قاموس قرآن (کتاب)
| قاموس قرآن | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | سید علی اکبر قرشی |
| موضوع | قرآن |
| مذهب | شیعه |
| ناشر | انتشارات دار ال‍ک‍ت‍ب الاس‍لام‍ی‍ه |
| محل نشر | تهران، ایران |
| سال نشر | ۱۳۸۶ ش |
| تعداد جلد | ۷ |
| فهرست جلدها | جلد اول، جلد دوم، جلد سوم، جلد چهارم، جلد پنجم، جلد ششم، جلد هفتم |
| شابک | ۹۶۴-۴۴۰-۰۷۰-۴ |
| شماره ملی | م۶۸-۵۳۲ |
قاموس قرآن، کتابی است هفت جلدی که با زبان فارسی به بررسی مباحثی پیرامون مفردات قرآن می‌پردازد. این مجموعه اثر سید علی اکبر قرشی است و انتشارات دار ال‍ک‍ت‍ب الاس‍لام‍ی‍ه انتشار آن را به عهده داشته است.[۱]
دربارهٔ کتاب
کتاب حاضر راهنمای کلمات قرآنی است که بر اساس حروف الفبایی تنظیم شده، در آن رجوع به اصل و ریشه لغوی کلمات قرآنی، لازم است، از «ابّ» شروع و به «یوم» (یومئذ) ختم می‌‌گردد. در این معجم علاوه بر شماره سوره و آیه، حروف مکمّل هر کلمه و دفعات تکرار آن نیز ذکر شده است.
کلمات قرآنی زیر ماده یا ریشه هر کلمه وارد شده است، و بخشی از آیه قرآنی که در بردارنده آن کلمه است، در زیر کلمه درج گردیده است. در برابر هر یک از لغات قرآنی، معنای فارسی آن را آورده به ترجمه آیات نیز پرداخته است.
نویسنده می‌‌نویسد: «این کتاب تنها درباره لغات قرآن نیست بلکه گذشته از آن در نوبت خود یک کتاب تفسیر و اگر اغراق نباشد یک دایرة المعارف قرآن است. در هر ماده که تشخیص داده شده، آیاتی چند نقل و تفسیر شده است، نقل روایات، شأن نزول و اشاره به بعضی از قضایا و نقل اقوال بزرگان از آن جمله است. به احوال و قضایای انبیاء از دیدگاه قرآن، نظر شده و نسبت به اقتضای حال در اکثر موارد به تفصیل سخن گفته شده است. ذیل بعضی از کلمات امثال: آدم، اجل، ارض، بحر، جن، عرش و... به‌طور مفصل بحث شده است». مؤلف معتقد است کلمات قرآن با حذف مکررات و مشتقات حدود ۱۸۶۰ کلمه است، در این کتاب همه کلمات فوق یکی یکی بررسی شده است. ایشان در توضیح برخی کلمات به معنی لغوی اکتفا ننموده و برای بسیاری از کلمات، تفاسیر و توضیحات لغوی، ادبی، علمی، اجتماعی و تاریخی ذکر نموده است. این توضیحات تقریبا برای تمام اعلام قرآن آورده شده است، و به ترتیب به پاره ای از موضوعات قرآن پژوهی نیز پرداخته است.
شیوه نقد را در معانی لغوی، مباحث علمی و دیگر قسمت‌ها نیز، پیشی گرفته و با استدلال مطالب خود را مطرح می‌‌نماید، مانند ماده «ابّ» و «ابد» و یا بحث علمی ماده «بحر».
در نهایت می‌‌توان گفت: قاموس قرآن در تبیین و تفسیر واژگانی قرآن کریم به لحاظ گزیده گویی و بیان روان و استوار، اکنون از مراجع و منابع قرآن پژوهی در ایران تلقی شده است.
نویسنده برای هر لغت، ریشه و ماده آن را ذکر کرده، آیات را بیان داشته و ترجمه می‌‌کند، امّا در بقیه مشتقات فقط برخی آیات آنها را آورده، معنا نموده و توضیح داده است و خود کلمات مشتق شده از آن ماده را قبل از آیه، ثبت نکرده است. بدیهی است که ثبت مشتقات دیگر پژوهشگران را در دستیابی به آیات و معانی و توضیحات آن، یاری می‌‌نماید.
درباره اینکه کلمه مورد بحث چند بار در قرآن آمده و مواردی که راجع به آنها بحثی انجام نمی‌گیرد، کدامند، روش ثابتی در پیش گرفته نشده است، به نظر می‌‌آید اشاره به تعداد استعمال کلمه در قرآن و ذکر آدرس مواردی که بحثی از آنها نمی‌شود، پژوهشگر را از مراجعه به معجم‌های لغوی قرآنی دیگر بی‌نیاز می‌‌کند.
کتاب حاضر با هفت جلد در ۳ مجلد قطور و قطع وزیری با مقدمه‌ای کوتاه از مؤلف ارائه شده است، هر صفحه آن به دو ستون مساوی تقسیم و مطالب در آن نوشته شده است. آیات قرآن با خطی متمایز از متن و نام سوره و شماره آیات کاملا قابل تشخیص از متن اصلی است[۱]
هفت جلد از این کتاب به چاپ رسیده است:
- قاموس قرآن ج۱ (کتاب)؛
- قاموس قرآن ج۲ (کتاب)؛
- قاموس قرآن ج۳ (کتاب)؛
- قاموس قرآن ج۴ (کتاب)؛
- قاموس قرآن ج۵ (کتاب)؛
- قاموس قرآن ج۶ (کتاب)؛
- قاموس قرآن ج۷ (کتاب)؛
دربارهٔ پدیدآورنده
