بحث:نامۀ ۵۳ نهج البلاغه
مقدمه
عهدنامه مالک اشتر وقتی اوضاع مصر، با دسیسه‌های معاویه آشفته شد، حضرت علی (ع) حکومت آن سامان را به سردار رشید و یار فداکار و باکفایت خود مالک اشتر سپرد. هرچند مالک نتوانست برای فرمانروایی به آنجا برسد و در راه، شهید شد.
نامه‌ای که امیر مؤمنان به مالک اشتر نوشت، هم اعطای حکم فرمانروایی مصر به او بود، هم دستورالعمل حکومتی و منشور کاملی از شیوۀ زمامداری. این نامۀ مهم و مفصّل و عمیق (نامۀ ۵۳ نهج البلاغه) به عهدنامۀ مالک اشتر شهرت یافته است و از اوراق درخشان بینش علوی و حکومت اسلامی است که به همۀ والیان و کارگزاران حکومتی، آیین حکمرانی می‌آموزد و همین یک نامه، در نشان دادن عظمت روح و فکر و دانش و آگاهی و سیاست امام علی (ع) کافی است. به دلیل اهمیت این عهدنامه و رهنمودهای بلند و سازنده و جامعی که در این منشور حکومتی است، مورد عنایت اندیشمندان و سیاستمداران و مؤلفان قرار گرفته و دهها شرح و تفسیر و ترجمه به زبان فارسی و عربی و دیگر لغات بر آن نوشته‌اند. در این عهدنامۀ طولانی، حضرت علی (ع) ضمن بیان اهمیّت مصر و حساسیّت نقش والی در برخورد با مردم، دستورهای اخلاقی که به خود والی مربوط می‌شود می‌دهد و لغزشگاه‌های گوناگون پیش پای او را برمی‌شمارد. دسته‌بندی طبقات و اقشار مختلف جامعه مثل سپاهیان، قضات، کارگزاران، مالیات‌بگیران، تجّار و صنعتگران، اهل خراج، مسلمانان و اهل ذمّه، توانگران و طبقات محروم، خواص جامعه و توده‌های مردم و بیان نحوۀ برخورد با هریک، نیز کیفیت اجرای حدود و ستاندن جزیه و داوری میان مردم و برگزیدن مشاوران و اعزام نیروها و صرف درآمدها و عملکرد قاضیان و لشکریان و منشیان و... در فرازهای این عهدنامه به چشم می‌خورد. شیوه‌های اجرای عدالت و رعایت حقوق انسان‌ها و برخورد شایسته با رعیت و ساده‌زیستی در دوران زعامت و برخورد عاطفی با مردم و. ۰. از مهمترین توصیه‌های آن حضرت در این منشور حکومتی است و بحق، مایۀ فخر شیعه و سند اعتلای اسلام و قطره‌ای از اقیانوس عظمت و شخصیت بی‌نظیر امیر مؤمنان است و می‌سزد که پیوسته نصب‌العین مسؤولان جامعه و متولّیان امور مردم قرار گیرد[۱].
منابع
پانویس
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۴۲۶.