بحث:ویژگی‌های روحی و روانی منتظران راستین چیست؟ (پرسش)

اساسی ترین ویژگی رفتاری منتظر، آمادگی روحی و روانی

• برای درک زمان ظهور حضرت مهدی(ع)، اساسی‌ترین ویژگی در بخش رفتار، ایجاد آمادگی روحی و روانی در خود است. انتظار در تمام ابعاد روحی و روانی فردی که منتظر ظهور حضرت است، تأثیرگذار است. انتظار صحیح امری است سازنده و آرامش‌بخش در روح و روان فرد. این موضوع در قرآن بنابر روایتی به نقل از امام صادق (ع) این‌گونه بیان شده است: ﴿إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا فَلا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلا هُمْ يَحْزَنُونَ﴾ آیۀ فوق ناظر بر این است که در نبود غم‌ها آرامش روحی حاصل می‌‌گردد. از طریق ارتباط معنوی که فرد با یک انسان کامل الهی برقرار می‌‌سازد، حسی در او به وجود می‌‌آید که او را در مقابل بسیاری از افکار رنج‌آور، گرفتاری‌ها و بیماری‌های روحی رایج در جامعه امروزی مقاوم می‌‌سازد.
• به عبارتی دیگر هدف از انتظار فرج، رها شدن از تنگناهای روحی و روانی و امید به آینده‌ای بهتر است که بخشی از آسایش و آرامش روحی و روانی را نیز تأمین می‌کند. از این رو، نوعی فرج و گشایش شمرده می‌شود و حتی عنوان «مِن أعظم الفرج» را به دست می‌آورَد.

برخی از ویژگی‌های روحی و روانی منتظر

• برخی از عوامل و ویژگی‌های روحی و روانی منتظران در عصر غیبت عبارتند از:

1. عمل به واجبات و ترک محرمات: آمادگی روحی و روانی، با عمل به واجبات و ترک محرمات حاصل می‌شود. زمینه‌سازِ راستین ظهور، به خوبی می‌داند محبوب‌ترین کارها نزد امام زمان، انجام واجبات دینی و ترک محرمات است. او به درجه‌ای از ایمان می‌رسد که توفیق در عمل به واجبات و ترک کارهای حرام را بهترین لذت‌های زندگی می‌داند. پیشوایان معصوم (ع) نیز هرگاه از حالت انسان‌های دوران غیبت یاد می‌کردند، به مناسبت، از انجام واجبات و پروای الهی سخن می‌گفتند. امام صادق (ع) می‌فرماید: «همانا برای صاحبِ این امر، غیبتی است؛ پس انسان باید تقوا پیشه نماید و به دین خود چنگ زند». پروای الهی در همۀ زمان‌ها واجب است؛ اما به دلیل شرایط خاص، در دوران غیبت اهمیت بیشتری دارد؛ چرا که در این زمان عوامل فراوانی دست به دست هم داده تا انسان‌ها را به بیراهه بکشاند و گمراه سازد.
2. رعایت آموزه‌های اخلاقی: کسانی که صاحب آمادگی روحی و روانی بالایی نشوند، هرگز نمی‌توانند یار و یاور خوبی برای آن حضرت باشند؛ چرا که با کمترین فشاری که برایشان وارد می‌شود، عرصه را خالی می‌کنند. بی‌گمان برای حضرت مهدی (ع) یارانی هست که قوت و قدرت بالای روحی و روانی دارند تا بتوانند بر دشمنان چیره شوند. بر این اساس افزون بر انجام واجبات و ترک محرمات "رعایت آموزه‌های اخلاقی" نیز اهمیت والایی دارد، امام صادق (ع) در این‌باره می‌فرماید: «هر کسی که شادمان می‌شود از اینکه از یاران قائم باشد، پس باید منتظر باشد، پرهیزگاری پیشه کند و نیکویی‌های اخلاق را انجام دهد؛ در حالی که منتظر است».
3. دعا و ارتباط حبی با امام زمان: آمادگی در حوزۀ محبت پالایش روح و تصفیه باطن و تطهیر درون و نیز انس منطقی با ادعیه و اذکاری است که از ناحیۀ معصومان (ع) رسیده و رمز ارتباط حبی و باطنی میان شیعه و امام خود است. در این عرصه انسان منتظر با درک این نکته که "امام اگر چه ظاهر نیست اما حاضر است‌"، باید از یک سو همواره از خویشتن مراقبت کند و از گناه دوری نماید تا مشمول ادعیۀ امامش باشد و از سوی دیگر باید به فضای قدسی دعا و ذکر راه یابد و از این طریق "انتظار" را که به طور طبیعی سخت و طاقت‌گیر است، لطیف و زیبا نماید. بر اوست که از رهگذر انس با دعای ندبه و عهد و ادعیه دیگر، توجه خود را به امام معطوف نماید و در قلمرو محبت امام قرار گیرد. منتظر با ذکر پروردگار و دعا جهت تعجیل در فرج حضرت، روح خویش را قوت بخشیده و دل خود را شفا و نورانی می‌‌سازد. شیعه با دعا کردن برای آن حضرت کمال توجه به سوی او برایش حاصل می‌‌شود و علاقۀ خود را به حضرت نشان می‌‌دهد. این موضوع در کلام نورانی به نقل از امام صادق (ع) این‌گونه بیان شده است: «هرکس بعد از نماز صبح و نماز ظهر بگوید: «خداوندا بر محمد(ص)، و خاندان او درود فرست و در فرج ایشان تعجیل کن»، نمیرد تا قائم(ع) را دریابد». در این حیطه حضرت مهدی(ع) نیز برای منتظرین دعا می‌‌کند. دعای حضرت سبب آرامش و اطمینان منتظر می‌‌گردد. چنانکه در توقیعی به نقل از آن حضرت آمده که فرمود: «ما در پی حفظ آنان هستیم، با دعایی که از خداوند زمین و آسمان پوشیده نیست، پس با این امر دل‌های اولیاء و دوستان ما مطمئن باشد». از این جهت در روایتی به نقل از امام صادق (ع) دعا مورد تأکید واقع شده، چنانکه حضرت با تأکید شیعه به شناخت خداوند، پیامبر و حجت‌های الهی، از جمله دعاهای دوران غیبت را این‌گونه توصیه فرموده است: «اللَّهُمَ عَرِّفْنِی نَفْسَکَ فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی نَفْسَکَ لَمْ أَعْرِفْ نَبِیَّکَ اللَّهُمَّ عَرِّفْنِی رَسُولَکَ فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی رَسُولَکَ لَمْ أَعْرِفْ حُجَّتَکَ اللَّهُمَّ عَرِّفْنِی حُجَّتَکَ فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی حُجَّتَکَ ضَلَلْتُ عَنْ دِینِی"».
4. مسئولیت پذیری: اعتقاد به امام زمان و منتظر او بودن باعث تقویت روحیۀ مسئولیت پذیری در انسان می‌‌شود برهمین اساس منتظر زمینه را برای حضور امام مهیا می‌نماید، چراکه انتظار واقعی، پویا، سازنده، تعهدآور، نیروآفرین و حرکت‌بخش است؛ نه انتظار مخرب بدون حرکت، تلاش، اسارت‌بخش؛ فلج کننده ونوعی اباحه‌گری.
5. رشد روحیه هدف‌مندی: انسان منتظر با امید به ظهور، اهداف کلان زندگی را با رویکرد به نصرت الهی، پیروزی و غلبۀ حق بر باطل، گسترش عدالت و فراگیری هدایت، مشخص می‌‌کند و از این‌رو، تلاش می‌کند تا به میزان توانایی و مسئولیت خویش، در ساختن چنین جامعه‌ای سهیم باشد. بنابراین تمامی تلاش‌هایش، معطوف به هدفی والا به نام "انتظار ظهور" می‌‌شود.
6. رشد روحیه صبر و استقامت: صبر و استقامت پیوند تنگاتنگی با روح و روان منتظر دارد به طوری که حاصل شدن چنین صبری، مستلزم آمادگی و رشد روحی و شخصیتی منتظر است، زیرا در دوران غیبت، فشار زیادی بر منتظران مخلص و صدیق حضرت مهدی(ع) وارد می‌‌شود و این امر مستلزم این است که منتظر از لحاظ روحی و شخصیتی در بالاترین حد آمادگی باشد تا بتواند به بالاترین درجات صبر دسترسی پیدا کند.
7. احساس عزت نفس و ارزشمندی: آرزوهای بلند و ارزشمند، حکایت از کمال روح و رشد شخصیت انسان‌ها می‌‌کند و هر چه همت بلندتر باشد آرزو ارزشمندتر می‌‌شود و چون انسان منتظر برترین و ارزشمندترین آرزوهای ممکن را داراست، به طور طبیعی از بهترین و والاترین ارزش‌ها نیز برخوردارست.
8. احساس امنیت: از دیدگاه اسلام فرد منتظر، از جهت برتری یافتن بر سختی‌های روزگار ایمن بوده و طریق راه یابی به گشایش و سهولت در مسائل بر وی هموار است.
9. آرامش‌بخشی و احساس آرامش: احساس آرامش در باب انتظار، به این معناست که فلسفه و مکتب انتظار که بر ارادۀ حتمی خداوند بر تحقّق حاکمیت عدل محور و جهانی امام مهدی(ع) و ریشه کردن هر گونه شرک و ظلم و تبعیض توسط آن حضرت و رسیدن به امنیت و آسایش و رفاه و معنویت فراگیر برای کل بشریت مبتنی است، نه تنها از استرس و نگرانی‌های فرد و جامعۀ منتظِر نسبت به آینده پیشگیری می‌کند، بلکه انگیزش و توان‌مندی فکری و روانی منتظران را در جهت زمینه‌سازی و نیل به اهداف والا و رسیدن به چنین آیندۀ روشن ارتقا می‌بخشد.
10. هویت‌بخشی: اعتقاد به مهدویت، تأثیر بسزایی در هویت‌بخشی به فرد و جامعه دارد. فردی که الگویی از وضع مطلوب دارد و همواره موقعیت و منزلت خود را با آن می‌سنجد، همواره در تلاش برای ایجاد جامعه‌ای الهی و انسانی است که در نهایت، حیاتی با معنویت و به دور از پوچی و بی‌هویتی را برای وی رقم خواهد زد.
11. استقرار وحدت و همبستگی: اگر انتظار آرمان مشترک امت اسلامی دانسته شود از حیث فردی موجب تمرکز افکار و نیروهای آدمی می‌‌شود و از حیث جمعی، موجب همدلی، همنوایی و هم اندیشی امت منتظر خواهد شد. تحقق آرمان مشترک انتظار در میان امت اسلامی زمینه‌ساز احیای امر به معروف و نهی از منکر یا نظارت همگانی می‌‌شود.

• و موارد دیگری مانند: مثبت اندیشی؛ معنابخشی به زندگی؛ وحدت شخصیت؛ احساس امنیت، احساس امید و....

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: