خطبه غدیریه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''خطبه غدیریه''' خطبه‌ای است که [[پیامبر خاتم|پیامبر اسلام]] {{صل}} در [[سال دهم هجری]]، در بازگشت از آخرین [[حج]] ([[حجة الوداع]]) در منطقۀ [[غدیر خم]] ایراد کرد و در آن [[خطبه]]، [[خلافت]] [[امام علی|امیر المؤمنین]] {{ع}} را با آشکارترین صورت در حضور بیش از صدهزار نفر از [[مسلمانان]] اعلام نمود.

پیش از [[خطبه]]، آیۀ [[قرآن]] نازل شده و [[پیامبر]] را [[مأمور]] به [[ابلاغ پیام]] مهمّی کرده بود که اگر آن را به [[مردم]] نرساند، [[رسالت]] الهی خویش را انجام نداده است: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ}}<ref>مائده آیه۶۷</ref>. و پس از اعلام [[امامت]] [[امام علی|علی]] {{ع}} آیۀ دیگری نازل شد که [[اکمال دین]] و [[اتمام نعمت]] و پسندیده بودن [[اسلام]] را به عنوان [[دین خدا]] در آن روز [[تاریخی]] بیان می‌کرد: {{متن قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ....}}<ref>مائده آیه۳</ref>. در این میان، [[خطبۀ غدیریّۀ]] [[پیامبر]] [[جایگاه]] خود را می‌یابد. [[پیامبر خاتم|رسول خدا]] {{صل}} وقتی در ۱۸ ذی‌حجّه در بازگشت از [[مکه]] به سوی [[مدینه]] به [[جحفه]] رسید (که محلّ جدا شدن کاروان‌های [[شام]] و [[عراق]] و [[مصر]] از یکدیگر بود) در منطقۀ [[غدیر خم]] فرود آمد. در آن هوای گرم نیمروز [[دستور]] داد تا رفتگان برگردند و ماندگان برسند. در آن جمع انبوه، به [[سخنرانی]] پرداخت و خطبه‌ای طولانی ایراد کرد که هم خبر از نزدیک شدن رحلتش می‌داد، هم فشرده‌ای از [[معارف دین]] را بیان کرد، [[معارف]] بلندی از [[توحید]] و [[قرآن]] و [[رسالت]] خویش را بازگو نمود، از تأکیدی که [[خداوند]] بر اعلام [[خلافت]] [[امام علی|علی]] {{ع}} داشته سخن گفت<ref>در کتاب "آیات الغدیر" علی کورانی ص ۱۰۱ محورهایی چون: مساوات انسان‌ها، وحدت امت اسلامی، وحدت شریعت اسلام و فرهنگ مسلمانان، ریشه‌های حکومت اسلامی پس از پیامبر، کیفر مخالفت با وصیت پیامبر نسبت به اهل بیت و... برای خطبۀ حجة الوداع بیان شده است.</ref> و ضمن اعتراف گرفتن از آنان که آن حضرت از خودشان اولی و شایسته‌تر به تصدّی امورشان است و مولای همه محسوب می‌گردد، ضمن برشمردن [[فضایل]] [[امام علی|امیر المؤمنین]] {{ع}} و سوابق [[ایمان]] و [[هجرت]] و [[جهاد]] او و اینکه امامتش از سوی خداست و [[امام علی|علی]] {{ع}} [[افضل]] از همگان است، با عبارات گوناگون [[امامت]] و [[ولایت]] آن حضرت را به همه [[ابلاغ]] فرمود و دست [[امام علی|علی]] {{ع}} را بالا برد و جملۀ معروف {{متن حدیث|مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاهُ، اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ وَ انْصُرْ مَنْ نَصَرَهُ وَ اخْذُلْ مَنْ خَذَلَهُ ...}} را بیان کرد و [[امام علی|علی]] {{ع}} را [[برادر]]، [[وصیّ]]، [[وارث]] [[علم]]، خلیفۀ بر [[امّت]]، [[مفسّر]] [[کتاب خدا]]، پیشوای [[هدایتگر]] و [[ناصر]] [[دین خدا]] شمرد و تاج [[امامت]] بر سر حضرت نهاد و او را به [[افتخار]] [[ولایت]] بر [[مسلمانان]] پس از [[پیامبر خاتم|پیامبر خدا]] {{صل}} مفتخر ساخت.  

برای [[امام علی|حضرت علی]] {{ع}} خیمه‌ای زدند و همه به‌ترتیب آمدند و با [[امام علی|علی]] {{ع}} [[بیعت]] کردند و به او به عنوان [[امام علی|امیر المؤمنین]] [[سلام]] کردند. حتی بزرگان [[صحابه]] که برخی بعدها [[پیمان]] شکسته و [[خلافت]] را [[غصب]] کردند، از جملۀ نخستین کسانی بودند که [[خلافت]] را به وی تبریک گفتند و سه روز [[مردم]] آنجا بودند، سپس کوچ کردند<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۲۴۵.</ref>.

خطبۀ [[غدیر]]، طولانی است و در [[منابع تاریخی]] و [[حدیثی]] بسیاری [[نقل]] شده است. [[عالمان]] بسیاری در [[اثبات]] [[امامت]] [[امام علی|علی]] {{ع}} با استناد به این [[حدیث]] و واقعه و [[نقل]] مستند آن واقعه و بررسی اسناد فراوان آن [[حدیث]] و بیان دلالت آن بر [[ولایت]] و [[امامت]]، کتاب‌ها نوشته و بحث‌ها کرده‌اند و صدها نفر از [[صحابه]] و [[تابعین]]، آن [[حدیث]] را [[روایت]] کرده‌اند و در کتب مربوط آمده است. [[علامه امینی]] در [[الغدیر (کتاب)|الغدبر]]، ۱۱۰ نفر از بزرگان [[صحابه]] را نام برده که [[راوی]] این حدیث‌اند و از [[روایات متواتر]] و قطعی و خدشه‌ناپذیر به شمار می‌رود. بحث‌های فراوانی نیز در دلالت واژۀ "[[مولی]]" بر [[خلافت]] و [[امامت]] انجام گرفته که در کتب [[کلامی]] و [[اعتقادی]] آمده است. خطبۀ [[غدیر]] بنا به اهمیتش پیوسته مورد توجّه [[شیعه]] بوده و به زبان‌های [[فارسی]]، اردو، ترکی و [[انگلیسی]] ترجمه شده و مضمون آن [[خطبه]] از سوی [[شاعران]] به صورت [[شعر]] [[عربی]] و [[فارسی]] هم درآمده است. کافی است به کتاب‌هایی که [[غدیریه‌های فارسی]] و [[عربی]] را گردآوری کرده‌اند، مراجعه شود خطبۀ [[غدیر]]، از برجسته‌ترین اسناد [[فضیلت]] [[امام علی]] {{ع}} و [[امامت]] او و [[تفکّر]] [[شیعی]] است<ref>در زمینۀ این خطبه و حدیث غدیر و مباحث مربوط به مولی... کتاب‌های بیشماری است، از جمله ر. ک: الغدیر، ج ۱، عبقات الأنوار، ج ۱، المراجعات، نامه‌های ۵۴ تا ۶۰، نفحات الازهار، مجلدات ۶ تا ۹، بحار الأنوار، ج ۲۱ ص ۳۷۸ و ج ۳۷ ص ۱۰۸، "موسوعة الامام علی بن ابی طالب"، ج ۲ ص ۵۹ و ۲۵۱، "فیض القدیر فیما یتعلق بحدیث الغدیر" (خلاصۀ عبقات، جلد غدیر)، "حماسۀ غدیر" محمّد رضا حکیمی، "خطاب غدیر" محمّد باقر انصاری، "الروض النضیر فی معنی حدیث الغدیر" فارس حسّون کریم، "پیمانه‌ای از غدیر" علی رضا مهرپرور</ref>.  

اصطلاح دیگر "[[خطبۀ غدیریه]]" مربوط به [[امام علی|حضرت علی]] {{ع}} است. یک‌بار [[روز جمعه]] مصادف با [[عید غدیر]] بود. آن [[حضرت]] خطبه‌ای خواند و در ضمن آن به مسأله [[غدیر]] و [[ولایت]] هم اشاره کرد: {{متن حدیث|وَ لَا يَقْبَلُ دَيْناً إِلَّا بِوَلَايَةِ مَنْ أَمَرَ بِوَلَايَتِهِ}} و به [[سنن]] و [[آداب]] [[مستحب]] در این روز توصیه فرمود<ref>الغدیر، ج ۱ ص ۲۸۴</ref>.<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۲۴۵.</ref>