حقیقت امامت و اوصاف امام از دیدگاه قاضی عبدالجبار و سید مرتضی (پایان‌نامه)
| حقیقت امامت و اوصاف امام(ع) از دیدگاه قاضی عبدالجبار و سید مرتضی | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| پژوهشگر | علی اصغر حدیدی (ایران) |
| استاد راهنما | محمد رضا امامی‌نیا (ایران) |
| موضوع | علم امام، عصمت امام وجوب عقلی امامت، افضلیت امام صفات امام |
| مذهب | شیعه |
| سال دفاع | ۱۳۹۳ |
| وابسته به | دانشگاه معارف اسلامی (قم) |
| وبگاه معرف | پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایران داک) |
حقیقت امامت و اوصاف امام(ع) از دیدگاه قاضی عبدالجبار و سید مرتضی پایان‌نامه‌ای است که به بررسی دیدگاه قاضی عبدالجبار و سید مرتضی در مورد امامت و اوصاف امام(ع) می‌پردازد. این پایان‌نامه توسط علی اصغر حدیدی نگاشته و در دانشکده الهیات و معارف اسلامی وابسته به دانشگاه معارف اسلامی دفاع شده است. استاد راهنمای این پایان‌نامه آقای محمد رضا امامی‌نیا و استاد مشاور آن آقای محمد ابراهیمی راد است.[۱]
چکیده پایان‌نامه
- پژوهشگر این پایان‌نامه در ابتدای چکیده خود می‌گوید: «این رساله به بیان دیدگاه قاضی عبدالجبار و معاصر وی سید مرتضی درباره حقیقت امامت و صفات امام، پرداخته است. از نگاه قاضی عبدالجبار":امام کسی است که بر امت ریاست داشته باشد، به طوری که قدرتی بالاتر از او نباشد". از نظر سید مرتضی: "امامت، رهبری عمومی در زمینه دین به صورت بالاصاله است نه به طور نیابت از کسی که در سرای تکلیف است". قاضی عبدالجبار وجوب امامت را وجوب نقلی علی الناس می‌داند، و سید مرتضی وجوب عقلی علی الله. قاضی عبدالجبار عصمت را برای امام لازم نمی‌داند و معتقد است دلایل امامیه در این باره صحیح نمی‌باشد، اما سید مرتضی همچون دیگر متکلمان امامیه، عصمت را جزء ضروری ترین صفات امام بر می‌شمارد و دلایل امامیه را تأیید می‌نماید. قاضی عبدالجبار علم امام را در حد علم والیان ضروری می‌شمارد و بیش از آن را برای امام لازم نمی‌داند، از نظر او در صورت جهل امام به مسائل دینی، رجوع به علما و خبرگان هیچ اشکالی ندارد، در حالی که از نظر سید مرتضی باید علم امام، تمام مسائل دینی را فرا گیرد و او در مسائل دینی به کسی نیاز نداشته باشد. همچنین امام باید به امور مربوط به سیاست و حکومت آگاهی کافی داشته باشد».
- پژوهشگر می‌افزاید: «از نظر قاضی عبدالجبار، افضلیت به معنای فزونی ثواب و برتری در صفات برای امام لازم نمی‌باشد و تقدیم مفضول بر فاضل جایز، بلکه برخی از اوقات، واجب است. اما سید مرتضی افضلیت به هر دو معنا را برای امام لازم دانسته و تقدیم مفضول بر فاضل را قبیح می‌شمارد. از صفاتی که هر دو متکلم معتزلی و امامی برای امام لازم می‌دانند: اسلام، آزاد بودن، عقل، شجاعت، برتریت در قدرت، عدالت، قریشی بودن است، البته در تفسیر دو صفت اخیر و دلایل آن با یکدیگر اختلاف دارند»[۱].
فهرست پایان‌نامه
فصل اول:کلیات و مفاهیم
- مقدمه؛
- مفاهیم؛
- امامت؛
- معنای لغوی؛
- تعاریف اصطلاحی؛
- توضیح قیود تعاریف؛
- مقایسه تعاریف امامیه با اهل سنت؛
- عصمت؛
- معنای لغوی؛
- معنای اصطلاحی؛
- ضرورت عصمت امام در بین مذاهب اسلامی؛
- قلمرو عصمت؛
- علم؛
- تعریف علم؛
- علم امام؛
- منابع علم امام؛
- افضلیت امام؛
- قریشی بودن؛
- معرفی اجمالی قاضی عبدالجبار و سید مرتضی؛
- زندگی‌نامه مختصر قاضی عبدالجبار؛
- معرفی مختصر کتاب «المغنی فی ابواب التوحید و العدل»؛
- زندگی نامه مختصر سید مرتضی؛
- معرفی مختصر کتاب «الشافی فی الامامة».
فصل دوم: حقیقت امامت
- تعریف امامت؛
- جایگاه امامت؛
- وظایف امام؛
- وجوب امامت؛
- وجوب عقلی امامت؛
- وجوب عقلی امامت از جهت تمکین، بیان تکلیف و لطف؛
- وجوب عقلی امامت از جهت لطف؛
- وجوب عقلی امامت از جهت حفظ شریعت؛
- وجوه مختلف قاضی عبدالجبار برای جایگزینی امام در حفظ شریعت؛
- جایگزینی تواتر برای حفظ شریعت؛
- جایگزینی اجماع، قیاس و خبر واحد برای حفظ شریعت؛
- وجوب نقلی امامت؛
- سنت؛
- اجماع؛
- رسیدن به مصالح دین و دنیا؛
- راه‌های تعیین امام؛
- عدم جواز معجزه بر امام؛
- جمع‌بندی و نتیجه‌گیری.
فصل سوم: عصمت امام
- عصمت امام از دیدگاه عبدالقاضی جبار؛
- عصمت امام از دیدگاه سید مرتضی؛
- تعریف عصمت؛
- قلمرو عصمت امام؛
- براهین عصمت امام؛
- برهان امتناع تسلسل؛
- برهان حفظ شریعت؛
- برهان وجوب پیروی از امام؛
- نقد ادله عقلی عصمت امام؛
- نقد دلیل نقلی عصمت امام؛
- جمع‌بندی و نتیجه‌گیری.
فصل چهارم: علم امام
- گستره علم امام؛
- دلایل علم امام؛
- دلیل اول: سیره عقلا؛
- دلیل دوم: حجیت امام در دین؛
- نقد قاضی نسبت به امامیه؛
- عقلی نبودن وجوب علم امام؛
- نقد علم غیب امام و علم به امور غیر شریعت؛
- نقد افضلیت امام از رسول؛
- نقض وجوب علم امام به علم منصوبین وی؛
- راه‌های حصول علم امام؛
- شواهدی برای جواز توقف امام در صورت فقدان علم؛
- تفاوت امام با نبی در گستره علم و راه‌های حصول آن؛
- جمع‌بندی و نتیجه‌گیری.
فصل پنجم: افضلیت امام
- افضلیت به معنای کثرت ثواب؛
- افضلیت امام به معنی برتری در صفات؛
- دلایل قاضی عبدالجبار برای عدم اشتراط افضلیت؛
- تقدیم مفضول بر فاضل؛
- اسباب تقدیم مفضول بر فاضل؛
- تداوم امامت فاضل، حتی بعد از یافتن افضل؛
- جمع‌بندی و نتیجه‌گیری.
فصل ششم: سایر صفات امام
دربارهٔ پدیدآورندگان
| علی اصغر حدیدی (پژوهشگر) |
|---|
 |
| محمد رضا امامی‌نیا (استاد راهنما) |
|---|
 |
| محمد ابراهیمی راد (استاد مشاور) |
|---|
 |
استخراج مقاله از پایان‌نامه
در این باره، اطلاعاتی در دست نیست.
چاپ پایان‌نامه به صورت کتاب
در این باره، اطلاعاتی در دست نیست.