ثمود

مقدمه

نام قومی از قبایل عرب که خداوند، حضرت صالح را به عنوان پیامبر به سوی آنان برانگیخت و شتری عجیب و ویژه هم معجزه او بود (ناقه صالح). قوم ثمود در شمال حجاز می‌زیستند و قومی مغرور، متکبّر، متعصّب و بت‌پرست بودند. دعوت‌های حضرت صالح در آنان تأثیری نکرد و جز عدّه بسیار اندک، به خدا ایمان نیاوردند و طغیان را به جایی رساندند که آن ناقه معجزه را هم کشتند، خداوند عذابی فرستاد و همه هلاک شدند.

قرآن مکرّر از قوم عاد و ثمود و هلاکتشان با عذاب آسمانی به عنوان عبرت و از هدایت‌های پیامبرشان حضرت صالح یاد کرده است^[۱].

تمدن قوم ثمود

از آن‌چه خدای تعالی در سوره اعراف و شعراء بیان فرموده، به دست می‌آید که قوم ثمود مردمان متمدنی بوده‌اند که برای سکونت خود قصرها می‌ساختند و با شکافتن دل کوه‌ها، با مهارت خاصی خانه بنا می‌کردند. همچنین در سوره اعراف آمده است: «و... خدا شما را در این سرزمین جای‌گیر ساخت که از دشت‌های آن برای ساختن قصرها استفاده کنید و از کوه‌ها، خانه‌ها می‌تراشید و نعمت‌های خدا را به یاد آرید»^[۲]. در سوره شعراء است: «... چنان نیست که شما را در این نعمت‌ها که هستید (آزادانه) در حال آسایش (و بدون باز پرسی) واگذارند، در این باغستان‌ها و چشمه‌سارها و کشتزارها و نخلستان‌ها که گل‌های بسیار (یا لطیف) دارد و در خانه‌هایی که با مهارت از کوه‌ها می‌تراشید (و برای خود می‌سازید)»^[۳]. شغل آنان چنان که از آیات ذیل به دست می‌آید، زراعت، احداث قنوات و غرس نخل‌ها بوده است و زندگی آسوده و خوشی داشته‌اند.^[۴]

عمرهای طولانی و آسایش آنها

طبرسی به در تفسیر همین آیه سوره شعراء از ابن عباس نقل کرده که قوم ثمود برای تابستان و ایامی که هوا ملایم بود، خانه‌هایی در زمین‌های مسطح می‌ساختند و برای زمستان‌ها دل کوه را می‌تراشیدند و از آنها خانه درست می‌کردند تا محکم‌تر و گرم‌تر باشد^[۵]. روایت شده که به سبب عمرهای درازی که داشتند، ناچار بودند برای دوام بیشتر، سنگ‌های کوه را بتراشند و خانه‌های خود را در تونل‌هایی که در کوه احداث کرده بودند، بسازند؛ زیرا سقف‌های معمولی به اندازه عمرهای ایشان دوام نمی‌آورد^[۶]. همچنین در تفسیر آیه ۶۱ سوره هود از ضحاک نقل کرده که: عمر ثمودیان مابین سیصد تا هزار سال بوده است؛ یعنی کمتر از سیصد سال عمر نمی‌کردند^[۷].^[۸]

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

↑ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۶۶.
↑ ﴿وَبَوَّأَكُمْ فِي الْأَرْضِ تَتَّخِذُونَ مِنْ سُهُولِهَا قُصُورًا وَتَنْحِتُونَ الْجِبَالَ بُيُوتًا فَاذْكُرُوا آلَاءَ اللَّهِ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ﴾ «و در این سرزمین جای داد که در هامون آن کاخ‌ها می‌سازید و کوه‌ها را برای خانه‌سازی می‌تراشید پس نعمت‌های خداوند را به یاد آورید و در این سرزمین تبهکارانه آشوب نورزید» سوره اعراف، آیه ۷۴.
↑ ﴿أَتُتْرَكُونَ فِي مَا هَاهُنَا آمِنِينَ * فِي جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ * وَزُرُوعٍ وَنَخْلٍ طَلْعُهَا هَضِيمٌ * وَتَنْحِتُونَ مِنَ الْجِبَالِ بُيُوتًا فَارِهِينَ﴾ «آیا شما را در آنچه اینجاست آسوده رها می‌کنند؟ * در بوستان‌ها و (کنار) چشمه‌ساران * و کشتزارها و خرمابنی که شکوفه‌اش ترد است؟ * و از (دل) کوه‌ها استادانه خانه‌هایی می‌تراشید» سوره شعراء، آیه ۱۴۶-۱۴۹.
↑ رسولی محلاتی، سید هاشم، تاریخ انبیاء ص ۱۰۲.
↑ مجمع البیان، ج۴، ص۴۴۰.
↑ مجمع البیان، ج۴، ص۴۴۰.
↑ مجمع البیان، ج۵، ص۱۷۴.
↑ رسولی محلاتی، سید هاشم، تاریخ انبیاء ص ۱۰۲.

[1] محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۶۶.

[2] ﴿وَبَوَّأَكُمْ فِي الْأَرْضِ تَتَّخِذُونَ مِنْ سُهُولِهَا قُصُورًا وَتَنْحِتُونَ الْجِبَالَ بُيُوتًا فَاذْكُرُوا آلَاءَ اللَّهِ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ﴾ «و در این سرزمین جای داد که در هامون آن کاخ‌ها می‌سازید و کوه‌ها را برای خانه‌سازی می‌تراشید پس نعمت‌های خداوند را به یاد آورید و در این سرزمین تبهکارانه آشوب نورزید» سوره اعراف، آیه ۷۴.

[3] ﴿أَتُتْرَكُونَ فِي مَا هَاهُنَا آمِنِينَ * فِي جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ * وَزُرُوعٍ وَنَخْلٍ طَلْعُهَا هَضِيمٌ * وَتَنْحِتُونَ مِنَ الْجِبَالِ بُيُوتًا فَارِهِينَ﴾ «آیا شما را در آنچه اینجاست آسوده رها می‌کنند؟ * در بوستان‌ها و (کنار) چشمه‌ساران * و کشتزارها و خرمابنی که شکوفه‌اش ترد است؟ * و از (دل) کوه‌ها استادانه خانه‌هایی می‌تراشید» سوره شعراء، آیه ۱۴۶-۱۴۹.

[4] رسولی محلاتی، سید هاشم، تاریخ انبیاء ص ۱۰۲.

[5] مجمع البیان، ج۴، ص۴۴۰.

[6] مجمع البیان، ج۴، ص۴۴۰.

[7] مجمع البیان، ج۵، ص۱۷۴.

[8] رسولی محلاتی، سید هاشم، تاریخ انبیاء ص ۱۰۲.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]