ولایت و امامت پژوهشی از منظر قرآن (کتاب)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
ولایت و امامت
پژوهشی از منظر قرآن
زبانفارسی
نویسندهمحمد اسعدی
زیر نظرمحسن اراکی
ویراستارسعیدرضا علی‌عسکری
موضوعامامت، ولایت، امامت در قرآن
مذهبشیعه
ناشرانتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه‏‏‫‬
محل نشرقم، ایران
سال نشر۱۳۹۲ ش
چاپاول
تعداد صفحه۵۰۴
شابک۹۷۸-۶۰۰-۹۴۱۵۹-۰-۸
شماره ملی۳۱۱۰۸۰۴

ولایت و امامت پژوهشی از منظر قرآن کتابی است که به بررسی و پژوهش در زمینه ولایت و امامت و تبیین ابعاد و مبانی آن می‌پردازد. پدیدآورندهٔ این اثر محمد اسعدی است. این کتاب زیر نظر محسن اراکی به رشته تحریر درآمده است. پژوهشگاه حوزه و دانشگاه‏‏‫ ناشر این کتاب است

دربارهٔ کتاب

در معرفی این کتاب آمده است: «در ابتدای کتاب مباحث مبنایی ولایت مانند معناشناسی آن، کارکردهای قرآنی و دینی آن و معنای اصطلاحی این واژه در قرآن و آموزه‌های دینی بیان شده و پس از آن تقسیمات ولایت در قرآن، شئون ولایت الهی و اولیای خدا در نظام توحیدی مورد تجزیه و تحلیل قرآنی قرار گرفته است. در بخش دوم کتاب به بررسی معنای امامت از منظر قرآن کریم پرداخته شده و ماهیت و جایگاه معرفتی آن و نیز فلسفه امامت در آموزه‌های اسلامی مورد شرح و بررسی قرار گرفته است. قلمرو شئون ولایی امام معصوم (ع) در هدایت تکوینی و تشریعی، مشروعیت امام (ع) و جعل و تعیین الهی او، بیان شرایط و اوصاف امام، امامت اهل‌ بیت (ع) در قرآن، نسبت بین امامت و مهدویت و ولایت نیابی فقیه در عصر غیبت از دیگر مندرجات مهم مطرح شده در این نوشتار است

فهرست کتاب

فصل اول: معناشناسی ولایت
فصل دوم: تقسیمات ولایت در قرآن
فصل سوم: شؤون ولایت الهی در قرآن
فصل چهارم: ولایت اولیای الهی در نظام توحیدی قرآنی
  • اشاره
  • ولایت و توحید
  • ولایت و نبوّت
  • چکیدۀ فصل چهارم
  • پرسش‌ها و پژوهش‌ها
  • منابع پژوهش

بخش دوم: امامت در قرآن

  • اشاره
فصل اول: معنا‌شناسی امامت
فصل دوم: ماهیت و جایگاه معرفتی امامت در قرآن
فصل سوم: فلسفۀ امامت
فصل چهارم: قلمرو شؤون ولایی امام: (۱) هدایت تکوینی
فصل پنجم: قلمرو شوؤن ولایی امام: (۲) هدایت تشریعی
فصل ششم: مشروعیت امام و جعل و تعیین الهی
فصل هفتم: شرایط و اوصاف امام
فصل هشتم: امامت اهل‌بیت (ع) در قرآن
  • اشاره
  • چرایی عدم تصریح به نام امامان اهل‌بیت در قرآن
  • نگاهی به گونه‌های ادلۀ امامت اهل‌بیت (ع) در قرآن
  • آیۀ ولایت:
  • محور اول: مفردات آیه
  • محور دوم: ساختار آیه
  • محور سوم: سیاق معنایی آیه
  • محور چهارم: سیاق پیرامونی آیه
  • محور پنجم: شواهد بیرونی آیه
  • بررسی پرسش‌ها
  • آیۀ اکمال:
  • محور اول: مفردات آیه
  • محور دوم: ساختار آیه
  • محور سوم: سیاق معنایی
  • محور چهارم: سیاق پیرامونی
  • محور پنجم: شواهد بیرونی
  • فخر رازی و دلالت آیه
  • آیۀ تبلیغ:
  • محور اول: مفردات آیه
  • محور دوم: ساختار آیه
  • محور سوم: سیاق معنایی آیه
  • محور چهارم: سیاق پیرامونی آیه
  • محور پنجم: شواهد بیرونی آیه
  • آیه تطهیر:
  • الف) دلالت آیه بر عصمت اهل‌بیت (ع)
  • محور اول: مفردات آیه
  • محور دوم: ساختار آیه
  • محور سوم: سیاق معنایی
  • محور چهارم: سیاق پیرامونی
  • محور پنجم: شواهد بیرونی
  • گزارشی از روایات سبب نزول
  • بررسی مدلول روایات
  • ب) شواهد دال بر ادعای امامت از سوی اهل‌بیت (ع)
  • آیۀ مودّت:
  • محور اول: مفردات آیه
  • محور دوم: ساختار آیه
  • محور سوم: سیاق معنایی:
  • وجه اول: مهرورزی با پیامبر (ص) به خاطر رابطۀ نزدیک با خویشاوندی
  • وجه دوم: مودّت نسبت به اعمال عبادی و اسباب تقرّب الهی
  • وجه سوم: مودّت نسبت به اقارب و خویشاوندان خود
  • وجه چهارم: مودّت نسبت به اقارب و خویشاوندان پیامبر (ص)
  • محور چهارم: سیاق پیرامونی
  • محور پنجم: شواهد بیرونی
  • چکیده فصل هشتم
  • پرسش‌ها و پژوهش‌ها
  • منابع پژوهش
فصل نهم: امامت و مهدویت
فصل دهم: ولایت نیابی فقیه

دربارهٔ پدیدآورندگان

محسن اراکی (ناظر)
محسن محمدی عراقی معروف به آیت‌ الله محسن اراکی (متولد ۱۳۳۴ ش، نجف)، مجتهد در علوم اسلامی، استاد خارج فقه و اصول حوزهٔ علمیهٔ قم، عضو مجلس خبرگان رهبری، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، عضو هیئت رئیسه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه و دبیر کل پیشین مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی است. وی علاوه بر تدریس کرسی درس خارج فقه و اصول، به نظریه‌پردازی و تألیف آثار علمی و دینی مبادرت ورزیده که «اصول فقه نوین»، «کتاب الخمس»، «نظریة الحکم فی الإسلام»، «فقه نظام سیاسی اسلام» و «فقه نظام اقتصادی اسلام» از بارزترین آنها هستند. نظریهٔ «فقه نظام» و دانش جدید «منطق دلالت» از جمله حوزه‌های نظریه‌پردازی وی به شمار می‌روند. مبارزه علیه رژیم پهلوی در ایران و رژیم بعث در عراق، حاکم شرع خوزستان، نمایندگی امام خمینی و امامت جمعه در دزفول، نمایندگی ولی فقیه در انگلیس، عضویت در شورای‌عالی مجمع جهانی اهل‌‌بیت، عضویت در هیئت امناى جامعة المصطفی العالمیة، ریاست هیئت امناى مجمع الفکر الإسلامی، ریاست دانشکده اصول الدین و تأسیس چندین نهاد و بنیاد علمی، آموزشی، فرهنگی و خیریه در داخل و خارج از کشور، از جمله فعالیت‌های او است.[۲] او مؤسس و رئیس مرکز پژوهشی و آموزشی امامت و ولایت است و دانشنامهٔ مجازی امامت و ولایت زیر نظر وی تدوین و انتشار می‌یابد.
محمد اسعدی (پدیدآورنده)
محمد اسعدی
حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد اسعدی (متولد ۱۳۵۰ ش)، رشته علوم قرآن و حدیث را در مقطع دکتری در دانشگاه قم به اتمام رساند. مدیر مسئول نشریه نسیم وحی، عضو شورای علمی گروه علوم قرآنی از جمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس نهج‌البلاغه و علوم قرآنی در دانشگاه و حوزه علمیه، به تبیین طرح‌های تحقیقاتی مانند آسیب‌شناسی جریان‌های تفسیری نیز مشغول است و تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشتهٔ تحریر درآورده است. «ولایت و امامت پژوهشی از منظر قرآن»، «معناشناسی راسخان در علم با تأکید بر کاربرد روایی»، «تحلیلی از اصل انتظار در پرتو فلسفه غیبت»، «محكمات قرآن نقش و قلمرو آن‌ها»، «تبیین امامت قرآنی به مثابه مقامی مستقل از نبوت با تأکید بر آیه ابتلا»، «ساختارهای چندوجهی قرآن»، «پژوهش‌نامه قرآن و حدیث»، «وجوه معنایی قرآن»، «جریان‌شناسی قرآن بسندگی در دو قرن اخیر»، «حدیث اندیشه»، «آسیب‌شناسی جریان روایت‌گرا در تفسیر» برخی از این آثار است. [۳]

پانویس