تیمم

این مدخل زیرشاخهٔ بحث طهارت است. تیمم از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: تیمم در قرآن - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

کسی که برای وضو یا غسل، دسترسی به آب ندارد، یا آب برای او ضرر دارد یا فرصت اندک است، لازم است به جای وضو یا غسل، تیمّم کند، یعنی کف دست‌ها را بر خاک بزند، سپس بر پیشانی و پشتِ دست‌ها بکشد. به آن تیمّم بدل از وضو یا بدل از غسل گفته می‌شود و به جای طهارتی محسوب می‌شود که شرط عبادت است و با آب و وضو و غسل به دست می‌آید.

تیمّم در قرآن نیز آمده است: ﴿...وَإِنْ كُنْتُمْ مَرْضَى أَوْ عَلَى سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِنْكُمْ مِنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُمْ...﴾؛ ﴿...وَإِنْ كُنْتُمْ مَرْضَى أَوْ عَلَى سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِنْكُمْ مِنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُمْ مِنْهُ...﴾.

درباره تیمم نقل شده عمار یاسر در سفر جنب شد و به آب دسترسی نداشت. پیامبر(ص) از وی پرسید چه کردی؛ گفت در خاک غلت زدم. پیامبر(ص) فرمود: آن‌گونه که الاغ غلت می‌زند؛ بعد فرمود: چرا این‌گونه عمل نکردی؟ حضرت دو دستش را به زمین زد و بعد پیشانی‌اش را با انگشتانش مسح کرد و با دو کف دست پشت یکی را با دیگری مسح کرد. اگر آب ضرر داشته باشد، مانند هوای سرد یا شخص مریض باشد، نباید غسل کند. اگر آب به اندازه کافی نباشد و برای تشنگی لازم باشد هم باید تیمم کند. در چاه آبی که دیگران از آن استفاده می‌کنند، نمی‌توان غسل کرد. در سفر اگر گرفتن وضو باعث خطر جانی شود، لازم است شخص تیمم کند. تیمم، بدل از وضو یا غسل است؛ چه غسل جنابت باشد چه حیض و نفاس و مانند آنها. در نقلی آمده یکی از یاران پیامبر(ص) مریض بود. هنگامی که مجروح بود، جنب شد. به او گفته شد غسل کند. او بعد از غسل دچار سرمای شدید شد و مرد. پیامبر(ص) فرمود: او را کشتند، خداوند آنان را بکشد؛ داروی سرگردانی پرسش است.

منابع

1. محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی
2. ذاکری، علی اکبر، سیره عبادی معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه