علم غیب امامان از نگاه عقل کتاب و سنت (پایان‌نامه)
| علم غیب امامان(ع) از نگاه عقل کتاب و سنت | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| پژوهشگر | سید حبیب بخارایی‌زاده (ایران) |
| استاد راهنما | غلام حسین اعرابی (ایران) |
| موضوع | علم، علم غیب |
| مذهب | شیعه |
| سال دفاع | ۱۳۹۰ |
| وابسته به | دانشگاه قم |
| وبگاه معرف | پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایران داک) |
علم غیب امامان(ع) از نگاه عقل کتاب و سنت پایان‌نامه‌ای است که به موضوع امامت می‌پردازد و به بحث علم امام(ع) - به ویژه علم غیب امام(ع) - از دیدگاه عقل، کتاب و سنت نگاه تخصصی‌تری دارد. این پایان‌نامه توسط آقای سید حبیب بخارایی‌زاده نگاشته و در دانشکده الهیات و معارف اسلامی وابسته به دانشگاه قم دفاع شده است. استاد راهنمای این پایان‌نامه آقای غلام حسین اعرابی و استاد مشاور آن آقایان سید رضا مؤدب و مسلم داوری و استاد داور آن آقای محمد هادی مفتح است[۱].
چکیده پایان‌نامه
- پژوهشگر این پایان‌نامه در ابتدای چکیده خود می‌گوید: «در این تحقیق، علم فعلی (بالفعل) حضوری امامان(ع) به همه اشیاء، از منظر عقل، کتاب و سنت مورد بررسی قرار گرفته است. از منظر عقل، ابتدا امکان دستیابی بشر به امور غیبی اثبات گردیده و سپس با سه دلیل ثابت شده که امامان معصوم دارای چنین علمی می‌باشند.
- دلیل عقلی اول، مبتنی بر صادر اول بودن امامان(ع) است.
- دلیل دوم از طریق سیر تکاملی و رسیدن به بالاترین درجات تجرد بوده.
- دلیل سوم بر ویژگی مورد اتفاق امام(ع) نزد شیعه، یعنی کامل‌ترین انسان بودن آنها مبتنی است».
- پژوهشگر این پایان‌نامه می‌گوید: «آیاتی از قرآن کریم که دلالت بر چنان علمی دارند و به مدد روایات، بر ائمه(ع) منطبق شده‌اند، بیان گردیده و آنگاه با بیان بیش از چهارصد روایت اثبات گردیده که مستند روایی علم امام(ع) به همه وقایع گذشته و حال و آینده، بسیار بالاتر از حد تواتر می‌باشد. و در پایان چندین شبهه پیرامون علم امام(ع) تحلیل و نقد شده است»[۱].
فهرست پایان‌نامه
پیش گفتار
- طرح مسأله؛
- تاریخچه بحث علم امام(ع)؛
- اهمیت و ضرورت تحقیق؛
- پرسش‌های تحقیق؛
- پرسش‌های فرعی؛
- پیش فرضهای تحقیق؛
- فرضیه‌های تحقیق؛
- روش تحقیق.
فصل اول: کلیات
- مقدمه؛
- مفهوم‌شناسی واژه علم؛
- معنای لغوی علم؛
- معنای اصطلاحی علم؛
- علم از منظر منطقیان؛
- علم از منظر فلاسفه؛
- اقسام علم؛
- علم حصولی و علم حضوری؛
- علم تصوری و علم تصدیقی؛
- علم کلی و علم جزئی؛
- علم فعلی و علم انفعالی؛
- علم فعلی و علم شأنی؛
- علم ذاتی و علم عرَضی؛
- مفهوم‌شناسی واژه غیب؛
- معنای لغوی غیب؛
- معنای اصطلاحی غیب؛
- مفهوم شناسی واژه امام؛
- معنای لغوی امام؛
- معنای اصطلاحی امام؛
- مفهوم‌شناسی واژه سنت؛
- معنای لغوی سنت؛
- معنای اصطلاحی سنت.
فصل دوم: علم غیب امامان از نگاه عقل
- مقدمه.
بخش اول:امکان دستیابی بشر به علم غیب
- اصاله الامکان؛
- دلیل اول: کمال و علم غیب؛
- تجرد نفس (تجرد عالم)؛
- تجرد علم؛
- تجرد مفیض علم؛
- مراحل تکامل؛
- دیدگاه‌های فلاسفه اسلام پیرامون علم غیب؛
- نظریه ابن سینا؛
- نظریه شیخ اشراق؛
- نظریه صدر المتألهین؛
- دلیل دوم: وقوع علم غیب؛
- علم غیب حضرت خضر(ع)؛
- علم غیب حضرت عیسی(ع)؛
- نتیجه.
بخش دوم: ادله عقلی بر علم غیب امامان
- مقدمه؛
- دلیل اول؛
- اثبات مقدمه اول؛
- اثبات مقدمه دوم؛
- دلیل دوم؛
- عصمت و تجرد تام؛
- اعتراف بزرگان اعصار مختلف به کمال ائمه(ع)؛
- دلیل سوم؛
- ادله عقلی مرحوم نجفی لاری؛
- دلیل اول: قاعده لطف؛
- قاعده وجود مقتضی و عدم مانع؛
- دلیل سوم: قاعده امکان؛
- بررسی ادله ده گانه عقلی مرحوم مظفر.
فصل سوم: علم غیب امامان از نگاه قرآن کریم
- مقدمه؛
- آیات منحصر‌کننده علم غیب در خداوند متعال؛
- آیات نافی علم غیب از پیامبران؛
- آیات مثبتِ علم غیب برای غیر خداوند متعال؛
- آیات دو زبانه (ذو لسانین)؛
- ارزیابی آیات؛
- نظریه تخصیص؛
- نظریه علامه طباطبایی؛
- نظریه تخصصی؛
- نظریه مرحوم شیخ طبرسی؛
- نظریه استاد جعفر سبحانی؛
- نتیجه؛
- آیات دلالت کننده بر علم غیب امامان.
فصل چهارم: علم غیب امامان از نگاه سنت
- مقدمه؛
- دسته اول روایات دارای دلالت مطابقی و صراحت؛
- علم به گذشته و آینده؛
- علم به آنچه بوده و آنچه خواهد شد؛
- علم به خبر آنچه بوده و خبر آنچه تا روز قیامت خواهد بود؛
- علم به آنچه بوده و آنچه هست؛
- علم به اخبار آنچه بوده و اخبار آنچه می‌باشد؛
- علم به آنچه گذشته و آنچه باقی مانده؛
- علم به آنچه گذشته و علم به آنچه تا روز قیامت می‌آید؛
- علم به خبر آنچه قبل از شما بود و خبر آنچه بعد از شما خواهد بود؛
- علم غابر و مزبور؛
- خبر دهنده به آنچه گذشته و آنچه آینده است؛
- علم به دوگانه‌های فراگیر؛
- علم به آنچه در دنیا و آنچه در آخرت است؛
- علم به آنچه در آسمان‌ها و آنچه در زمین است؛
- علم به خبر آسمان‌ها و خبر زمین؛
- علم به خبر آسمان و خبر زمین؛
- علم به آنچه در بهشت و آنچه در جهنم است؛
- علم به خبر بهشت و خبر جهنم؛
- علم به آنچه در مشرق و مغرب و آنچه در خشکی و دریاست؛
- علم اولین و آخرین؛
- علوم جفر؛
- علم اولین و آخرین در جفر است؛
- علم حوادث گذشته و آینده تا روز قیامت در جفر است؛
- همه علوم در جفر است؛
- خزانه‌داران علم خداوند متعال؛
- ما اسماء حسنای خدائیم؛
- دسته دوم روایات دارای دلالت مطابقی و اطلاق؛
- دسته سوم روایات دارای دلالت التزامی به تنهایی؛
- دسته چهارم روایات دارای دلالت التزامی با انضمام؛
- نتایج.
فصل پنجم: شبهات
- شبهه اول: علم غیب ادعائی بی‌دلیل؛
- شبهه دوم: جعلی بودن روایات علم غیب؛
- شبهه سوم: معارض بودن روایات علم غیب؛
- شبهه چهارم: علم غیب مورد انکار ائمه و اصحاب خاص؛
- شبهه پنجم: منافات علم غیب امامان با سیره عملی آنها؛
- پیشنهاد؛
- کتابنامه.
دربارهٔ پدیدآورندگان
-
محمد هادی مفتح
(استاد داور) -
مسلم داوری
(استاد مشاور) -
سید رضا مؤدب
(استاد مشاور) -
غلام حسین اعرابی
(استاد راهنما) -
سید حبیب بخارایی‌زاده
(پژوهشگر)
- در مورد پژوهشگر این پایان‌نامه اطلاعاتی در دست نیست.
- استاد راهنمای این پایان‌نامه حجت الاسلام و المسلمین دکتر غلام حسین اعرابی (متولد ۱۳۴۰ ش، سیستان و بلوچستان)، تحصیلات حوزوی خود را نزد اساتیدی همچون حضرات آیات: حسین وحید خراسانی، جعفر سبحانی پیگیری کرد. عضو هیئت علمی دانشکده علوم قرآنی و دانشگاه قم، مسئول دفتر نمایندگی نهاد رهبری در امور اهل‌سنت سیستان و بلوچستان و اعزام مبلغ به خارج از کشور، مسئول کمیته علمی ستاد منطقه و مدیر گروه از جمله فعالیت‌های وی است.[۲] او علاوه بر تدریس در حوزه علمیه قم به تدریس در دانشکده علوم قرآنی و دانشگاه قم مشغول است و تا کنون چندین جلد کتاب و مقاله را به رشته تحریر درآورده است. «نیاز یا نماز»، «نظام دفاعی از نگاه قرآن و مذاهب فقهی اهل سنت»، «تفسیر قرآن و جریان دوری‌گزینی و بازدارندگی از آن» برخی از این آثار است.[۲]
- استاد مشاور این پایان‌نامه حجت الاسلام والمسلمین دکتر سید رضا مؤدب (متولد ۱۳۴۱ ش، کاشان)، تحصیلات حوزوی خود را نزد اساتیدی همچونن حضرات آیات: ناصر مکارم شیرازی، احمد پایانی و محمد فاضل لنکرانی پیگیری کرد. او تحصیلات دانشگاهی خود را در مقطع دکتری الهیات، علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم به اتمام رساند. کارشناس برنامه رادیو معارف، رادیو قرآن و رادیو قم، سردبیر نشریه پژوهش‌نامه قرآن و حدیث، عضو شورای علمی مرکز تخصصی تفسیر قرآن حوزه علمیه قم و عضو هیئت تحریریه مجله شیعه‌شناسی از جمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس دروس حوزوی و دانشگاهی تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر در آورده است. «تاریخ الحدیث»، «اعجاز القرآن»، «نزول قرآن و رویای هفت حرف» و «معارف شیعی و نقش نخستین امام شیعه در تدوین آنها» برخی از این آثار است.[۳]
- استاد مشاور این پایان‌نامه آیت الله مسلم داوری (متولد اصفهان)، تحصیلات حوزوی خود را در نزد اساتیدی همچون حضرات آیات: سید ابوالقاسم خویی پیگیری کرد. رییس کمیته آماده‌سازی کتاب معجم رجال الحدیث از جمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس دروس حوزوی به راهنمایی و مشاوره پایان‌نامه‌ها نیز مشغول است و تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشتهٔ تحریر درآورده است. «أصول علم الرجال بین النظریة والتطبیق»، «التقیة فی فقه أهل البیت» و «زیارة عاشوراء تحفة من السماء» برخی از این آثار است.
- استاد داور این پایان‌نامه حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمد هادی مفتح (متولد ۱۳۴۶ قم)، تحصیلات حوزوی خود را نزد اساتیدی همچونن حضرات آیات: سید علی هاشمی گلپایگانی، سید حسین مصطفوی، رضا استادی، سید علی محقق داماد، محمد فاضل لنکرانی، عبدالله جوادی آملی و مجتبی تهرانی پیگیری کرد. عضو هیئت مدیره و معاون فنی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، مدیر سایت ناجح مرکز تحقیقات فقهی قوه قضاییه، مدیر گروه اقتصاد مرکز پژوهشهای اسلامی صدا و سیما، مدرس جامعة المصطفی العالمیة، دانشگاه قم، مدرسه امام محمد باقر(ع)، مدرسه آیة الله گلپایگانی، دانشگاه ادیان و مذاهب، رئیس کمیته علمی فرهنگی اجتماعی کمیسیون تأمین نیازهای دینی مجمع تشخیص مصلحت نظام از جمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس دروس حوزوی به راهنمایی و مشاوره پایان‌نامه‌ها نیز مشغول است و تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشتهٔ تحریر درآورده است. «بررسی نظریه تحریف قرآن»، «نظریۀ قدرت برگرفته از قرآن و سنت»، «بررسی ابعاد شخصیتی حضرت امام خمینی»، «نقد و بررسی کتاب مقدس در مقایسه آن با قرآن» و «جلوه‌هائی از اخلاق سیاسی رسول اعظم» برخی از این آثار است.[۴]
استخراج مقاله از پایان‌نامه
چاپ پایان‌نامه به صورت کتاب
در این باره، اطلاعاتی در دست نیست.
جستارهای وابسته
- آثار علم غیب معصوم
- علم غیب معصوم (پرسش)
- علم غیب معصوم (نمایه موضوعی)
- آیات علم غیب معصوم (نمایه)
- دلیل قرآنی علم غیب امامان چیست؟ (پرسش)
- غیب در قرآن و حدیث به چه معنا به کار رفته است؟ (پرسش)
- دلیل قرآنی علم غیب امامان چیست؟ (پرسش)
- دلیل حدیثی علم غیب امامان چیست؟ (پرسش)
- آیا امامان اخبارات غیبی داشته‌اند؟ (پرسش)
- علم غیب امامان در آینه عقل (مقاله)