محاسبه در معارف و سیره علوی

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

مقدمه

مراقبه و محاسبه در روایات حضرت علی (ع) به کار رفته‌اند، هرچند موارد کاربرد مراقبه کم‌تر از محاسبه است. درباره مراقبه می‌فرماید: «بر نفس خویش مراقبت کن»[۱]. و «خداوند بنده‌ای را که مراقب گناه خود است، رحمت کند»[۲]. و درباره محاسبه می‌فرماید: «با محاسبه، نفس‌هایتان را به بند کشید»[۳]. و «هر کس نفس خود را محاسبه کند، بر عیوبش واقف شود»[۴]. همین روایت، که درباره ارتباط میان محاسبه نفس و آگاهی از عیوب نفس است، به خوبی نشان می‌دهد که میان محاسبه و تشخیص عیوب- که کار عقل است- گونه‌ای ارتباط برقرار است[۵].

منابع

پانویس

  1. «اجْعَلْ مِنْ نَفْسِكَ عَلَى نَفْسِكَ رَقِيباً...»؛ (گفتار امیرالمؤمنین علی (ع)، ج۲، ص۱۴۳۴).
  2. «رَحِمَ اللَّهُ عَبْداً رَاقَبَ ذَنْبَهُ‌...»؛ (گفتار امیرالمؤمنین علی (ع)، ج۱، ص۶۰۹).
  3. «قَيِّدُوا أَنْفُسَكُمْ بِالْمُحَاسَبَةِ»؛ (گفتار امیرالمؤمنین علی (ع)، ج۲، ص۱۴۴۹).
  4. «مَنْ حَاسَبَ نَفْسَهُ وَقَفَ عَلَى عُيُوبِهِ‌»؛ (گفتار امیرالمؤمنین علی (ع)، ج۲، ص۱۴۴۹).
  5. بهشتی، سعید، مقاله «تربیت عقلانی»، دانشنامه امام علی ج۴، ص ۲۱۳.