اوس بن حارثه طائی: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

او فرزند [[حارثة بن لأم]] از بنوعدسه (شاخه‌ای از [[قبیله طی]]) بود<ref>ابن سلام، ص۳۲۷.</ref> و به [[فطرة بن طَیّ]]<ref>ابن حزم، ص۳۹۹.</ref> [[نسب]] می‌برد. مادرش «سُعدی» نام داشت؛ از این رو، [[ابن سعدی طائی]] نیز نامیده می‌شد<ref>ابن عساکر، ج۹، ص۴۰۷.</ref>. او در [[سخاوت]] و [[بخشندگی]] ضرب المثل بود<ref>یاقوت حموی، ج۴، ص۳۳۴.</ref>. در شمار بزرگان، نام آوران<ref>ابن حزم، ص۳۹۹.</ref>، حکیمان و [[شاعران]] [[دوره جاهلی]]، همزمان با [[بشر بن ابی خازم]] و مهتر قومش بود<ref>ر. ک: ابن سلام، ص۳۲۷.</ref>.

حاتم طائی، زید‌الخیل ([[الخیر]]) و «اوس طائی»، که از آن دو سن بیشتری داشت، در [[جاهلیت]] به [[دمشق]] رفتند و از [[ماویه]] دختر [[حجر غَسّانی]]، که [[عرب]] [[یمن]] و [[مُضَر]] خواهان وی بودند، [[خواستگاری]] کردند<ref>ابن عساکر، ج۹، ص۴۰۷ و ج۱۹، ص۵۱۷.</ref>. [[حارث بن عوف بن ابی حارثه]] بزرگ عرب نیز از دختر اوس خواستگاری کرد و او نخست آن را با [[تندی]] رد نمود و سپس به توصیه همسرش، بُهَیسه دخترش را به تزویج وی درآورد. شرط‌های بُهیسه برای [[عروسی]] [[حارث]]، موجب اعتراف وی به [[همت]]، [[عقل]] و [[شرافت]] بُهیسه شد و درنتیجه حارث [[نبرد]] عَبس و ذُبیان را پایان داد<ref>ابوالفرج اصفهانی، اغانی، ج۱۰، ص۳۴۴.</ref>. ام‌هلال، [[همسر]] [[سعد بن ابی وقاص]]، نبیره اوس<ref>ابن سعد، ج۵، ص۱۳۰.</ref> و [[رباب]] دختر اوس، جده اعلای رباب، [[همسر امام حسین]] {{ع}} بود<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل، ص۵۹.</ref>.

درباره [[صحابی]] بودن او [[اتفاق نظر]] وجود ندارد. مستند صحابی بودن وی، [[روایت]] [[حُمید بن مُنهِب]] است که براساس آن، جدش، اوس به همراه هفتاد تن از سواران قبیله طی به حضور [[رسول خدا]] {{صل}} رسید و با ایشان [[بیعت]] کرد<ref>ابن اثیر، ج۱، ص۳۱۵؛ ابن حجر، ج۱، ص۲۹۴.</ref>. اوس درباره [[وصف]] [[صحابه رسول خدا]] {{صل}} گوید: آن [[حضرت]] را زیر سایه درختی [[ملاقات]] کردیم، در حالی که عده‌ای در کمال [[آرامش]]، [[وقار]]، [[خضوع]] و [[خشوع]] دور ایشان حلقه زده بودند<ref>ابن قانع، ج۱، ص۳۲؛ ر. ک: زبیدی، ج۳، ص۳۶۶.</ref>. حمید فرزند [[منهب بن حارثة بن خریم بن اوس]] است و [[روایت]] یادشده را از خُریم نقل کرده که [[صحابی]] بوده است. از این رو، منظور حمید از جدش در روایت بالا، [[خُریم بن أوس]] است، نه [[اوس]]<ref>ر. ک: سمعانی، ج۵، ص۶۷۱؛ حاکم، ج۳، ص۳۲۶؛ مزی، ج۹، ص۳۸۴؛ ابن حجر، ج۱، ص۲۹۵.</ref>

مستند دیگر صحابی بودن اوس، خبر موجود در کتاب [[تاریخ]] مظفری (نوشته ابن ابی الدم یاقوت [[حموی]]، م ۶۴۲) است که اوس با پذیرش [[توحید]] و [[رسالت]]، بدون هیچ گونه تردیدی با [[رسول خدا]] {{صل}} [[بیعت]] کرد و [[آمادگی]] خود را برای اجرای [[فرمان]] آن [[حضرت]] اعلام داشت. [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، ج۱، ص۲۹۵ و ۳۹۴.</ref> پس از نقل این خبر، صحابی بودن اوس را احتمال می‌دهد و سپس با ارائه شواهد ذیل، [[مرگ]] وی را در [[جاهلیت]] تقویت می‌کند:  

در واقع، ابن حجر با تأکید بر دو معیار ذیل، صحابی بودن وی را رد کرده است: نخست آنکه لازمه مسلمان شدن [[پدر]]، مسلمان شدن [[فرزندان]] و نوادگان است، و دیگر آنکه [[لعن]] پسران، نشانه [[اسلام]] نیاوردن آنان و [[صحابی]] نبودن [[پدر]] است. با این حال، [[ابن حجر]] و دیگر صحابه‌شناسان، مضرّس، خُریم و [[جریر]] را [[فرزندان]] [[اوس]] و در شمار [[صحابیان]] [[رسول خدا]] {{صل}} دانسته‌اند که با شواهد پیش گفته [[تعارض]] دارد. از سوی دیگر، حاتم و زید در شمار [[معمرین]] نیستند و نمی‌توان فاصله [[سنی]] زیادی را میان [[اوس بن حارثه]] با [[حاتم طائی]] و [[زیدالخیل]] ([[الخیر]]) پذیرفت؛ زیرا آنان با هم از [[ماویه]] دختر [[حجر غسانی]] [[خواستگاری]] کردند و او پرسید: کدام یک از شما سن بیشتری دارید؟ و دانسته است که [[زید الخیر]] صحابی و درگذشته [[سال نهم هجری]] است.

[[عمر فروخ]]<ref>عمر فروخ، ج۱، ص۱۴۸.</ref> [[نصایح]] اوس بن حارثه، جد اعلای [[اوسیان]] [[مدینه]] و [[برادر]] [[خزرج]] را به اوس طائی نسبت داده است. اوس گوید: [[مرگ]] آری، [[زبونی]] هرگز؛ [[ننگ]] آری، [[آتش]] هرگز؛ [[توبیخ]] پیش از [[عقوبت]] است؛ [[قبر]] بهتر از [[فقر]] است؛ [[دفاع]] از [[ناموس]]، در شمار کَرَم کریمان است؛ [[تهیدست]] و بی‌کَس، ذلیل است؛ [[بهترین]] [[بی‌نیازی]]، [[قناعت]] است؛ بدترین فقر، [[ذلت]] است<ref>قیاس کنید با: ابن ابی الحدید، ج۱۷، ص۱۱۸ و ۱۱۹.</ref>. از [[امام علی]] {{ع}} نیز چنین نصایحی نقل شده است<ref>ابن ابی الحدید، ج۱۷، ص۱۱۸ و ۱۱۹.</ref><ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|مقاله «اوس بن حارثه طائی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۲، ص:۱۵۹-۱۶۰.</ref>