محرّم
این مدخل زیرشاخهٔ بحث ماه‌های قمری است. محرّم از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: محرم در معارف مهدویت - محرم در معارف و سیره حسینی - پرسش مرتبط ندارد
محرّم نخستین ماه از ماه‌های دوازده‌گانه قمری است. در ایّام جاهلیّت، جنگ در این ماه را حرام بوده است. روز اوّل محرّم اوّل سال قمری است. بنی امیّه با ریختن خون امام حسین (ع) و یارانش در این ماه احترام ماه حرام را نگه نداشتند.
مقدمه
محرّم نام نخستین ماه از ماه‌های دوازده‌گانه قمری است. علّت نام‌گذاری این ماه به محرّم آن بوده که در ایّام جاهلیّت، جنگ در این ماه را حرام می‌دانستند و اشاره به حرمت و احترام آن دارد و روز اوّل محرّم را اوّل سال قمری قرار می‌دادند.
امّا بنی امیّه با ریختن خون سید الشهدا در این ماه و پدید آوردن حادثۀ کربلا، احترام ماه حرام را نگه نداشتند. امام رضا (ع) فرمود: «در جاهلیّت، حرمت این ماه نگاه داشته می‌شد و در آن نمی‌جنگیدند؛ ولی در این ماه، خون‌های ما را ریختند و حرمت ما را شکستند و فرزندان و زنان ما را اسیر کردند و خیمه‌ها را آتش زدند و غارت کردند و حرمت پیامبر را دربارۀ ذرّیه‌اش رعایت نکردند»[۱].[۲]
وقایع دهه اول محرم
در دوّم ماه محرّم الحرام سال ۶۱ هجری، کاروان ابا عبدالله (ع) وارد کربلا شد و اردو زد. به تدریج بر سپاه کوفیان که آن حضرت را محاصره کرده بودند افزوده شد. روز نهم ماه محرم «تاسوعا» نام دارد و روز دهم آن «عاشورا»، روز شهادت سید الشهدا و یاران و فرزندانش در کربلاست.
از آنجا که ماه محرّم، یادآور حادثۀ کربلا و عاشوراست، فرا رسیدن آن دل‌ها را پر از غم می‌سازد و پیروان و شیفتگان امام حسین (ع)، از اوّل محرم، محافل و مجالسی را سیاهپوش کرده، به یاد آن امام شهید به عزاداری می‌پردازند. محرم همچون عاشورا، رمز احیای خاطرۀ حماسه‌های کربلاست و نقش این ماه در حفظ دستاورد‌های نهضت حسینی مهمّ است و در این ماه، سراسر کشورها و شهر‌های شیعه نشین، به یاد شهیدان کربلا اشک می‌ریزند و از عاشوراییان درس می‌گیرند. امام خمینی فرموده است:»محرّم، ماه نهضت بزرگ سید شهیدان و سرور اولیاء خداست که با قیام خود در مقابل طاغوت، تعلیم سازندگی و کوبندگی به بشر داد و راه فنای ظالم و شکستن ستمکار را به فدایی دادن و فدایی شدن دانست«[۳].[۴]
محرم و مهدویت
طبق روایات از معصومان (ع)، در محرم آخرین سال غیبت اتفاقاتی رخ می‌دهد. نهم محرم (طبق روایتی) در مکه مکرمه، سیصد و سیزده یار حضرت جمع می‌شوند و دهم محرم (طبق روایتی) روز ظهور حضرت است در مکه که حضرت بین رکن و مقام خطبه می‌خواند، آن‌گاه یاران حضرت با ایشان بیعت می‌کنند. ندای جبرئیل نیز در این روز شنیده می‌شود[۵].
منابع
پانویس
- ↑ «إِنَّ الْمُحَرَّمَ شَهْرٌ كَانَ أَهْلُ الْجَاهِلِيَّةِ يُحَرِّمُونَ الْقِتَالَ فِيهِ فَاسْتُحِلَّتْ فِيهِ دِمَاؤُنَا وَ هُتِكَتْ فِيهِ حُرْمَتُنَا وَ سُبِيَتْ فِيهِ ذَرَارِيُّنَا وَ نِسَاؤٌنَا وَ أُضْرِمَتِ النِّيرَانُ فِي مَضَارِبِنَا وَ انْتُهِبَ مَا فِيهَا مِنْ ثِقَلِنَا وَ لَمْ يُتْرَكْ لِرَسُولِ اللَّهِ حُرْمَةٌ فِي أَمْرِنَا»؛ مناقب، ابن‌شهرآشوب، ج۴، ص۸۶.
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص ۴۳۶؛ محدثی، جواد، فرهنگنامه دینی.
- ↑ صحیفه نور، ج۲، ص۱۱.
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص ۴۳۶.
- ↑ حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص ۵۳۹؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۶۱۶.