تدوین کتاب در مورد امام مهدی نزد فریقین از چه زمانی شروع شد و چگونه ادامه یافت؟ (پرسش)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
تدوین کتاب در مورد امام مهدی نزد فریقین از چه زمانی شروع شد و چگونه ادامه یافت؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل اصلیمهدویت
تعداد پاسخ۱ پاسخ

تدوین کتاب در مورد امام مهدی نزد فریقین از چه زمانی شروع شد و چگونه ادامه یافت؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

عبدالمجید زهادت

حجت الاسلام و المسلمین عبدالمجید زهادت، در کتاب «معارف و عقاید ۵ ج۲» در این‌باره گفته است:

«از زمانی که تدوین کتب و جوامع حدیثی در جامعه اسلامی شروع شد تاکنون در بسیاری از این کتاب‌ها، مهدویت فصل خاصی را به خود اختصاص داده است و گاهی نیز کتاب‌های حدیثی مستقلی در این باره نوشته شده است. نکته مهم اینکه زمان تدوین برخی از کتاب‌هایی که در این زمینه نوشته شده است، گاه به قبل از ولادت حضرت مهدی (ع) برمی‌گردد.

کتاب‌هایی مانند بن قیس (اسرار آل محمد) از سلیم بن قیس هلالی عامری کوفی (م ۷۶)، الغیبة للحجة از عباس بن هشام ابوالفضل الناشری (م ۲۲۰ ق)، اخبار المهدی از عباد بن یعقوب الرواجنی الکوفی (م ۲۵۰)، الغیبة از ابواسحاق ابراهیم بن صالح الأنماطی (از اصحاب امام کاظم (ع)) و امام رضا (ع)) در بین شیعه، و نیز کتاب الجامع از معمر بن راشد ازدی (م ۱۵۳) –این کتاب در آخر مصنف صنعانی، چاپ شده است- الرسالة؛ محمد بن ادریس شافعی (م ۲۰۴)، المصنف صنعانی (م ۲۱۱)، الفتن از نعیم بن حماد الخزاعی المروزی (م ۲۲۸)، مسند احمد از احمد بن حنبل شیبانی (م ۲۴۱) در اهل تسنن از جمله کتاب‌هایی هستند که قبل از ولادت امام مهدی (ع) نگارش یافته‌اند و کل کتاب یا بخشی از آن به مباحث مهدویت پرداخته است.

همچنین تعدادی از کتاب‌ها ویژۀ امام عصر (ع) نوشته شده است. کمال الدین و تمام النعمة از محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی مشهور به شیخ صدوق، الغیبة از محمد بن ابراهیم مشهور به ابن ابی زینت، الفصول العشرة فی الغیبة از شیخ مفید، کتاب الغیبة للحجة از شیخ طوسی، منتخب الاثر فی الامام الثانی عشر از لطف‌الله صافی گلپایگانی، و معجم احادیث الامام المهدی اثر جمعی از محققان در بین کتاب شیعه، و الاربعین از ابونعیم اصفهانی، البیان فی اخبار صاحب الزمان از محمد بن یوسف کنجی شافعی، الفصول المهمّه از علی بن محمد بن احمد مالکی مشهور به ابن صباع، البرهان فی علامات مهدی آخرالزمان از علاء الدین علی بن حسام الدین مشهور به متقی هندی، و موسوعة المهدی المنتظر از دکتر عبدالعلیم عبدالعظیم البستوی از اهل تسنن از جمله این آثار به شمار می‌روند.

دسته‌بندی روایات مهدویت: روایات نقل شده در مورد امام مهدی (ع) را می‌توان به چهار گروه تقسیم کرد:

۱. روایات تفسیری: روایاتی که در ذیل آیات قرآن کریم را نقل شده و آیه‌ای را بر امام مهدی (ع) تطبیق کرده است.

۲. روایات اخباری: روایاتی که از آینده خبر می‌دهد؛ مانند؛ وقوع غیبت، جهان قبل از ظهور، علایم ظهور، بشارت‌های ظهور، اوصاف ظاهری امام، سیره حضرت، اوصاف یاران حضرت، جریان قیام و سیمای دوران حکومت.

۳. روایات تبیینی: روایاتی که بیان کننده علل غیبت، اهمیت انتظار، وظایف منتظران، حکم بردن نام امام و حکم تعیین وقت ظهور است.

۴. روایات تاریخی: روایاتی که ولادت امام، نسب امام و معجزات امام مهدی (ع) را نقل می‌کند[۱].

پانویس