معالم العلماء (کتاب)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
مَعالمُ العُلَماء
فی فهرست کُتُب الشیعَة و أسماء المُصنّفین‌ قَدیماً و حَدیثاً
زبانعربی
نویسندهمحمد بن علی بن شهر آشوب سروی مازندرانی معروف به ابن‌شهرآشوب
موضوععلم رجال
مذهبشیعه
ناشرانتشارات حیدریه
محل نشرنجف، عراق
سال نشر۱۳۸۰ ق، ۱۹۶۱ م، ۱۳۴۰ ش
تعداد صفحه۱۵۵
شماره ملی‎۱‎۸‎۰‎۵‎۹‎۷‎۹

مَعالمُ العُلَماء فی فهرست کُتُب الشیعَة و أسماء المُصنّفین‌ قَدیماً و حَدیثاً کتابی است به زبان عربی که به بررسی و معرفی رجال حدیثی می‌پردازد. این کتاب به قلم محمد بن علی بن شهر آشوب سروی مازندرانی معروف به ابن‌شهرآشوب نوشته شده و انتشارات حیدریه نشر آن را به عهده داشته است.

دربارهٔ کتاب

در معرفی این کتاب آمده است: «نویسنده کتاب حاضر را به عنوان تتمیم کتاب الفهرست شیخ طوسی نگاشته است تا برخی از دانشمندان بزرگ شیعه را که در کتاب الفهرست نامی از آنها نیامده - به‌ویژه دانشمندان پس از شیخ - در یک مجموعه جمع کند. او حدود ششصد کتاب را به همراه نویسندگانش در این کتاب بر شمرده است.

ابتدا یک مقدمه کوتاه درباره تاریخچه فهرست‌نگاری و کتاب‌نویسی آورده و سپس اسامی نویسندگان (که بیش از هزار دانشمند شیعه را شامل می‌‌شود) را به ترتیب حروف الفبا در بیست و هشت باب و فصل آورده است. سپس در پایان بابی با عنوان باب جامع آورده است که چهار فصل با عناوین: "فیمن عُرِف بکنیته"، "فیمن عُرف بلقب او قبیله او بلد"، "فیما جُهِلَ مصنفه"، و "فی بعض شعراء اهل البیت (ع)" را در بر دارد.

نویسنده، این کتاب را با دقت بسیار زیادی تدوین و تنظیم کرده است. به طوری که منبع رجالی و تاریخی معتبری برای دانشمندان متاخر مثل علامه حلی، علامه مجلسی، ذهبی و ابن حجر عسقلانی، به حساب می‌‌آید. با اینکه از لحاظ حجم نسبت به سایر کتاب‌های تاریخی و رجالی کوتاه‌تر است.

شیوه ابن‌شهرآشوب در این کتاب پیروی از الفهرست شیخ طوسی بوده و سعی بر این داشته است که فقط دانشمندان شیعی را گرد آوری کند و در این بین حدود پنجاه تن از علمای شیعه غیر دوازده امامی را نیز آورده است و البته در اندک مواردی نیز به سنّی مذهب بودن راوی یا فاسد بودن عقیده و مذهب راوی نیز اشاره کرده است»[۱]

فهرست کتاب

در این مورد اطلاعاتی در دست نیست.

دربارهٔ پدیدآورنده

ابن شهرآشوب
محمد بن علی بن شهرآشوب سروی مازندرانی معروف به ابن شهرآشوب فقیه، مفسّر و محدّث شیعه در قرن ششم هجری قمری (متولد ۴۸۸ ق؛ متوفی ۵۸۸ ق)، تحصیلات دینی خود را نزد اساتیدی همچون: شیخ طبرسی، ابومنصور طبرسی، ابوالفتوح رازی، قطب الدین راوندی و عبدالجلیل قزوینی رازی به اتمام رساند. او چندین جلد کتاب به رشتهٔ تحریر درآورده است. «معالم العلماء»، « مناقب آل ابی‌طالب»، «متشابه القرآن و مختلفه»، «مثالب النواصب» و «انساب آل ابی طالب» برخی از این آثار است[۲].

پانویس

دریافت متن