نخیله
مقدمه
«نخیله» مصغر نخله به معنی نخل کوچک و آن مکانی از مواضع کوفه قدیم است که پادگان نظامی در بیرون کوفه بوده است. امروز نخیله قدیم از حدود شهر ذوالکفل کنونی که در قدیم به برملاحه معروف بود و یهود از زمان اسارت اول و دوم بابل در آن سکونت داشتند، بیرون نیست[۱]. اما دکتر صالح احمد علی در مقاله منطقة الکوفه آورده است که مسعودی می‌نویسد: «نخیله در بیرون کوفه واقع است و یاقوت می‌گوید: نخیله مکانی نزدیک کوفه رو به شام است».
مطابق با وقایعی که در نخیله به وقوع پیوسته است، به نظر می‌رسد، این منطقه در ناحیه شمالی کوفه واقع بوده و از آنجا که یکی از منزل‌های سه‌گانه راه کوفه به کربلا بوده است، می‌توان گفت که نخیله در یک چهارم راه نزدیک جسر عباسیات کنونی بوده است[۲].
در عصر اسلامی نام نخیله در حوادث تاریخی بسیار برده شده است. نخیله همان جایی است که حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) وقتی شنید که عامل او را در شهر انبار کشته‌اند بدانجا آمد و خطبه مشهور خود را ایراد فرمود و اهل کوفه را ملامت کرد[۳]. همچنین در همین نخیله بود که حضرت علی(ع) با جمعی از یهودیان درباره مسائل مختلف محاوره کرد[۴].
نخیله سابقاً، در خارج کوفه بوده و سپس از محلات مشهور شهر شده است. لشکریان ساسانی به فرماندهی مهران در جنگ بویب در نخیله (که هنوز شهر کوفه پدید نیامده بود) با مسلمانان درگیر شدند. مسلمانانی که در آن جنگ شرکت داشتند، افتخار می‌کردند که آنها از اصحاب نخیله و قادسیه هستند. حضرت علی(ع) وقتی خواست از کوفه به صفین برود، نخیله را لشکرگاه خود قرار داد؛ موقعی هم که از صفین بازگشت از نخیله گذشت. پس از گذشتن از آنجا، خانه‌های کوفه دیده می‌شد.
همچنین زمانی که حضرت امیر(ع) خواست به جنگ خوارج برود، از نخیله عبور کرد. معاویه نیز پس از تسلط بر خلافت، وقتی وارد عراق شد در نخیله فرود آمد و قبل از وارد شدن به کوفه در آنجا نماز جمعه خواند[۵]. معاویه در نخیله بود که خوارج شورش کردند و شکست خوردند و کشته شدند[۶].
برای مقابله با سیدالشهدا (ع) نیز، ابن زیاد نیرو‌های خود را آنجا مستقرّ کرده بود و عمر سعد را با چهار هزار نفر از آنجا به کربلا برای جنگ با آن حضرت فرستاد[۷]. توابین نیز در سال ۶۵ که به خون‌خواهی امام حسین(ع) قیام کردند، در نخیله گرد آمدند تا به شام بروند. عبدالملک بن مروان هم وقتی بر مصعب بن زبیر پیروز شد، قبل از ورود به کوفه، وارد نخیله شد. همچنین پس از اینکه عباسیان نهضت خود را آشکار ساختند، ابومسلم فرمانده قوای حامی عباسیان در نخیله فرود آمد[۸]. امروز این محلّ به "عبّاسیات" معروف است[۹].[۱۰]
منابع
پانویس
- ↑ العتبات المقدسة فی الکوفه، ص۲۳۴.
- ↑ «منطقة الکوفه»، مجله سومر، ش۲۱، چاپ بغداد، عراق ۱۹۶۵ (به نقل از فتوح البلدان و تاریخ طبری و معجم البلدان).
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۲۵.
- ↑ العتبات المقدسة، ص۲۳۴.
- ↑ مقاله «منطقة الکوفه».
- ↑ العتبات المقدسیه، ص۲۳۶.
- ↑ بحارالانوار، ج۴۴، ص۳۱۵.
- ↑ مقاله «منطقة الکوفه».
- ↑ مقتل الحسین، مقرّم، ص۲۳۷.
- ↑ رجبی دوانی، محمد حسین، کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی ص۱۲۹؛ محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص ۴۷۸ و فرهنگ غدیر، ص۵۷۴.