‌تو‌اند به صورت یک دلیل علمی، واقعیت، ثبوت، وجود، ولادت، زندگی و غیبت او را ثابت کند^[۵].
در این زمینه می‌‌توان به آثار وجودی آن حضرت از مشاهدۀ توسلات به او و دادرسی‌‌های او که برای پیروان و منتظر‌ین‌اش در زمان غیبت کبری ظاهر شده است اشاره کرد یعنی این آثار نیز بر وجود او دلالت دارد^[۶].

دلیل نقلی

روایات پیامبر(ص)، امیر المؤمنین و ائمه هدی(ع) پیش از ولادت آن حضرت که فرمودند: او غیبت خواهد کرد و غیبت او طولانی خواهد بود و... موجب شد ثقات و معتمدین از تولدش آگاه شدند و ساعت و روز تولدش را ضبط کردند، او را دیدند و میان شیعه که پایبند به گفتار پیامبر(ص) و ائمه(ع) بودند، شایع شد. به ‌علاوه پیامبر(ص) او را فرزند امام حسن عسکری(ع) معرفی فرموده بود و وقتی آن حضرت وفات کردند پس باید آن حضرت متولد شده باشد بنابراین گفته‌های پیامبر(ص) و امیرالمؤمنین و ائمه(ع) دلیل است بر اینکه او موجود است و الا آن گفته‌ها دروغ خواهد شد^[۷].
در این دلیل وجود امام موعود با توجه به چند مطلب اثبات می‌‌شود:

مطلب اول: روایاتی^[۸] که مهدی موعود را از اهل بیت^[۹](ع) و از فرزندان فاطمه(س)‏^[۱۰] و از نسل حسین(ع)^[۱۱] و نهمین فرزند آن حضرت‏ می‌‌دانند^[۱۲].
مطلب دوم: روایاتی که تمام امامان را دوازده نفر می‌داند و از احادیث متواتر و در کتب صحاح و مسانید با طرق مختلف نقل شده‌اند. لذا حضرت مهدی(ع) خارج از دا‌‌یرۀ دوازده امام نخواهد بود و او را دوازدهمین فرد از آنان تعیین می‌کند این روایات علی‌‌رغم تلاش امامان برای مطرح نشدن آنها در میان عموم مردم به خاطر حفظ جان امام مهدی(ع)^[۱۳] از گزند دشمنان دیرینه و حاکمان عباسی بالا‌خره منتشر شده و سینه به سینه و کتاب به کتاب از نسلی به نسل دیگر منتقل گشته و در سطحی قابل قبول و قابل اعتماد منتشر شده است^[۱۴].
مطلب سوم: اضافه بر تعداد فراوان روایات فوق، قراین و شواهد بسیاری صحت این روایات را اثبات می‌کند، برای نمونه عدد روایات (الائمه، او الخلفاء، او الامراء، من بعدی اثنا عشر) به ۲۷۰ روایت می‌رسد که در مشهورترین کتاب‌‌های حدیث شیعه و اهل سنت همچون بخاری و مسلم و ترمذی و ابو داود و مسند احمد و مستدرک حاکم آمده است^[۱۵].
مطلب چهارم: بخاری که معاصر امام جواد(ع) بوده این روایات را نقل کرده؛ یعنی متن این حدیث‌‌ها قبل از کامل شدن عدد دوازده امام در عالم خارج ثبت شده و احتمال جعل و حدیث‌‌‌سازی که معمولاً پس از وقوع یک حادثه برای آن حادثه حدیث جعل می‌‌شود، صد‌‌درصد منتفی است و به هیچ‌‌وجه نمی‌‌تواند این روایت‌‌ها انعکاسی از عقیدۀ امامیه و پیروان اهل‌ بیت باشد؛ بنابراین این نکته نشان دهندۀ یک واقعیت فراتر از حوادث تاریخ بوده و در حقیقت یک خبر غیبی از پیامبر اسلام(ص) است که با اعتقاد امامیه کاملاً منطبق و امام مهدی(ع) یگانه مصداق قابل صدق برای این نوع حدیث‌‌های فراوان است^[۱۶].

نتیجه گیری

بنابراین با توحه به ادلۀ تاریخی و دوران غیبت صغری و روایات فراوان از پیامبر اکرم(ص) و ائمه(ع) وجود امام مهدی(ع)ثابت می‌‌شود.

پانویس

با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:

↑ ر.ک: صدر، سید محمد باقر، المهدی.
↑ ر.ک: صافی گلپایگانی، لطف اللّه، منتخب الاثر فی الامام الثانی عشر، ص؟؟؟.
↑ ر.ک: صدر، سید محمد باقر، رهبری بر فراز قرون، ص۹۷ـ۱۰۴؛ حکیم، سید منذر، مهدویت و امام مهدی از نگاه شهید صدر، ص ۳۸۷ ـ۴۱۲..
↑ ر.ک: صدر، سید محمد باقر، رهبری بر فراز قرون، ص۹۷ـ۱۰۴.
↑ ر.ک: صدر، سید محمد باقر، رهبری بر فراز قرون، ص۹۷ـ۱۰۴.
↑ ر.ک: خراسانی، محمد جواد، مهدی منتظر، ص ۴۹.
↑ ر.ک: خراسانی، محمد جواد، مهدی منتظر، ص ۴۹.
↑ ر.ک: معجم احادیث الامام المهدی، مؤسسة المعارف الاسلامیة، ج ۱، احادیث نبوی.
↑ احمد و ابن ابی شیبه و ابن ماجه و نعیم بن حماد در باب فتن از علی(ع) روایت کرده‏‌اند: رسول اللّه (ص)، فرمودند: «مهدی از ما اهل بیت است خداوند کار او را در یک شب سامان می‌بخشد»؛ السیوطی، جلال الدین، الحاوی للفتاوی، ج ۲، ص ۲۱۳ ـ ۲۱۵؛ در این کتاب احمد، ابن ابی شیبه و ابو داود از علی(ع) روایت کرده‏‌اند که پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «اگر از دنیا بیش از یک روز باقی نمانده باشد خداوند فردی از اهل بیت مرا مبعوث می‌کند تا دنیا را پر از عدالت کند چنانکه پر از ستم شده است»؛ ر.ک: فقیه ایمانی، مهدی، موسوعة الامام المهدی، ج ۱؛ ابو داود، سلیمان بن الاشعث، صحیح سنن المصطفی، ج ۲، ص ۲۰۷؛ ابن ماجه، سنن، ج ۲، ش ۱۳۶۷، ۴۰۸۵؛ معجم احادیث الامام المهدی، ج ۱، ص ۱۴۷.
↑ ابو داود و ابن ماجه و طبرانی و حاکم از امّ سلمه روایت کرده‌‏اند که گفت از پیامبر(ص) شنیدم فرمودند: «مهدی از عترت من و از فرزندان فاطمه(س) است»؛ السیوطی، جلال الدین، الحاوی للفتاوی، ج ۲، ص ۲۱۴.
↑ «مهدی از نسل حسین(ع) است»؛ الاصفهانی، ابو نعیم، الاربعون حدیثا، ص؟؟؟؛ الطبرانی، الاوسط، السیرة الحلبیة، ج۱، ص ۱۹۳؛ ابن حجر، القول المختصر، ص؟؟؟؛ صافی گلپایگانی، لطف اللّه، منتخب الاثر، ص؟؟؟.
↑ ر.ک: حکیم، سید منذر، مهدویت و امام مهدی از نگاه شهید صدر، ص ۳۸۷ ـ۴۱۲.
↑ ر.ک: الصدر، السید محمد، الغیبة الکبری، ص ۲۷۲ به بعد؛ ناصف، منصور علی، الغیبة الکبری، ج ۳، ص ۴۰؛ دخیل، محمد علی، الامام المهدی، ص؟؟؟.
↑ ر.ک: حکیم، سید منذر، مهدویت و امام مهدی از نگاه شهید صدر، ص ۳۸۷ ـ۴۱۲.
↑ ر.ک: حکیم، سید منذر، مهدویت و امام مهدی از نگاه شهید صدر، ص ۳۸۷ ـ۴۱۲.
↑ ر.ک: صدر، سید محمد باقر، رهبری بر فراز قرون، ص۹۷ـ۱۰۴؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۱۰۹ـ ۱۱۱؛ حکیم، سید منذر، مهدویت و امام مهدی از نگاه شهید صدر، ص ۳۸۷ ـ۴۱۲.

[1] ر.ک: صدر، سید محمد باقر، المهدی.

[2] ر.ک: صافی گلپایگانی، لطف اللّه، منتخب الاثر فی الامام الثانی عشر، ص؟؟؟.

[3] ر.ک: صدر، سید محمد باقر، رهبری بر فراز قرون، ص۹۷ـ۱۰۴؛ حکیم، سید منذر، مهدویت و امام مهدی از نگاه شهید صدر، ص ۳۸۷ ـ۴۱۲..

[4] ر.ک: صدر، سید محمد باقر، رهبری بر فراز قرون، ص۹۷ـ۱۰۴.

[5] ر.ک: صدر، سید محمد باقر، رهبری بر فراز قرون، ص۹۷ـ۱۰۴.

[6] ر.ک: خراسانی، محمد جواد، مهدی منتظر، ص ۴۹.

[7] ر.ک: خراسانی، محمد جواد، مهدی منتظر، ص ۴۹.

[8] ر.ک: معجم احادیث الامام المهدی، مؤسسة المعارف الاسلامیة، ج ۱، احادیث نبوی.

[9] احمد و ابن ابی شیبه و ابن ماجه و نعیم بن حماد در باب فتن از علی(ع) روایت کرده‏‌اند: رسول اللّه (ص)، فرمودند: «مهدی از ما اهل بیت است خداوند کار او را در یک شب سامان می‌بخشد»؛ السیوطی، جلال الدین، الحاوی للفتاوی، ج ۲، ص ۲۱۳ ـ ۲۱۵؛ در این کتاب احمد، ابن ابی شیبه و ابو داود از علی(ع) روایت کرده‏‌اند که پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «اگر از دنیا بیش از یک روز باقی نمانده باشد خداوند فردی از اهل بیت مرا مبعوث می‌کند تا دنیا را پر از عدالت کند چنانکه پر از ستم شده است»؛ ر.ک: فقیه ایمانی، مهدی، موسوعة الامام المهدی، ج ۱؛ ابو داود، سلیمان بن الاشعث، صحیح سنن المصطفی، ج ۲، ص ۲۰۷؛ ابن ماجه، سنن، ج ۲، ش ۱۳۶۷، ۴۰۸۵؛ معجم احادیث الامام المهدی، ج ۱، ص ۱۴۷.

[10] ابو داود و ابن ماجه و طبرانی و حاکم از امّ سلمه روایت کرده‌‏اند که گفت از پیامبر(ص) شنیدم فرمودند: «مهدی از عترت من و از فرزندان فاطمه(س) است»؛ السیوطی، جلال الدین، الحاوی للفتاوی، ج ۲، ص ۲۱۴.

[11] «مهدی از نسل حسین(ع) است»؛ الاصفهانی، ابو نعیم، الاربعون حدیثا، ص؟؟؟؛ الطبرانی، الاوسط، السیرة الحلبیة، ج۱، ص ۱۹۳؛ ابن حجر، القول المختصر، ص؟؟؟؛ صافی گلپایگانی، لطف اللّه، منتخب الاثر، ص؟؟؟.

[12] ر.ک: حکیم، سید منذر، مهدویت و امام مهدی از نگاه شهید صدر، ص ۳۸۷ ـ۴۱۲.

[13] ر.ک: الصدر، السید محمد، الغیبة الکبری، ص ۲۷۲ به بعد؛ ناصف، منصور علی، الغیبة الکبری، ج ۳، ص ۴۰؛ دخیل، محمد علی، الامام المهدی، ص؟؟؟.

[14] ر.ک: حکیم، سید منذر، مهدویت و امام مهدی از نگاه شهید صدر، ص ۳۸۷ ـ۴۱۲.

[15] ر.ک: حکیم، سید منذر، مهدویت و امام مهدی از نگاه شهید صدر، ص ۳۸۷ ـ۴۱۲.

[16] ر.ک: صدر، سید محمد باقر، رهبری بر فراز قرون، ص۹۷ـ۱۰۴؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۱۰۹ـ ۱۱۱؛ حکیم، سید منذر، مهدویت و امام مهدی از نگاه شهید صدر، ص ۳۸۷ ـ۴۱۲.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]