شهر
شهر از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: شهر در قرآن - پرسش مرتبط نداردمقدمه
آبادانی و شهریت در مفهوم اجتماعی گاه با وصف اخلاقی و معنوی و مسائلی است که موجب تداوم آیادانی و رشد و ایجاد یا حفظ تمدن است. بسا شهرهایی با وصف آبادانی و رونق بوده، اما به نکات اخلاقی و عدالت و معنویت توجه نکرده و همین باعث تزلزل و زوال تدریجی آنان شده است. در این مدخل به آیاتی اشاره می‌گردد که در خطاب به پیامبر به این گذشته‌ها و یا نکات ایمنی معنوی اشاره می‌گردد:
- ﴿لَا يَغُرَّنَّكَ تَقَلُّبُ الَّذِينَ كَفَرُوا فِي الْبِلَادِ * مَتَاعٌ قَلِيلٌ ثُمَّ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمِهَادُ﴾[۱]،
- ﴿وَالْمُؤْتَفِكَةَ أَهْوَى﴾[۲]،
- ﴿وَكَانَ فِي الْمَدِينَةِ تِسْعَةُ رَهْطٍ يُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ وَلَا يُصْلِحُونَ﴾[۳]؛ ﴿فَتِلْكَ بُيُوتُهُمْ خَاوِيَةً بِمَا ظَلَمُوا إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ﴾[۴]،
- ﴿لَا يُقَاتِلُونَكُمْ جَمِيعًا إِلَّا فِي قُرًى مُحَصَّنَةٍ أَوْ مِنْ وَرَاءِ جُدُرٍ بَأْسُهُمْ بَيْنَهُمْ شَدِيدٌ تَحْسَبُهُمْ جَمِيعًا وَقُلُوبُهُمْ شَتَّى ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لَا يَعْقِلُونَ﴾[۵]،
- ﴿وَجَعَلْنَا بَيْنَهُمْ وَبَيْنَ الْقُرَى الَّتِي بَارَكْنَا فِيهَا قُرًى ظَاهِرَةً وَقَدَّرْنَا فِيهَا السَّيْرَ سِيرُوا فِيهَا لَيَالِيَ وَأَيَّامًا آمِنِينَ﴾[۶].
نکات
در آیات فوق این موضوعات مطرح گردیده است:
- شهرهای اطراف مکه، محل تجارت کافران در زمان پیامبر: ﴿لَا يَغُرَّنَّكَ تَقَلُّبُ الَّذِينَ كَفَرُوا فِي الْبِلَادِ * مَتَاعٌ قَلِيلٌ ثُمَّ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمِهَادُ﴾[۷]،
- بصره شهری آباد در زمان‌های گذشته و زیرو شدن آن، با عذاب الهی: ﴿وَالْمُؤْتَفِكَةَ أَهْوَى﴾[۸]» در برخی از روایات از مؤتفکه به عنوان شهر بصره یاد شده و دلیل آن در خطبه حضرت است که در خطاب به مردم بصره می‌گوید: یا أهل المؤتفکة"[۹].
- وجود بقایای شهر حِجر تا عصر پیامبر اکرم و امکان مشاهده آن برای مردم: «﴿وَكَانَ فِي الْمَدِينَةِ تِسْعَةُ رَهْطٍ يُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ وَلَا يُصْلِحُونَ﴾[۱۰].... ؛ ﴿فَتِلْكَ بُيُوتُهُمْ خَاوِيَةً بِمَا ظَلَمُوا إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ﴾[۱۱]،
- یهود و منافقان فقط ازپشت دیوارهای قریه‌ها وقلعه‌هایشان جرئت جنگیدن باپیامبر ومسلمین را دارند و از جنگیدن در فضای باز خودداری می‌کنند و از پیامبر و مسلمانان می‌ترسند: «﴿لَا يُقَاتِلُونَكُمْ جَمِيعًا إِلَّا فِي قُرًى مُحَصَّنَةٍ أَوْ مِنْ وَرَاءِ جُدُرٍ﴾[۱۲].[۱۳].
منابع
پانویس
- ↑ «جنب و جوش کافران در شهرها تو را نفریبد * (زندگی این جهان) برخورداری اندکی است سپس جایگاه آنان دوزخ خواهد بود و این بستر، بد است» سوره آل عمران، آیه ۱۹۶-۱۹۷.
- ↑ «و شهرهای زیر و روشده (ی قوم لوط) را نگونسار کرد» سوره نجم، آیه ۵۳.
- ↑ «و در آن شهر نه دودمان بودند که در آن (سر) زمین دست به تباهی می‌زدند و کار شایسته نمی‌کردند» سوره نمل، آیه ۴۸.
- ↑ «و این خانه‌های (فرو ریخته و) خالی آنهاست برای ستمی که روا داشتند؛ بی‌گمان در این، نشانه‌ای است برای گروهی که دانایند» سوره نمل، آیه ۵۲.
- ↑ «همگی با شما جنگ نمی‌کنند جز در آبادی‌هایی که بارو دارد یا از پس دیوارها (ی دژ)، جنگشان میان خودشان سخت است؛ تو آنان را همراه هم می‌یابی اما دل‌هاشان از هم جداست و این بدان روست که گروهی نابخردند» سوره حشر، آیه ۱۴.
- ↑ «و میان آنان و شهرهایی که در آنها خجستگی نهاده بودیم شهرهایی به هم پیوسته پدید آوردیم و در آنها راه رفت و آمد را به اندازه (برقرار) کردیم (و گفتیم) شب‌ها و روزها در آنها با ایمنی سفر کنید» سوره سبأ، آیه ۱۸.
- ↑ «جنب و جوش کافران در شهرها تو را نفریبد * (زندگی این جهان) برخورداری اندکی است سپس جایگاه آنان دوزخ خواهد بود و این بستر، بد است» سوره آل عمران، آیه ۱۹۶-۱۹۷.
- ↑ «و شهرهای زیر و روشده (ی قوم لوط) را نگونسار کرد» سوره نجم، آیه ۵۳.
- ↑ نورالثقلین ج ۵، ص ۱۷۲ ح ۱۰۵-۱۰۶.
- ↑ «و در آن شهر نه دودمان بودند که در آن (سر) زمین دست به تباهی می‌زدند و کار شایسته نمی‌کردند» سوره نمل، آیه ۴۸.
- ↑ «و این خانه‌های (فرو ریخته و) خالی آنهاست برای ستمی که روا داشتند؛ بی‌گمان در این، نشانه‌ای است برای گروهی که دانایند» سوره نمل، آیه ۵۲.
- ↑ «همگی با شما جنگ نمی‌کنند جز در آبادی‌هایی که بارو دارد یا از پس دیوارها (ی دژ)، جنگشان میان خودشان سخت است؛ تو آنان را همراه هم می‌یابی اما دل‌هاشان از هم جداست و این بدان روست که گروهی نابخردند» سوره حشر، آیه ۱۴.
- ↑ سعیدیان‌فر و ایازی، فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم، ج۱، ص۸۳۹.