سیره سلف صالح
این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی میشود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسشهای عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل سیره سلف صالح (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
رابطه سیره پیشینیان با زیارت
- زیارت، تجلیل از فضیلتهای بزرگان و احیای ارزشهای آنان و گرامی داشت خاطره آن اسوههای انسانیت و نمونههای پاکیهاست. خردمندان عالم را هم بنا بر این بوده و بر این است که از بزرگان خود، به شیوههای گوناگون تجلیل کنند که زیارت هم یکی از این روش هاست. تجلیل از روحهای متعالی، نشان تعالی روح انسان است. مسلمانان هم از صدر اسلام تاکنون، نسل در نسل، از همه طبقات و اقشار، قبرهایی را که در بردارنده پیامبری یا امام پاکی یا ولیّ صالحی یا بزرگی از بزرگان دین بوده، زیارت میکرده و گرامی میداشتهاند. به خصوص نسبت به زیارت قبر رسول گرامی اسلام (ص) بیش از همه شرافت قائل بوده و با صرف پولها و تحمل هزینهها و مشقتها و پیمودن راههایی به زیارت میرفتند و نزد مرقد آن پیامبر دعا کرده و تبرک میجستند و توسل مینمودند و از این طریق، به خداوند تقرب میجستند. این، اختصاص به شیعه ندارد و علمای بزرگ اهل سنت هم در قرنهای متمادی در تألیفات خود پیرامون زیارت، بحثهای فراوان کردهاند[۱].
- علامه امینی در دائرهالمعارف عظیم و دریایِ عمیق «الغدیر» خود، در جلد پنجم، بهعنوان نمونه، کلماتِ بیش از ۴۰ نفر از علمای مذاهب اربعه سنت را در مورد زیارت پیامبر (ص) و دعا نزد قبر آن حضرت و آداب زیارت و ورود به مدینه و ادبِ دیدار و کیفیتِ سلام بر آن حضرت و پیوند دادن زیارت پیغمبر با اعمال حج و عمره و... نقل کرده و حتی نام برخی از تألیفاتِ علمای اهل سنت را که مستقلًا در باب زیارت و آداب آن نگاشتهاند. در کتاب خود آورده است و پاسخی دندان شکن به یاوههای «ابن تیمیه» و وهابیان داده است[۲].
- در زیارت، اگر زیارت شهید است، احیای فرهنگ شهادت است، اگر زیارت عبد صالح خداوند است، تجلیل از صلاحها و اصلاحها و عبودیتهاست. اگر زیارت پیامبر (ص) و امام است، تجدید عهد و تحکیم میثاق با ولایت و مقام رهبری است. زیارت، یا تجدید عهد با خط امامت است، یا میثاق با خون شهید است، یا پیمان با محور توحید و بیعت با رسالت و وحی است. امام رضا (ع) فرموده است:«إِنَّ لِکُلِّ إِمَامٍ عَهْداً فِی عُنُقِ أَوْلِیَائِهِ وَ شِیعَتِهِ وَ إِنَّ مِنْ تَمَامِ الْوَفَاءِ بِالْعَهْدِ وَ حُسْنِ اْلأَدَاءِ زِیَارَه قُبُورِهِمْ فَمَنْ زَارَهُمْ رَغْبَهً فِی زِیَارَتِهِمْ وَ تَصْدِیقاً بِمَا رَغِبُوا فِیهِ کَانَ أَئِمَّتُهُمْ شُفَعَاءَهُمْ یَوْمَ الْقِیَامَهِ»[۳]. یعنی: «برای هر امامی بر گردن شیعیان و هوادارانش پیمانی است و از جمله وفا به این پیمان، زیارت قبور آنان است. پس هرکس از روی رغبت و پذیرش، آنان را زیارت کند، امامان در قیامت شفیع آنان خواهند بود». بر اساس همین وفای به عهد است که شیعه همواره در احیای نام و یاد و زیارت مزار اولیای دین، چه رنجها که کشیده و چه شهیدها که داده است و هم اکنون نیز این خط ایثار و شهادت تداوم دارد. وقتی زیارت بزرگان و قهرمانان و چهرههای برجسته فکری و علمی و اصلاحی و انقلابی و گرامیداشت آنان و تجلیل از فداکاریها و خوبیها و خدماتشان، سیره عقلای هر ملت و مذهب است. روشن است که زیارت سرور آدمیان و اسوه سعادت بشر، حضرت رسول (ص) که فرشتگان همه زائر مرقد اویند جای خود دارد و از ارزش و تعهد و سازندگی بیشتری برخوردار است. روح دلباخته به پاکان و قلبی که مفتون محبت خداست و با خداییان پیوند باطنی دارد، اینگونه محبت خود را ابراز میکند. این، شیوه ای جدید و بدعتی نوظهور نیست. در زمان خود پیامبر (ص) هم معمول بوده است، حتی درباره خود پیامبر اسلام (ص)[۴].
- آمدن اویس قرنی به مدینه برای دیدن پیامبر (ص)، معروف است. «عروه بن مسعود ثقفی در سال حدیبیه دیده است که چگونه اصحاب پیامبر (ص)، آب وضو و غسل او را به عنوانِ تبرک برمیداشتند و تار موی حضرت را نگه میداشتند. پس از فراغت از نماز، دست حضرت را بوسیده و بر سر و صورتِ خویش میکشیدند. وقتی بلال حبشی، مازاد آب وضوی آن حضرت را آورد، مردم برای برداشتن آن، بر سر او ریختند و حتی اگر آب به کسی نمیرسید، از رطوبتِ آبی که در دستِ مسلمان دیگر بود، بر خود مسح کرده، تبرک مینمود.»..[۵]. زیارت، تداوم همین خط است و تبرک و توسل و استشفاء و استشفاع، فیضگیری از آن معنویات است که سیره و روش گذشتگان صالح ما نیز همین بوده است[۶].
منابع
پانویس
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۳۹-۴۱.
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۳۹-۴۱.
- ↑ وسائل الشیعه، ج۱۰، ص۲۵۳، حدیث۵.
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۳۹-۴۱.
- ↑ کشف الارتیاب، سید محسن امین، ص۴۴۳.
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۳۹-۴۱.