تبیین مرتبه علم الهی در مرتبه قضاء از دیدگاه ملاصدرا و علامه طباطبائی (مقاله)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
تبیین مرتبه علم الهی در مرتبه قضاء
از دیدگاه ملاصدرا و علامه طباطبائی
رتبه علمیعلمی پژوهشی
زبانفارسی
نویسندهعلی رضا خواجه‌گیر
موضوععلم الهی
مذهبشیعه
منتشر شده دردوفصلنامه الهیات تطبیقی
وابسته بهدانشگاه اصفهان
محل نشراصفهان، ایران
تاریخ نشرتابستان و بهار ۱۳۹۲
شماره۹
تعداد صفحات۱۴
شماره صفحاتاز صفحه ۹۱ تا ۱۰۴ مجله
ناشر الکترونیکپایگاه مجلات تخصصی نور

تبیین مرتبه علم الهی در مرتبه قضاء از دیدگاه ملاصدرا و علامه طباطبائی عنوان مقاله‌ای است که با زبان فارسی به بررسی و تبیین مسئله قضاء الهی از دیدگاه ملاصدرا و علامه طباطبائی می‌پردازد. این مقاله ۱۴ صفحه‌ای به قلم علی رضا خواجه‌گیر نگاشته شده و در دوفصلنامه الهیات تطبیقی (شماره ۹، تابستان و بهار ۱۳۹۲) منتشر گشته است.[۱]

چکیده مقاله

نویسنده در چکیده مقاله می‌نویسد: «علم الهی و سلسله مراتب آن در نظام حکمت صدرایی از اهمیت زیادی برخوردار است، بطوری که هم خود ملاصدرا و هم پیروان او مباحث فراوانی پیرامون آن مطرح کرده اند. مسأله قضاء در این سلسله مراتب بسیار قابل توجه است. زیرا قضاء الهی از نظر تطبیقی با عوالم کلی وجود همان مرتبه صور عقلی محسوب می‌شود که ورای صور طبیعی و نفسانی است، که به‌صورت دفعی و بلا زمان از واجب تعالی صادر می شوند و به‌عنوان مرتبه‌ای از مراتب علم الهی که همان قضاء علمی است، نامیده می‌شود و در مرحله بالاتر به علم ذاتی الهی منتهی می‌شود. از طرف دیگر نظام علی و معلولی عالم هستی و انتساب این عالم به علت تامه و هستی بخش خود که منشأ ضرورت و پیدایش عالم هستی است، نیز قضاء عینی نامیده می‌شود. بنابراین قضاء الهی مبین انتساب همه عالم هستی در دو مرتبه علمی و عینی به حق تعالی است. تبیین و تحلیل حقیقی مسأله قضاء الهی باید با توجه به هر دو مسأله علم الهی از یک طرف و ضرورت نظام جهان هستی از طرف دیگر صورت بگیرد، زیرا قضاء الهی هر دو مسأله را تبیین می‌کند و توجه به یکی از این دو و غفلت از دیگری حقیقت مسأله قضاء الهی را بر ما آشکار نخواهد کرد. این مقاله در صدد است، مسأله قضاءالهی را به‌عنوان مرتبه‌ای از علم الهی از منظر بنیان‌گذار حکمت متعالیه و یکی از شارحان اصلی آن در دوران معاصر علامه طباطبائی تبیین و تحلیل نموده و نکات مورد اختلاف و تشابه این دو فیلسوف را در مورد مسأله مذکور بررسی نماید».[۲]

فهرست مقاله

  • چکیده؛
  • معنای لغوی و اصطلاحی قضاء؛
  • تبیین مرتبه علم الهی در مرتبه قضاء، اقسام قضاء؛
  • قضاء علمی و عینی؛
  • قضای تکوینی و تشریعی؛
  • قضای حتمی و غیر حتمی؛
  • تفاوت دیدگاه علامه طباطبائی و ملاصدرا در مورد قضای ذاتی و فعلی؛
  • تحلیل ایراد علامه بر ملاصدرا در مورد قضاء؛
  • ارتباط مراتب قضاء با مفاهیم دینی از نظر علامه و ملاصدرا؛
  • نتیجه؛
  • مراجع.

دربارهٔ پدیدآورنده

علی رضا خواجه‌گیر
آقای دکتر علی رضا خواجه‌گیر رشته الهیات و معارف اسلامی را در مقطع دکتری در دانشگاه قم به اتمام رساند. مدیر گروه ادیان و عرفان تطبیقی و عضو شورای راهبردی دانشگاه شهرکرد از جمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس دروس دانشگاهی به راهنمایی پایان‌نامه‌های دانشجویان نیز مشغول است و تا کنون چندین مقاله به رشته تحریر درآورده است. [۳]«تحلیل مراتب علم الهی در حكمت متعالیه صدرایی»، «تبیین مرتبه علم الهی در مرتبه قضاء از دیدگاه ملاصدرا و علامه طباطبائی» و «تحلیل مسئله عنایت الهی در حکمت متعالیه صدرایی» برخی از این آثار است.[۴]

پانویس