هاشم بن عتبة بن ابی وقاص در سیره و معارف حسینی

مقدمه

نام کامل او ابوعمرو، هاشم بن عُتْبَة بن ابی وقّاص قُرَشی زُهَری، معروف به هاشم مِرقال است^[۱]. منابع کهن وی را از اصحاب امیرالمؤمنین (ع) و شهید جنگ صفین دانسته‌اند^[۲]، ولی برخی از متأخّران با شرح مفصّلی از حضور و مبارزه او با دشمن در روز عاشورا وی را در شمار شهیدان کربلا قلمداد کرده‌اند^[۳].

شهید مطهری ضمن تأیید این که هاشم مرقال از یاران امیرالمؤمنین (ع) بوده است و بیست سال پیش از واقعه کربلا کشته شده است، جریان حضور وی را در کربلا از اکاذیب و تحریف‌های لفظی^[۴] عاشورا می‌داند^[۵].

صاحب ریاض الشهادة احتمال داده که دو تن هاشم و مرقال نام وجود داشته باشد که یک نفر در کربلا و دیگری در صفین شهید گردیده است^[۶].^[۷]

↑ الاستیعاب، ج۴، ص۱۵۲۶؛ ر. ک: وقعة صفین، ص۳۵۹؛ منتهی المقال، ج۶، ص۴۱۴.
↑ الطبقات الکبری، ج۳، ص۲۶۲؛ تاریخ طبری، ج۵، ص۴۲ و ۱۱۰؛ ر. ک: انساب الاشراف (تک جلدی)، ص۱۴۳،، ۲۱۲، مجمع احیاء الثقافة الاسلامیة؛ الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۴، ص۱۵۴۶، ۱۵۴۷.
↑ روضة الشهداء، ص۳۰۰، ۳۰۳، کتابفروشی اسلامیة؛ محرق القلوب، ص۸۵، ۸۶، نسخه خطی کتابخانه آیت الله نجفی مرعشی، شماره مسلسل ۱۰۰۶۹.
↑ تحریف لفظی آن است که لفظی را کم یا زیاد می‌کنند و یا کلمه یا جملهای را پس یا پیش کنند و به هر حال معنی را کم یا زیاد کنند یا تغییر دهند (مجموعه آثار، شهید مطهری، ج۱۷، ص۶۰۲.)
↑ مجموعه آثار، شهید مطهری، ج۱۷، ص۷۸ و ۵۹۱ و ۵۹۲ و ۶۰۶.
↑ ریاض الشهادة، ج۲، ص۱۴۱، ۱۴۲.
↑ جمعی از نویسندگان، پژوهشی پیرامون شهدای کربلا، ص:۳۷۶-۳۷۷.