وضعیت مردم در عصر ظهور امام مهدی از نظر فرهنگی، اخلاقی و تربیتی چگونه است؟ (پرسش)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
وضعیت مردم در عصر ظهور امام مهدی از نظر فرهنگی، اخلاقی و تربیتی چگونه است؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / عصر ظهور امام مهدی / رخدادهای عصر ظهور امام مهدی
تعداد پاسخ۱ پاسخ

وضعیت مردم در عصر ظهور امام مهدی از نظر فرهنگی، اخلاقی و تربیتی چگونه است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

سید محمد کاظم قزوینی

آیت‌الله سید محمد کاظم قزوینی، در کتاب «امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور» در این‌باره گفته است:

«حیات تربیتی و فرهنگی در عصر امام زمان (ع)، شکوفایی پیدا می‌کند که نظیری در تاریخ ندارد و علم و فرهنگ به خصوص علوم دینی، احکام شرعی، معارف اسلامی منتشر می‌شود و چرخه‌های فرهنگی به سرعت می‌چرخد. روشن است که دگرگونی بزرگی در این زمینه رخ خواهد داد. به ذهنم می‌آید که در بسیاری از کتاب‌های فقه و حدیث، تصحیح و اصلاح صورت می‌گیرد و نقش بسیاری از موضوعات کتاب‌های اصولی، فقهی و مباحث به پایان برسد برای اینکه امام زمان (ع)، قواعد عمومی مسائل شرعی را بیان می‌کند و به این سبب به بسیاری از مباحث اصول، نیازی نخواهد بود. همین وضعیت، نسبت به کتاب‌های درایه، رجال و شرح حال راویان احادیث، تقسیم احادیث، صورت خواهد گرفت و شاید دیگر به این کتاب‌ها نیازی نباشد؛ چون بیشتر این کتاب‌ها بر مبنای حدس و گمان است و در عصر غیبت و عدم دسترسی مردم به امام (ع) از آنها استفاده می‌شده است. اما در دوران امام زمان (ع)، مردم احکام شرعی قطعی را می‌یابند و بیشتر کتاب‌های تفسیر هم از اعتبار ساقط می‌شود؛ زیرا مردم به تفسیرهایی که از نظرات شخصی یا اغراق آمیز برخاسته است، توجهی نمی‌کنند و فقط تفسیرهای روایت شده از اهل بیت (ع) باقی می‌ماند. همین وضعیت، نسبت به قرائت‌های مختلف درباره قرآن هم خواهد بود که از جانب خداوند، هیچ دلیلی بر آن نازل نشده است؛ مردم قرآن را از امام زمان (ع)- همان طور که نازل شده- یاد می‌گیرند و تفسیر قرآنی که مطلوب نظر خداوند است را می‌شناسند و بر معارف قرآن، اسرار و عجایبش - که همیشه ناشناخته و مخفی بوده- آگاهی پیدا می‌کنند همچنین نیازی به بسیاری از علوم ایجاد شده - که نتیجه فکر و خیال است- نخواهد بود خلاصه اینکه: علم صحیح و واقعی در هر خانه‌ای پخش می‌شود و حلقه‌های تدریس در جوامع برای مردان و زنان تشکیل می‌شود.

امام باقر (ع) فرمود: "در زمان مهدی (ع) به مردم حکمت داده می‌شود تا اینکه زن در خانه‌‌اش با کتاب خدا و سنت پیامبر (ص) قضاوت می‌کند"[۱]. این حدیث دلالت می‌کند بر اینکه مردم در زمان امام زمان (ع) به آداب دینی و احکام شرعی تربیت شده، سطح فرهنگ در آنها تا درجه‌ای بالا می‌رود که زنی که در خانه‌‌اش است، قدرت به قضاوتِ بین دو طرفِ نزاع کننده بر آنچه موافق کتاب خدا و سنت پیامبرش (ص) است- دارد. لازم است، بدانیم امام زمان (ع) به کتاب خدا و سنت رسول خدا (ص) عمل می‌کند و از آن دو به اندازه سر سوزنی تخلف نمی‌کند و شریعت جدید یا دینی که مخالف دین اسلام است، نمی‌آورد یا حرام خدا را حلال و یا حلال خدا را حرام نمی‌کند. ولی چیزی که به نظر می‌آید، این است که تمام مذهب‌هایی که بعد از وفات پیامبر (ص) درست شده‌اند از بین می‌روند؛ چون آنها، مذهب‌هایی هستند که جایی در کتاب خدا و سنت پیامبر (ص) ندارند. این فقط نظر من نیست؛ بلکه یکی از علمای مذاهب چهارگانه- که معروف به ابن عربیاست (متوفی سال ۶۳۷ هجری)- در فتوحات مکیه می‌گوید: او دین را همان طور که هست، آشکار می‌کند که اگر پیامبر (ص) زنده بود به آن حکم می‌کرد؛ مذاهب را از روی زمین برمی‌دارد و چیزی جز دین خالص باقی نمی‌ماند. بله! وحدت بزرگ اسلامی در آن روز، محقق خواهد شد؛ زمانی که مسلمانان در اصول و فروع دین و تمام مسائل فقهی و احکام شرعی، یکی می‌شوند، نه قیاس باقی می‌ماند، نه استحسان و نه فتواهایی که طبق زمینه‌های سیاسی به وجود آمده‌اند. بلکه دین، فقط اسلام؛ مذهب، فقط مذهب تشیع و مذهب اهل بیت (ع) است که رسول خدا (ص) در احادیث بسیاری به آنها سفارش کرده است و همه زیر پرچم " لَا إِلَهَ‏ إِلَّا اللَّهُ‏ مُحَمَّدٌ رَسُولُ‏ اللَّهِ‏ عَلِيٌ‏ وَلِيُ‏ اللَّه‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏" زندگی می‌کنند. امیر المؤمنین (ع) فرمود: " و اشرار را هلاک می‌کند و خوبان را باقی می‌گذارد و هر کس که کینه و دشمنی اهل بیت (ع) را داشته باشد، باقی نمی‌ماند " [۲]؛ امیرالمؤمنین (ع) فرمود: "او، بدعت‌ها را نابود می‌کند و تمام سنت‌های الهی را برپا می‌دارد"[۳].

شکی نیست که عموم انسان‌ها قابل تربیت هستند؛ پس هنگامی که این تربیت بر مبنای اخلاق صحیح بنا شد، بشر در سلوکش، میانه‌رو؛ در رفتارش، مورد رضایت و در روشش، پسندیده می‌شود. هنگامی که تربیت فاسد بود و براساس بی اخلاقی بنا شد، نتیجه‌‌اش به عکس صورتِ اول خواهد بود؛ تربیت بر اساس فطرت، غریزه، بر امیال و رغبت‌های درونی، عادت‌ها، سنتها و غیره تعلق می‌گیرد و تأثیر می‌پذیرد. هنگامی که حیوانات حتی وحشی‌ها و درندگان، قابل تربیت هستند؛ پس درباره انسان چگونه خواهد بود؟ در حالی که انسان، موجودی برتر از تمام مخلوقات است و این به سبب عقل، درک و بیانی است که خداوند به انسان داده است. براساس تربیت، جامعه اصلاح یا فاسد می‌شود و خوشبخت یا بدبخت می‌گردد، هدایت یا دچار انحراف می‌شود. تجهیزات و وسایل تربیتی زیاد هستند: خانه، جایی که کودک در آن چشم باز می‌کند، وسیله تربیتی شمرده می‌شود. بعد از آن، نوبت به مدرسه می‌رسد و کودک، ابتدایی‌ترین بخش علم و فرهنگ را از معلمانش یاد می‌گیرد و هر چه از مرحله درسی بالاتر می‌رود، سطح تحصیلات، فرهنگ و معلوماتش بالاتر می‌رود تا اینکه به دانشگاه برسد. در تمام این مراحل تربیت، شخصیت انسان شکل گرفته، محکم می‌شود و تأثیر می‌پذیرد، بلکه آنچه از علوم و حقایق یا دروغ‌ها؛ از حق یا باطل؛ از فضیلت‌ها یا رذیلت‌ها و از دین یا کفر به او القا می‌شود، شارژ می‌شود. وسیله سوم که با این دو وسیله همراهی می‌کند، جامعه است؛ پس کودکی که در جامعه‌ای که دروغ، کلک، لاابالی گری، هرزگی، دزدی و خیانت زندگی می‌کند با کودکی که در جامعه‌ای که دین، امانت داری، حیا و فضیلت است، زندگی می‌نماید، فرق می‌کنند و کودکی صالح یا فاسد به بار می‌آورند. از جمله عواملی که تأثیر در اصلاح جامعه یا فاسد شدنش دارد؛ وسایل اعلام کننده از قبیل کتاب‌ها، رادیو، تلویزیون و فیلم‌های سینمایی است. بعد از این نگاه کوتاه در تربیت می‌گوییم: امام زمان (ع) که می‌خواهد، تمام جوامع بشری را اصلاح کند و جامعه اسلامی را به معنای واقعی کلمه درست کند، ناچار است از این وسایل تربیتی کمک بگیرد و تعالیم مربوط به تربیت صحیح را به وسیله این وسایل صادر کند؛ پس مدارس را تعالیم اسلامی در برمی‌گیرد و روش‌های تعلیم در تمام مراحل، اسلامی خواهد بود و وسایل اعلام کننده، صالح، نافع و مفید خواهند شد و از چارچوب اسلامی خارج نمی‌شوند. اشاره شد که امام باقر (ع) در این باره فرمود: "در زمان او به مردم حکمت داده می‌شود به طوری که زنی که در خانه‌‌اش نشسته است، با کتاب خدا و سنت رسول الله (ص) قضاوت می‌کند"»[۴].

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. حجت الاسلام و المسلمین علی‌پور؛
حجت الاسلام و المسلمین مهدی علی‌پور، در مقاله «ظهور» در این‌باره گفته است: «بر اساس روایات، وضعیت مردم در عصر ظهور از نظر فرهنگی و اخلاقی تربیتی چنین است: هر چه زمان می‌گذرد، وضعیت فرهنگی و اخلاقی جوامع انسانی بدتر می‌شود. انسان‌ها از حقیقت انسانی خویش دور می‌گردند و در جنبه‌های شهوانی و حیوانی فرو می‌روند. شرم و امانت و وقار - که از مهم‌ترین ارزش‌های انسانی است - نخستین اموری است که از میان مردم رخت برمی‌بندد.[۵] صالحان یکی پس از دیگری چشم از جهان فرو می‌بندند.[۶] ربا و رشوه شایع می‌گردد.[۷] روابط نامشروع رواج می‌یابد.[۸]دروغ و ناراستی رایج می‌شود.[۹] احترام به پدر و مادر کاستی می‎پذیرد.[۱۰]. تکبر و خود‌پسندی شایع می‌شود.[۱۱] ثروت ملاک احترام می‌گردد.[۱۲] قمار و مشروبات الکلی آشکار می‌شود.[۱۳] احکام و حدود اسلامی جاری نمی‌گردد و مردم در اوج فقر و بدبختی به سر می‌برند. مردان آن روزگار، از مردانگی، غیرت، شجاعت و هیبت لازم وبی‌بهره‌اند. زنان بر آنها حاکم می‌شوند. مردان جامه زنان می‌پوشند و زنان، جامه مردان. پیامبراکرم (ص) به چنین مردانی را لعنت می‌کنند. پسران چون زنان، خود را در اختیار مشتریان قرار می‌دهند و مردان به سبب آمیزش با زنان سرزنش می‌شوند.[۱۴] زنان شرم و عفت را - که از ضروری‌ترین ارزش‌ها و ویژگی‌های آنان است‌ - کنار می‌نهند و به برهنگی می‌گرایند. آنها آزمندانه در داد و سند همسرانشان شرکت می‌جویند، جامه مردان می‌پوشند و خود را مرد جلوه می‌دهند. امام علی (ع) می‌فرماید: آخرالزمان هنگامه‌ای است که زن‌ها بر تخت سلطنت چیره می‌شوند؛ بر هر مردی چیرگی می‌یابند و جز خواسته آنها عملی نمی‌گردد.[۱۵]»[۱۶].

پرسش‌های وابسته

  1. مراد از ظهور در روایات چیست؟ (پرسش)
  2. درک زمان ظهور امام مهدی چه فضیلت‌های دارد؟ (پرسش)
  3. برخی از رخدادهای هنگام ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  4. بعد از ظهور امام مهدی نخستین مراسمی که انجام می‌شود چیست؟ (پرسش)
  5. چه کسانی از ظهور امام مهدی خوشحال می‌شوند؟ (پرسش)
  6. وقایع هنگام ظهور چیست؟ (پرسش)
  7. کیفیت ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  8. بعد از ظهور امام مهدی چه‌قدر طول می‌کشد تا جهان اصلاح شود؟ (پرسش)
  9. امام مهدی بعد از ظهور چه اقدامات اصلاحی انجام می‌دهد؟‌ (پرسش)
  10. امام مهدی‏ بعد از ظهور چه عملی انجام می‌‏دهند؟ (پرسش)
  11. اولین سخنانی که امام بعد از ظهور می‌‏فرمایند چیست؟ (پرسش)
  12. امام مهدی چگونه برای خون‌خواهی امام حسین قیام می‌کند؟ (پرسش)
  13. امام مهدی در عصر ظهور با اهل ذمه چه خواهد کرد؟ (پرسش)
  14. امام مهدی‏ بعد از ظهور با انحرافات فکری چگونه برخورد خواهد کرد؟ (پرسش)
  15. آیا امام مهدی‏ بعد از ظهور با اعراب به جنگ برمی‌‏خیزد؟ (پرسش)
  16. امام مهدی با چه پرچمی ظهور می‌کند؟ (پرسش)
  17. تردیدگنندگان در وجود امام مهدی چه می گویند؟ (پرسش)
  18. امام مهدی پس از ظهور چه تغییراتی در مراسم حج به وجود می‌آورد؟ (پرسش)
  19. نقش ترس به عنوان یکی از لشکرهای امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  20. امام مهدی در مقابله با ستمگران و اجرای حدود و احکام الهی چگونه رفتاری دارند؟ (پرسش)
  21. وضعیت امنیت اجتماعی در عصر ظهور چگونه است؟ (پرسش)
  22. آیا حوادث پس از ظهور در ماه جمادی اتفاق می‌افتد؟ (پرسش)
  23. چه ارتباطی میان تصرف رودخانه‌ها و قیام امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
  24. چه گروه‌هایی به یاری امام مهدی می‌شتابند؟ (پرسش)
  25. امام مهدی پس از ظهور کدام سرزمین را به تصرف در می‌آورد؟ (پرسش)
  26. رشد و شکوفایی علم در زمان پس از ظهور به چه معنا است؟ (پرسش)
  27. پس از ظهور چه گروه‌هایی علیه امام مهدی شورش می‌کنند؟ (پرسش)
  28. امام مهدی در قیام خود چه مساجدی را ویران می‌کند؟ (پرسش)
  29. آیا پیش از ظهور امام مهدی در جهان جنگی رخ می‌دهد؟ (پرسش)
  30. آیا امام مهدی پس از ظهور از قاتلان امام حسین انتقام خواهد گرفت؟ (پرسش)
  31. امام مهدی وقتی که می‏آید اولین کاری که می‌‏کند چیست؟ (پرسش)
  32. معنای این جمله که می‌گویند هنگام ظهور از اسلام و قرآن چیزی جز نام باقی نمانده است چیست؟ (پرسش)
  33. آیا امام مهدی هنگام ظهور اموال ثروت‏مندان را علی‏رغم میل باطنی آنها بین فقرا تقسیم می‏کند؟ (پرسش)
  34. چگونه امام مهدی بر دولتها پیروز می‌‏شود و این تعداد جمعیت جهان تسلیم او می‌‏شوند؟ (پرسش)
  35. آیا با ظهور امام مهدی همه مردم مسلمان می‌شوند؟ (پرسش)
  36. برخی می‌گویند با توجه به روایات در زمان امام مهدی امکان گناه کردن وجود ندارد آیا این گفته‌ها درست است؟ (پرسش)
  37. اگر امام مهدی شیطان را بکشند مردمان پس از ظهوراز فریب‌های شیطان در امان خواهند ماند این چگونه با عدالت خدا سازگار است؟ (پرسش)
  38. اگر در زمان امام مهدی امکان گناه وجود دارد پس چرا ظلم و گناه صورت نمی‌گیرد و یا بسیار اندک است؟ (پرسش)
  39. آیا پس از ظهور یا قیام یا تشکیل حکومت بقیه الله کسی هم گناه می‌کند؟ اختیار چه می‌شود؟
  40. امام مهدی در منطقه تمارین چه اقدامی انجام می‌دهد؟ (پرسش)
  41. آیا اصحاب کهف به یاری امام مهدی می‌آیند؟‌ (پرسش)
  42. فرماندهان سپاه امام مهدی چه کسانی هستند؟ (پرسش)
  43. آیا امام مهدی جهان‌گشایی خواهد داشت؟ (پرسش)
  44. آخرین شورش علیه امام مهدی کدام است؟ (پرسش)
  45. امام مهدی چه شهرهایی را به تصرف در می‌آورد؟ (پرسش)
  46. مردمان کدام شهرها با امام مهدی می‌جنگند؟ (پرسش)
  47. امام مهدی چگونه شهر ارمینیه را به تصرف خود در می‌آورد؟ (پرسش)
  48. آیا شهر ارنون در زمینه سازی برای ظهور امام مهدی نقشی دارد؟ (پرسش)
  49. چه طایفه‌هایی با امام مهدی به نبرد می‌پردازند؟ (پرسش)
  50. آیا امام مهدی هنگام قیام سوار بر اسب است؟‌ (پرسش)
  51. اولین کسی که با امام مهدی بیعت کرده و دست حضرت را می‏‌بوسد کیست؟ (پرسش)
  52. زندگی امام بعد از ظهور چگونه خواهد بود؟ (پرسش)
  53. رفتار امام مهدی با مجاهدان و شهیدان چگونه است؟ (پرسش)
  54. جهان گشایی امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  55. احیای سنت محمدی پس از ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  56. احکامی الهی که در زمان ظهور امام مهدی اجرا می‌شوند کدامند؟ (پرسش)
  57. مفهوم چهره‌شناسی امام مهدی به چه معناست؟ (پرسش)
  58. آیه شریفه انا بقية الله فی ارضه توسط امام مهدی خطاب به چه کسی در پاسخ به چه سوالی قرائت گردید؟ (پرسش)
  59. وضعیت مردم در عصر ظهور امام مهدی از نظر فرهنگی، اخلاقی و تربیتی چگونه است؟ (پرسش)
  60. عصر غیبت کبری چه تأثیراتی در دوران پس از ظهور دارد؟ (پرسش)
  61. نقش ترک‌ها در دوران ظهور چیست؟ (پرسش)
  62. منظور از ترک‌ها در روایات آخرالزمان چیست؟ (پرسش)
  63. نقش عرب‌ها در دوران ظهور چیست؟ (پرسش)
  64. نقش یمن در دوران ظهور چیست؟ (پرسش)
  65. حوادث مصر در دوران ظهور چیست؟ (پرسش)

پانویس

  1. " تُؤْتَوْنَ الْحِكْمَةَ فِي زَمَانِهِ حَتَّى‏ إِنَ‏ الْمَرْأَةَ لَتَقْضِي‏ فِي‏ بَيْتِهَا بِكِتَابِ اللَّهِ تَعَالَى وَ سُنَّةِ رَسُولِ اللَّهِ (ص) ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ غیبت؛ نعمانی؛ باب ۱۳، حدیث ۳۰.
  2. " وَ يُهْلِكَ الْأَشْرَارُ وَ يَبْقَى الْأَخْيَارِ وَ لَا يَبْقَى مِنَ يُبْغِضُ أَهْلَ الْبَيْتِ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ عقدالدرر؛ باب ۷، ص ۱۵۹.
  3. "وَ لَا نترک بِدَعِهِ الَّا أَزَالَهَا وَ لَا سِنُّهُ الَّا أَقَامَهَا‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ عقدالدرر؛ باب ۹، ص ۲۲۴.
  4. قزوینی، سید محمد کاظم، امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور، ص۴۴۳-۴۴۶
  5. نهج الفصاحته، ج ۱، ص ۱۹۷ و علی محمد علی دخیل، الامام المهدی (ع)، ص۲۱۹.
  6. نهج الفصاحه، ج ۲، ص ۵۰۰ و ۵۱۷.
  7. سید مصطفی کاظمی، بشارة الاسلام، ص ۲۶.
  8. نهج الفصاحه، ج ۱، ص۴۲ .
  9. بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۲۵۷.
  10. لطف الله صافی گلپایگانی، منتخب الأثر في الإمام الثاني عشر (ع)، ص ۴۳۱.
  11. بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۲۶۲ - ۲۶۴.
  12. بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۲۵۹.
  13. لطف الله صافی گلپایگانی، منتخب الأثر في الإمام الثاني عشر (ع) ص۴۳۰ .
  14. ر.ک: کامل سليمان، يوم الخلاص، ص ۷۳۷ و۷۴۶ .
  15. بحارالأنوار، ج ۵، ص ۲۵۹ .
  16. علی‌پور، مهدی، ظهور، ص ۲۷۰-۲۷۱.