توحید در عبادت

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

مقدمه

کسانی که فقط خدا را معبود خویش می‌دانند، در برابر موجوداتی چون خورشید و ماه که با همه عظمت و حشمتشان در وجود و بقا به اراده خدا وابسته‌اند و از خود هیچ ندارند و مطیع و فرمانبر اویند سجده و اظهار ذلت و خضوع و کرنش نمی‌کنند. خشوع و خضوع ویژه خدایی است که شب و روز و خورشید و ماه را آفریده است: وَمِنْ آيَاتِهِ اللَّيْلُ وَالنَّهَارُ وَالشَّمْسُ وَالْقَمَرُ لا تَسْجُدُوا لِلشَّمْسِ وَلا لِلْقَمَرِ وَاسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِي خَلَقَهُنَّ إِن كُنتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ[۱] مشرکان گمان می‌کردند که با سجده برای اینها نزد خدا قرب و منزلت می‌یابند و خدا برای تنبه می‌فرماید: اگر غرض شما از این سجده نزدیکی به حق و عبادت اوست، این کار را نکنید، بلکه مرا سجده کنید که آفریننده و پروردگار آنهایم[۲]. جمله إِن كُنتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ اشاره دارد که اگر می‌خواهید خدا را عبادت کنید، غیر را کنار نهید و کسی را در عبادت او شریک نسازید؛ زیرا عبادت خدا با عبادت غیر جمع نمی‌شود[۳]. برخی با توجه به تأویل و معنای باطنی، "شمس" و "قمر" را پیامبر (ص) و جانشین یا جانشینان او (ع) یا عقل و نفس اعم از جزئی و کلی و نیز هر معلّم و متعلّمی دانسته و سپس ناروایی سجده بر همه آنها را از آیه مزبور استنباط کرده‌اند[۴].[۵]

منابع

پانویس

  1. و از نشانه‌های او شب و روز و خورشید و ماه است، به خورشید و ماه سجده نبرید و به خداوندی که آنها را آفریده است سجده برید اگر او را می‌پرستید؛ سوره فصلت، آیه: ۳۷.
  2. مخزن العرفان، ج ۱۱، ص۳۳۴.
  3. نمونه، ج ۲۰، ص۲۹۱.
  4. بیان السعاده، ج ۴، ص۳۸.
  5. رمضانی، حسن، توحید، دائرةالمعارف قرآن کریم ج۹، ج۹، ص۷۲ - ۱۱۵.