طغیان: تفاوت میان نسخه‌ها

طغیان یعنی گستاخی، [[زیاده‌روی]] و [[نافرمانی]] و [[تجاوز]] از حدود تعیین شده [[عقلی]] و [[شرعی]]. طغیان یا در موضوع‌های خارجی یا در مسیر [[گمراهی]] و [[انحراف]] صورت می‌گیرد. به کسی که طغیان و تعدی‌اش از حق شدت یافته باشد، "طاغوت" اطلاق می‌شود.  

طغیان در لغت عبارت است از گستاخی، گردنکشی، [[زیاده‌روی]]، [[نافرمانی]]، [[عصیان]]<ref>ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۷، ص۴۱۲؛ حسین بن محمد راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص۵۲۰.</ref> و [[سرپیچی]] کردن<ref>بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۷۲.</ref>، [[تجاوز]] از حدود [[تعیین]] شده [[عقلی]] و [[شرعی]]<ref>[[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۴، ص۶۴۲.</ref> یا زیاده‌روی و تجاوز از حدود متعارف ([[نظم]] و [[اعتدال]]) در [[امور مادی]] یا [[معنوی]].

طغیان یا در موضوع‌های خارجی یا در مسیر [[گمراهی]] و [[انحراف]] صورت می‌گیرد. در [[قرآن]]، به کسی که طغیان و تعدی‌اش از حق شدت یافته باشد، “طاغوت” اطلاق شده است. [[شیطان]] و همه مظاهر بازدارنده آن از [[سلوک]] طریق حق و توجه به [[خداوند]]، از جمله مصداق‌های “طاغوت” شمرده می‌شوند<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۷، ص۹۷-۹۹.</ref>؛ از این‌رو، [[طاغوت]] صیغه [[مبالغه]] از طغیان به معنای [[تعدی]] و [[تجاوز از حد]] است و به هر چیزی که سبب تجاوز از حد گردد، اطلاق می‌شود. [[شیاطین]]، [[بت‌ها]]، [[حکام]] [[جبار]] و [[مستکبر]]، هر معبودی غیر [[پروردگار]] و هر مسیری که به غیر حتی منتهی شود، همه از مصداق‌های “طاغوت”‌اند<ref>[[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]] و دیگران، تفسیر نمونه، ج۲، ص۲۸۰.</ref>.<ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۱۶۶؛ [[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص: ۴۰۳.</ref>

{{اصلی|طغیان در قرآن}}

طغیان در [[قرآن]] در سه معنای طغیان [[آدمی]] و طغیان [[آب]] و در وزن کردن به کار رفته است، مثل: {{متن قرآن|أَلَّا تَطْغَوْا فِي الْمِيزَانِ}}<ref>«که در ترازو تجاوز نکنید» سوره الرحمن، آیه ۸.</ref> معنای آن مطلق [[تجاوز]] از حدّ است و با [[گناه]] و طغیان [[آب]] و غیر آن [[تطبیق]] می‌شود که [[گناهکار]] از حد خویش [[تجاوز]] کرده و گرنه حدّ او [[انسانیت]] و [[نیکوکاری]] و [[تعادل]] در [[رفتار]] است <ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۲، ص ۹۶.</ref>.

در [[فرهنگ]] [[سیاسی]]، طغیان به [[قیام]] و عصیان در برابر [[قدرت]] دولتی یا مسلط (یا [[قوانین]] [[حاکم]] بر [[جامعه]]) اطلاق شده که حرکت مقطعی است و به [[شکست]] می‌انجامد (به واسطه سرکوبی یا فروکش‌ کردن) و به آن [[شورش]] نیز گفته می‌شود<ref>علی‌اکبر آقابخشی و مینو افشاری‌راد، فرهنگ علوم سیاسی، ص۳۵۷.</ref>.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص: ۴۰۳.</ref>