پرش به محتوا

تکذیب: تفاوت میان نسخه‌ها

۳۰ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۴ اوت ۲۰۲۲
جز
خط ۲: خط ۲:
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[تکذیب در قرآن]] - [[تکذیب در حدیث]] - [[تکذیب در کلام اسلامی]]| پرسش مرتبط  = تکذیب (پرسش)}}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[تکذیب در قرآن]] - [[تکذیب در حدیث]] - [[تکذیب در کلام اسلامی]]| پرسش مرتبط  = تکذیب (پرسش)}}


==مقدمه==
== مقدمه ==
*تکذیب نسبت [[دروغ]] دادن به کسی است.<ref>کذَبَهُ کذِباً و کذاباً، و أَکذَبْتُهُ: وجدته کاذبا، و کذبْتُه: البته نسبت به [[کذب]] دادن ممکن است خودش صادق یا کاذب باشد. آنچه در [[قرآن]] در تَکذِیبِ آمده خودش صادق است، مثل: {{متن قرآن|كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا}} «و آنان که [[کافر]] شدند و نشانه‌های ما را [[دروغ]] شمردند دمساز آتش‌اند؛ آنان در آن جاودانند» [[سوره بقره]]، [[آیه]] ۳۹. (مفردات راغب ص ۷۰۴، ماده [[کذب]])</ref> در این مدخل منظور آیاتی است که [[مشرکین]] [[پیامبر]] و [[رسالت]] او را تکذیب کرده‌اند و یا [[پیامبر]] از [[سازش]] با تکذیب کنندگان [[نهی]] شده و تمام این موارد در [[قرآن]] بازتاب یافته است<ref>البته موارد آن بسیار است که به نمونه‌ای از این آیات اشاره می‌گردد: {{متن قرآن|رَبِّ انْصُرْنِي بِمَا كَذَّبُونِ}} «(نوح) گفت: پروردگارا! در برابر آنکه مرا دروغگو شمردند یاریم کن!» سوره مؤمنون، آیه ۲۶. {{متن قرآن|بَلْ كَذَّبُوا بِالْحَقِّ}} «بلکه، حقّ را چون نزدشان آمد دروغ انگاشتند پس، در کاری پیچ در پیچ افتادند» سوره ق، آیه ۵. {{متن قرآن|كَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ فَكَذَّبُوا عَبْدَنَا}} «پیش از ایشان، قوم نوح (پیامبران را) دروغگو شمردند و بنده ما نوح را دروغزن دانستند و گفتند: دیوانه است و (نوح از تبلیغ آن قوم) بازداشته شد» سوره قمر، آیه ۹. {{متن قرآن|كَذَّبَتْ ثَمُودُ وَعَادٌ بِالْقَارِعَةِ}} «قوم ثمود و عاد، آن (هنگامه) درهم کوبنده را دروغ شمردند» سوره حاقه، آیه ۴. {{متن قرآن|وَإِنْ يُكَذِّبُوكَ فَقَدْ كَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ}} «و اگر (مشرکان) تو را دروغگو می‌شمارند، پیش از ایشان، قوم نوح و عاد و ثمود هم (پیامبرانشان را) دروغگو شمردند» سوره حج، آیه ۴۲. {{متن قرآن|وَإِنْ يُكَذِّبُوكَ فَقَدْ كَذَّبَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ}} «و اگر تو را دروغگو می‌شمرند پیشینیان آنان نیز پیامبرانشان را که برهان‌ها (ی روشن) و نوشته‌ها و کتاب روشنگر (برای آنان) آورده بودند دروغگو شمرده‌اند» سوره فاطر، آیه ۲۵. «و قال: {{متن قرآن|فَإِنَّهُمْ لَا يُكَذِّبُونَكَ}} «ما خوب می‌دانیم که آنچه می‌گویند تو را اندوهناک می‌گرداند؛ (امّا) به راستی آنان تو را دروغزن نمی‌شمارند بلکه این ستمگران آیات خداوند را انکار می‌کنند» سوره انعام، آیه ۳۳.</ref>.
* تکذیب نسبت [[دروغ]] دادن به کسی است.<ref>کذَبَهُ کذِباً و کذاباً، و أَکذَبْتُهُ: وجدته کاذبا، و کذبْتُه: البته نسبت به [[کذب]] دادن ممکن است خودش صادق یا کاذب باشد. آنچه در [[قرآن]] در تَکذِیبِ آمده خودش صادق است، مثل: {{متن قرآن|كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا}} «و آنان که [[کافر]] شدند و نشانه‌های ما را [[دروغ]] شمردند دمساز آتش‌اند؛ آنان در آن جاودانند» [[سوره بقره]]، [[آیه]] ۳۹. (مفردات راغب ص ۷۰۴، ماده [[کذب]])</ref> در این مدخل منظور آیاتی است که [[مشرکین]] [[پیامبر]] و [[رسالت]] او را تکذیب کرده‌اند و یا [[پیامبر]] از [[سازش]] با تکذیب کنندگان [[نهی]] شده و تمام این موارد در [[قرآن]] بازتاب یافته است<ref>البته موارد آن بسیار است که به نمونه‌ای از این آیات اشاره می‌گردد: {{متن قرآن|رَبِّ انْصُرْنِي بِمَا كَذَّبُونِ}} «(نوح) گفت: پروردگارا! در برابر آنکه مرا دروغگو شمردند یاریم کن!» سوره مؤمنون، آیه ۲۶. {{متن قرآن|بَلْ كَذَّبُوا بِالْحَقِّ}} «بلکه، حقّ را چون نزدشان آمد دروغ انگاشتند پس، در کاری پیچ در پیچ افتادند» سوره ق، آیه ۵. {{متن قرآن|كَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ فَكَذَّبُوا عَبْدَنَا}} «پیش از ایشان، قوم نوح (پیامبران را) دروغگو شمردند و بنده ما نوح را دروغزن دانستند و گفتند: دیوانه است و (نوح از تبلیغ آن قوم) بازداشته شد» سوره قمر، آیه ۹. {{متن قرآن|كَذَّبَتْ ثَمُودُ وَعَادٌ بِالْقَارِعَةِ}} «قوم ثمود و عاد، آن (هنگامه) درهم کوبنده را دروغ شمردند» سوره حاقه، آیه ۴. {{متن قرآن|وَإِنْ يُكَذِّبُوكَ فَقَدْ كَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ}} «و اگر (مشرکان) تو را دروغگو می‌شمارند، پیش از ایشان، قوم نوح و عاد و ثمود هم (پیامبرانشان را) دروغگو شمردند» سوره حج، آیه ۴۲. {{متن قرآن|وَإِنْ يُكَذِّبُوكَ فَقَدْ كَذَّبَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ}} «و اگر تو را دروغگو می‌شمرند پیشینیان آنان نیز پیامبرانشان را که برهان‌ها (ی روشن) و نوشته‌ها و کتاب روشنگر (برای آنان) آورده بودند دروغگو شمرده‌اند» سوره فاطر، آیه ۲۵. «و قال: {{متن قرآن|فَإِنَّهُمْ لَا يُكَذِّبُونَكَ}} «ما خوب می‌دانیم که آنچه می‌گویند تو را اندوهناک می‌گرداند؛ (امّا) به راستی آنان تو را دروغزن نمی‌شمارند بلکه این ستمگران آیات خداوند را انکار می‌کنند» سوره انعام، آیه ۳۳.</ref>.
#{{متن قرآن|قُلْ إِنِّي عَلَى بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّي وَكَذَّبْتُمْ بِهِ مَا عِنْدِي مَا تَسْتَعْجِلُونَ بِهِ إِنِ الْحُكْمُ إِلَّا لِلَّهِ يَقُصُّ الْحَقَّ وَهُوَ خَيْرُ الْفَاصِلِينَ}}<ref>«بگو: بی‌گمان من از پروردگارم برهانی (روشن) دارم و شما آن را دروغ شمرده‌اید؛ آنچه آن را شتابناک می‌جویید نزد من نیست؛ داوری جز با خداوند نیست (که) حق را پی می‌گیرد و او بهترین جداکنندگان (حق از باطل) است» سوره انعام، آیه ۵۷.</ref>
#{{متن قرآن|قُلْ إِنِّي عَلَى بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّي وَكَذَّبْتُمْ بِهِ مَا عِنْدِي مَا تَسْتَعْجِلُونَ بِهِ إِنِ الْحُكْمُ إِلَّا لِلَّهِ يَقُصُّ الْحَقَّ وَهُوَ خَيْرُ الْفَاصِلِينَ}}<ref>«بگو: بی‌گمان من از پروردگارم برهانی (روشن) دارم و شما آن را دروغ شمرده‌اید؛ آنچه آن را شتابناک می‌جویید نزد من نیست؛ داوری جز با خداوند نیست (که) حق را پی می‌گیرد و او بهترین جداکنندگان (حق از باطل) است» سوره انعام، آیه ۵۷.</ref>
#{{متن قرآن|قُلْ هُوَ الْقَادِرُ عَلَى أَنْ يَبْعَثَ عَلَيْكُمْ عَذَابًا مِنْ فَوْقِكُمْ أَوْ مِنْ تَحْتِ أَرْجُلِكُمْ أَوْ يَلْبِسَكُمْ شِيَعًا وَيُذِيقَ بَعْضَكُمْ بَأْسَ بَعْضٍ انْظُرْ كَيْفَ نُصَرِّفُ الْآيَاتِ لَعَلَّهُمْ يَفْقَهُونَ * وَكَذَّبَ بِهِ قَوْمُكَ وَهُوَ الْحَقُّ قُلْ لَسْتُ عَلَيْكُمْ بِوَكِيلٍ}}<ref>«بگو: او تواناست که عذابی آسمانی یا زمینی بر شما برانگیزد یا شما را گروه گروه به جان هم اندازد و رنج برخی از شما را به برخی دیگر بچشاند؛ بنگر چگونه آیات را گونه گون می‌آوریم باشد که آنان دریابند * و قوم تو آن را دروغ شمردند در حالی که آن، حقّ است؛ بگو: من بر (نگهداشت) شما گمارده نیستم» سوره انعام، آیه ۶۵.</ref>
#{{متن قرآن|قُلْ هُوَ الْقَادِرُ عَلَى أَنْ يَبْعَثَ عَلَيْكُمْ عَذَابًا مِنْ فَوْقِكُمْ أَوْ مِنْ تَحْتِ أَرْجُلِكُمْ أَوْ يَلْبِسَكُمْ شِيَعًا وَيُذِيقَ بَعْضَكُمْ بَأْسَ بَعْضٍ انْظُرْ كَيْفَ نُصَرِّفُ الْآيَاتِ لَعَلَّهُمْ يَفْقَهُونَ * وَكَذَّبَ بِهِ قَوْمُكَ وَهُوَ الْحَقُّ قُلْ لَسْتُ عَلَيْكُمْ بِوَكِيلٍ}}<ref>«بگو: او تواناست که عذابی آسمانی یا زمینی بر شما برانگیزد یا شما را گروه گروه به جان هم اندازد و رنج برخی از شما را به برخی دیگر بچشاند؛ بنگر چگونه آیات را گونه گون می‌آوریم باشد که آنان دریابند * و قوم تو آن را دروغ شمردند در حالی که آن، حقّ است؛ بگو: من بر (نگهداشت) شما گمارده نیستم» سوره انعام، آیه ۶۵.</ref>
#{{متن قرآن|فَلَا تُطِعِ الْمُكَذِّبِينَ * وَدُّوا لَوْ تُدْهِنُ فَيُدْهِنُونَ}}<ref>«پس، از دروغ‌انگاران پیروی مکن! * دوست دارند نرمی پیشه کنی تا نرمی پیش گیرند» سوره قلم، آیه ۸-۹.</ref>
#{{متن قرآن|فَلَا تُطِعِ الْمُكَذِّبِينَ * وَدُّوا لَوْ تُدْهِنُ فَيُدْهِنُونَ}}<ref>«پس، از دروغ‌انگاران پیروی مکن! * دوست دارند نرمی پیشه کنی تا نرمی پیش گیرند» سوره قلم، آیه ۸-۹.</ref>
#{{متن قرآن|وَذَرْنِي وَالْمُكَذِّبِينَ أُولِي النَّعْمَةِ وَمَهِّلْهُمْ قَلِيلًا * إِنَّ لَدَيْنَا أَنْكَالًا وَجَحِيمًا}}<ref>«و مرا با این دروغ‌انگاران شاد خوار وا بگذار و به آنان اندکی مهلت بخش * ما نزد خود بندها و دوزخی داریم،» سوره مزمل، آیه ۱۱-۱۲.</ref>
#{{متن قرآن|وَذَرْنِي وَالْمُكَذِّبِينَ أُولِي النَّعْمَةِ وَمَهِّلْهُمْ قَلِيلًا * إِنَّ لَدَيْنَا أَنْكَالًا وَجَحِيمًا}}<ref>«و مرا با این دروغ‌انگاران شاد خوار وا بگذار و به آنان اندکی مهلت بخش * ما نزد خود بندها و دوزخی داریم،» سوره مزمل، آیه ۱۱-۱۲.</ref>
#{{متن قرآن|وَلَكِنْ كَذَّبَ وَتَوَلَّى}}<ref>«ولی دروغ شمرد و روی گرداند» سوره قیامه، آیه ۳۲.</ref>
#{{متن قرآن|وَلَكِنْ كَذَّبَ وَتَوَلَّى}}<ref>«ولی دروغ شمرد و روی گرداند» سوره قیامه، آیه ۳۲.</ref>
#{{متن قرآن|أَرَأَيْتَ إِنْ كَذَّبَ وَتَوَلَّى}}<ref>«(یا) اگر دروغ انگارد و رو گرداند،» سوره علق، آیه ۱۳.</ref>
#{{متن قرآن|أَرَأَيْتَ إِنْ كَذَّبَ وَتَوَلَّى}}<ref>«(یا) اگر دروغ انگارد و رو گرداند،» سوره علق، آیه ۱۳.</ref>
خط ۱۶: خط ۱۶:


'''نکات:''' در [[آیات]] فوق این محورها مطرح گردیده است:
'''نکات:''' در [[آیات]] فوق این محورها مطرح گردیده است:
#تکذیب [[عذاب الهی]] ازسوی [[مشرکان]] [[عصر پیامبر]] و تأکید [[خداوند]] برحق بودن [[عذاب]] برای آنان: {{متن قرآن|وَكَذَّبَ بِهِ قَوْمُكَ وَهُوَ الْحَقُّ}}<ref>«و قوم تو آن را دروغ شمردند در حالی که آن، حقّ است؛ بگو: من بر (نگهداشت) شما گمارده نیستم» سوره انعام، آیه ۶۶.</ref>»..
# تکذیب [[عذاب الهی]] ازسوی [[مشرکان]] [[عصر پیامبر]] و تأکید [[خداوند]] برحق بودن [[عذاب]] برای آنان: {{متن قرآن|وَكَذَّبَ بِهِ قَوْمُكَ وَهُوَ الْحَقُّ}}<ref>«و قوم تو آن را دروغ شمردند در حالی که آن، حقّ است؛ بگو: من بر (نگهداشت) شما گمارده نیستم» سوره انعام، آیه ۶۶.</ref>»..
#تکذیب [[قرآن]] از سوی [[مشرکان]] و [[قبیله]] [[پیامبر]] [[ذکر]] گردیده است: {{متن قرآن|وَكَذَّبَ بِهِ قَوْمُكَ}}<ref>«و قوم تو آن را دروغ شمردند در حالی که آن، حقّ است؛ بگو: من بر (نگهداشت) شما گمارده نیستم» سوره انعام، آیه ۶۶.</ref>.
# تکذیب [[قرآن]] از سوی [[مشرکان]] و [[قبیله]] [[پیامبر]] [[ذکر]] گردیده است: {{متن قرآن|وَكَذَّبَ بِهِ قَوْمُكَ}}<ref>«و قوم تو آن را دروغ شمردند در حالی که آن، حقّ است؛ بگو: من بر (نگهداشت) شما گمارده نیستم» سوره انعام، آیه ۶۶.</ref>.
#تکذیب کنندگان در [[فکر]] [[سازش]] با [[پیامبر]] و کشاندن [[پیامبر]] به [[پیروی]] از خودشان، و [[نهی]] [[خداوند]] از [[اطاعت]] مکذبان: {{متن قرآن|فَلَا تُطِعِ الْمُكَذِّبِينَ}}<ref>«پس، از دروغ‌انگاران پیروی مکن!» سوره قلم، آیه ۸.</ref>.
# تکذیب کنندگان در [[فکر]] [[سازش]] با [[پیامبر]] و کشاندن [[پیامبر]] به [[پیروی]] از خودشان، و [[نهی]] [[خداوند]] از [[اطاعت]] مکذبان: {{متن قرآن|فَلَا تُطِعِ الْمُكَذِّبِينَ}}<ref>«پس، از دروغ‌انگاران پیروی مکن!» سوره قلم، آیه ۸.</ref>.
#علاقه‌مندی [[کافران]] تکذیبگر، به سازشکاری متقابل با [[پیامبر]] و [[نهی]] از آن اعلام شده است: {{متن قرآن|فَلَا تُطِعِ الْمُكَذِّبِينَ * وَدُّوا لَوْ تُدْهِنُ فَيُدْهِنُونَ}}<ref>«پس، از دروغ‌انگاران پیروی مکن! * دوست دارند نرمی پیشه کنی تا نرمی پیش گیرند» سوره قلم، آیه ۸-۹.</ref>
# علاقه‌مندی [[کافران]] تکذیبگر، به سازشکاری متقابل با [[پیامبر]] و [[نهی]] از آن اعلام شده است: {{متن قرآن|فَلَا تُطِعِ الْمُكَذِّبِينَ * وَدُّوا لَوْ تُدْهِنُ فَيُدْهِنُونَ}}<ref>«پس، از دروغ‌انگاران پیروی مکن! * دوست دارند نرمی پیشه کنی تا نرمی پیش گیرند» سوره قلم، آیه ۸-۹.</ref>
#اشراف، [[ثروتمندان]] و مترفین [[صدر اسلام]] [[تکذیب]] کنندگان [[پیامبر]] و [[رسالت]] او بودند: {{متن قرآن|فَلَا تُطِعِ الْمُكَذِّبِينَ}}<ref>«پس، از دروغ‌انگاران پیروی مکن!» سوره قلم، آیه ۸.</ref>؛ {{متن قرآن|أَنْ كَانَ ذَا مَالٍ وَبَنِينَ}}<ref>«(که گناه می‌ورزد) برای آنکه مال و پسرانی دارد،» سوره قلم، آیه ۱۴.</ref>؛ {{متن قرآن|}}<ref>«و مرا با این دروغ‌انگاران شاد خوار وا بگذار و به آنان اندکی مهلت بخش» سوره مزمل، آیه ۱۱.</ref>.
# اشراف، [[ثروتمندان]] و مترفین [[صدر اسلام]] [[تکذیب]] کنندگان [[پیامبر]] و [[رسالت]] او بودند: {{متن قرآن|فَلَا تُطِعِ الْمُكَذِّبِينَ}}<ref>«پس، از دروغ‌انگاران پیروی مکن!» سوره قلم، آیه ۸.</ref>؛ {{متن قرآن|أَنْ كَانَ ذَا مَالٍ وَبَنِينَ}}<ref>«(که گناه می‌ورزد) برای آنکه مال و پسرانی دارد،» سوره قلم، آیه ۱۴.</ref>؛ {{متن قرآن|}}<ref>«و مرا با این دروغ‌انگاران شاد خوار وا بگذار و به آنان اندکی مهلت بخش» سوره مزمل، آیه ۱۱.</ref>.
# [[اهل مکه]] [[تکذیب]] کننده [[پیامبری]] [[محمد]] برخواسته از میان خودشان: {{متن قرآن|وَلَقَدْ جَاءَهُمْ رَسُولٌ مِنْهُمْ فَكَذَّبُوهُ}}<ref>«و به یقین پیامبری از خود آنان نزدشان آمد امّا او را دروغگو شمردند بنابراین عذاب، آنان را در حالی که ستمگر بودند فرو گرفت» سوره نحل، آیه ۱۱۳.</ref>.
# [[اهل مکه]] [[تکذیب]] کننده [[پیامبری]] [[محمد]] برخواسته از میان خودشان: {{متن قرآن|وَلَقَدْ جَاءَهُمْ رَسُولٌ مِنْهُمْ فَكَذَّبُوهُ}}<ref>«و به یقین پیامبری از خود آنان نزدشان آمد امّا او را دروغگو شمردند بنابراین عذاب، آنان را در حالی که ستمگر بودند فرو گرفت» سوره نحل، آیه ۱۱۳.</ref>.
#تکذیب [[پیامبر]] همانند تکذیب [[پیامبران پیشین]] [از طرف [[یهود]]] مطرح شده است: {{متن قرآن|فَإِنْ كَذَّبُوكَ فَقَدْ كُذِّبَ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِكَ}}<ref>«پس اگر تو را دروغگو شمرده‌اند (بدان که) پیامبران پیش از تو (نیز) که برهان‌ها و نوشته‌ها و کتاب روشنگر را آورده بودند، دروغگو شمرده شده‌اند» سوره آل عمران، آیه ۱۸۴.</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۳۳۳.</ref>.
# تکذیب [[پیامبر]] همانند تکذیب [[پیامبران پیشین]] [از طرف [[یهود]]] مطرح شده است: {{متن قرآن|فَإِنْ كَذَّبُوكَ فَقَدْ كُذِّبَ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِكَ}}<ref>«پس اگر تو را دروغگو شمرده‌اند (بدان که) پیامبران پیش از تو (نیز) که برهان‌ها و نوشته‌ها و کتاب روشنگر را آورده بودند، دروغگو شمرده شده‌اند» سوره آل عمران، آیه ۱۸۴.</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۳۳۳.</ref>.


==لغت‌شناسی==
== لغت‌شناسی ==


==[[تکذیب]] در [[قرآن]]==
== [[تکذیب]] در [[قرآن]] ==


==[[ارتباط]] تکذیب با [[کفر]] و [[ظلم]]==
== [[ارتباط]] تکذیب با [[کفر]] و [[ظلم]] ==


==تکذیب [[انبیا]]، [[شیوه]] [[مخالفان]]==
== تکذیب [[انبیا]]، [[شیوه]] [[مخالفان]] ==


==عوامل تکذیب==
== عوامل تکذیب ==
===[[جهل و نادانی]]===
=== [[جهل و نادانی]] ===
===[[هواپرستی]] و [[استکبار]]===
=== [[هواپرستی]] و [[استکبار]] ===
===استبعاد===
=== استبعاد ===
===[[گناهان]] پیاپی===
=== [[گناهان]] پیاپی ===
===[[ثروت اندوزی]] و [[دنیاطلبی]]===
=== [[ثروت اندوزی]] و [[دنیاطلبی]] ===


==پیامدهای تکذیب==
== پیامدهای تکذیب ==
===پیامدهای [[دنیوی]]===
=== پیامدهای [[دنیوی]] ===
===پیامدهای [[اخروی]]===
=== پیامدهای [[اخروی]] ===


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش