عثمان بن عفان: تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر

عثمان بن عفان (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۸ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۵۱

۱۲٬۱۱۵ بایت حذف‌شده ، ۸ ژوئن

۱۱۴٬۰۳۶

ویرایش

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{امامت}}{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[عثمان بن عفان در تاریخ اسلامی]] - [[عثمان بن عفان در نهج البلاغه]]| پرسش مرتبط  = }}
-'''عثمان بن عفان''' از طایفۀ [[بنی امیه]] و نوادۀ [[حکم بن عاص]] بود. در سال‌های اولیۀ [[دعوت]] [[اسلام]]، [[مسلمان]] شد. با یکی از دختران [[پیامبر]] [[ازدواج]] کرد. [[خصلت]] اشرافی‌گری او همواره با او بود. پس از [[عمر بن خطاب]] از طریق [[شورای شش‌ نفره]] به [[خلافت]] رسید و حدود ۱۲ سال [[خلیفه]] بود<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۸۲.</ref>.
+'''عثمان بن عفان''' نوادۀ [[حکم بن عاص]]، جزء اولین گروندگان به [[دین اسلام]] و در زمره [[مهاجرین]] به سرزمین [[حبشه]] است. [[عثمان]] با دو دختر فرزند [[پیامبر اکرم]]{{صل}} [[ازدواج]] کرد، از این‌رو [[لقب]] "ذوالنورین" را به او دادند. از وی [[مجاهدت]] خاصی در میدان [[نبرد]] گزارش نشده است.
-== مقدمه ==
+[[خلافت عثمان]] در [[محرم]] [[سال]] ۲۴ هجری آغاز شد. در زمان [[عثمان]] و زیر نظر او، در رأس هیئتی [[قرآن کریم]] جمع و تدوین شد.
-عثمان بن عفان از [[قبیله قریش]]، تیره [[اموی]]، جزو اولین گروندگان به [[دین اسلام]] و در زمره [[مهاجرین]] به [[سرزمین]] [[حبشه]] است. [[عثمان]] با [[رقیه]]، [[فرزند پیامبر]] اکرم {{صل}} و پس از [[وفات]] او در سال دوم [[هجرت]] با [[ام‌کلثوم]]، [[فرزند]] دیگر [[پیامبر اکرم]] {{صل}} [[ازدواج]] کرد. از این‌رو [[لقب]] "ذوالنورین" به او دادند. [[کنیه]] او "[[ابوعبدالله]]" است. [[عثمان]] فردی متمول بود که از [[مال]] خود در راه پیش‌برد [[اسلام]] مایه می‌گذاشت، اما از وی [[مجاهدت]] خاصی در میدان [[نبرد]] گزارش نشده است. نقطه عطف اقدام‌های او در زمان [[پیامبر]] {{صل}} مربوط به سال [[ششم هجری]] در جریان [[صلح حدیبیه]] است. [[پیامبر]] در آن سال آهنگ [[حج]] کرده بود. از این‌رو در نزدیکی [[مکه]] از حرکت بازایستاد و [[عثمان]] را، به‌دلیل اعتباری که در [[شهر]] [[مکه]] داشت، همراه خانواده‌اش به‌عنوان پیام‌رسان [[پیامبر]] مبنی بر اینکه ایشان قصد [[جنگ]] ندارند، نزد مکیان فرستاد. [[مشرکان]] از بازگشت آنها برای چند روز جلوگیری کردند و در نتیجه این [[گمان]] قوت گرفت که او کشته شده است. در آن حال [[پیامبر]] برای [[جنگ]] با [[مشرکان]] [[پیمان]] بست و در آن [[پیمان]] یک دست خود را از جانب [[عثمان]] روی دست دیگر گذاشت. این امر را از افتخارات او می‌شمرند.
-[[عثمان]] در زمان [[خلیفه اول]] بیشتر به پیشه اصلی خود، [[تجارت]]، مشغول بود. اما در عین حال در شمار کاتبان [[خلیفه]] نیز به‌شمار می‌آمد، به‌گونه‌ای که متن [[تعیین]] [[جانشین]] [[خلیفه اول]] با دست‌خط او و امضای [[خلیفه]] به تثبیت رسید. او به‌عنوان یکی از اعضای [[شورای شش نفره]] برای [[تعیین]] [[جانشین]] [[خلیفه دوم]] [[انتخاب]] شد. در این [[شورا]] [[حق]] مسلم [[امام علی]] {{ع}} زیر پا گذاشته شد و در نهایت [[خلافت]] به [[عثمان]] رسید. [[امام]] {{ع}} ضمن تأکید بر [[حق]] و صلاحیت خود بر [[حکومت]] و ستمی که بر ایشان رفت، بیان داشت تا زمانی‌که [[امنیت]] [[مسلمانان]] برقرار باشد، [[صبر]] خواهد کرد<ref>{{متن حدیث|لَقَدْ عَلِمْتُمْ أَنِّي أَحَقُّ النَّاسِ بِهَا مِنْ غَيْرِي؛ وَ وَاللَّهِ لَأُسْلِمَنَّ مَا سَلِمَتْ أُمُورُ الْمُسْلِمِينَ وَ لَمْ يَكُنْ فِيهَا جَوْرٌ إِلَّا عَلَيَّ خَاصَّةً، الْتِمَاساً لِأَجْرِ ذَلِكَ وَ فَضْلِهِ، وَ زُهْداً فِيمَا تَنَافَسْتُمُوهُ مِنْ زُخْرُفِهِ وَ زِبْرِجِهِ}}؛ نک: نهج البلاغه، خطبه ۷۴</ref>.
+رفتارهای [[خلیفه]] به‌خصوص در سال‌های ۳۱ و ۳۲ هجری به‌گونه‌ای بود که موجب نارضایتی و در نهایت [[شورش]] [[مردم]] علیه وی شد. سرانجام عثمان بن عفان به‌دست جمعی از [[مصریان]] در یازدهم ذی‌الحجه سال ۳۵ هجری به [[قتل]] رسید.
-[[خلافت عثمان]] در [[محرم]] [[سال]] ۲۴ [[هجری]] آغاز شد. در اوایل [[خلافت عثمان]]، برخی [[شورش‌ها]] در سرزمین‌های تازه‌مسلمان شکل گرفته بود، اما در نهایت [[مسلمانان]] موفق به کنترل اوضاع و ادامه [[فتوحات]] شدند و دامنه [[دولت اسلامی]] را گسترش دادند. در زمان [[عثمان]] و زیر نظر او، در رأس هیئتی، [[قرآن کریم]] جمع و تدوین شد و او از [[صحابه]] و [[حافظان قرآن]] در مورد صحیح بودن [[مصحف]] [[شهادت]] گرفت. این [[مصحف]] را "[[مصحف]] [[امام]]" می‌نامند، زیرا چند نسخه از روی آن تهیه و به‌عنوان الگوی [[قرائت صحیح]] به شهرهای مهم [[اسلامی]] ارسال شد.
+== مقدمه ==
+عثمان بن عفان از [[قبیله قریش]]، تیره [[اموی]]، نوادۀ [[حکم بن عاص]] و جزء اولین گروندگان به [[دین اسلام]] و در زمره [[مهاجرین]] به سرزمین [[حبشه]] است. [[عثمان]] با [[رقیه]]، فرزند [[پیامبر اکرم]]{{صل}} و پس از [[وفات]] او در سال دوم [[هجرت]] با [[ام‌کلثوم]]، [[فرزند]] دیگر [[پیامبر اکرم]] {{صل}} [[ازدواج]] کرد. از این‌رو [[لقب]] "ذوالنورین" به او دادند. کنیه او "[[ابوعبدالله]]" است. [[عثمان]] فردی متمول بود که از [[مال]] خود در راه پیش‌برد [[اسلام]] مایه می‌گذاشت، اما از وی [[مجاهدت]] خاصی در میدان [[نبرد]] گزارش نشده است. نقطه عطف اقدام‌های او در زمان [[پیامبر]] {{صل}} مربوط به سال ششم هجری در جریان [[صلح حدیبیه]] است. [[پیامبر]] در آن سال آهنگ [[حج]] کرده بود. از این‌رو در نزدیکی [[مکه]] از حرکت بازایستاد و عثمان را به‌دلیل اعتباری که در [[شهر مکه]] داشت، همراه خانواده‌اش به‌عنوان پیام‌رسان [[پیامبر]] مبنی بر اینکه ایشان قصد [[جنگ]] ندارند، نزد مکیان فرستاد. [[مشرکان]] از بازگشت آنها برای چند روز جلوگیری کردند و در نتیجه این [[گمان]] قوت گرفت که او کشته شده است. در آن حال [[پیامبر]] برای [[جنگ]] با مشرکان [[پیمان]] بست و در آن پیمان یک دست خود را از جانب عثمان روی دست دیگر گذاشت. این امر را از افتخارات او می‌شمرند<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۲]]، ص ۵۵۲-۵۵۴؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۸۲.</ref>.
-رفتارهای [[خلیفه]] به‌خصوص در سال‌های ۳۱ و ۳۲ [[هجری]] به‌گونه‌ای بود که موجب [[نارضایتی]] و در نهایت [[شورش]] [[مردم]] علیه وی شد. به‌کارگیری [[خویشان]] و [[نزدیکان]] که اغلب از [[بنی‌امیه]] بودند، در امور حساس [[حکومتی]] و بدون در نظر گرفتن صلاحیت‌های فردی، [[بیت‌المال]] را [[ملک]] شخصی دانستن و سوءاستفاده از [[بیت المال]] و نیز [[تبعیض]] در [[مصرف]] [[بیت المال]] و اعطای آن به [[خویشاوندان]] با عنوان [[صله‌رحم]]، از جمله [[علل]] و عواملی بودند که باعث [[خشم]] و [[شورش]] [[مسلمانان]] شدند، به‌گونه‌ای که در منابع [[نقل]] است او ۴ میلیون و ۳۱۰ هزار دینا و ۱۲۶ میلیون و ۷۷۰ هزار درهم از [[بیت‌المال]] را به خود و تعداد اندکی از نزدیکانش اختصاص داد. [[امام]] {{ع}} در این مورد می‌فرماید: تا سومین به [[خلافت]] برخاست، در حالی‌که باد [[نخوت]] به غبغب افکنده و هدفی جز کام‌جویی از [[خلافت]] در سر نپرورده بود و همراه او فامیلش به [[غارت]] [[بیت المال]] پرداختند و چون شتری که به گیاه بهاران درآمده، [[مال]] [[خدا]] را بر بد دادند. تا آن روز که رشته‌هایش گسیخت و [[کردار]] ناشایستش گریبانش گرفت و غوطه‌وری در [[نعمت]] و [[طغیان]] در بهره‌وری و سوءاستفاده از [[بیت المال]] هلاکش ساخت<ref>{{متن حدیث|إِلَى أَنْ قَامَ ثَالِثُ الْقَوْمِ نَافِجاً حِضْنَيْهِ بَيْنَ نَثِيلِهِ وَ مُعْتَلَفِهِ وَ قَامَ مَعَهُ بَنُو أَبِيهِ يَخْضَمُونَ مَالَ اللَّهِ [خَضْمَ] خِضْمَةَ الْإِبِلِ نِبْتَةَ الرَّبِيعِ إِلَى أَنِ انْتَكَثَ عَلَيْهِ فَتْلُهُ وَ أَجْهَزَ عَلَيْهِ عَمَلُهُ وَ كَبَتْ بِهِ بِطْنَتُهُ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۳</ref>. هم‌چنین [[آزار]] و [[شکنجه]] برخی [[خواص]] منتقد چون [[ابوذر]] غفاری، عماریاسر، [[عبدالله بن مسعود]]، [[چشم‌پوشی]] از [[اجرای حدود الهی]] به تشخیص خود و بدون در نظر گرفتن [[احکام فقهی]] از عوامل اصلی [[شورش]] و [[نارضایتی]] عمومی از دستگاه [[خلافت]] شد و سرانجام به [[شورش]] و [[انقلاب]] علیه [[خلیفه]] انجامید. [[امام علی]] {{ع}} در این‌باره می‌فرماید: او ([[عثمان]]) از آن هنگام که [[حکومت]] یافت، [[بدعت‌ها]] آورد و زمینه [[بدگویی]] و [[اعتراض]] [[مردم]] را فراهم کرد. [[مردم]] نیز زبان به [[بدگویی]] گشودند. سپس به سبب بدرفتاری بسیار او بر وی شوریدند و کار را دگرگون ساختند<ref>{{متن حدیث|اسْتَأْثَرَ فَأَسَاءَ الْأَثَرَةَ وَ جَزِعْتُمْ فَأَسَأْتُمُ الْجَزَعَ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۳۰</ref>.
-در میان [[مخالفان]]، غیر از برخی [[صحابه]] [[مجاهد]] و [[متعهد]] به [[آیین الهی]] و [[سنت]] [[پیامبر اکرم]] {{صل}} که انتقادی اصلاح‌گرایانه بر عملکرد [[خلیفه]] داشتند، چهره‌هایی چون [[عمرو بن عاص]]، [[طلحة بن عبیدالله]] و [[زبیر بن عوام]] نیز نقشی برجسته دارند، به‌گونه که در برخی [[منابع تاریخی]] به رابطه [[طلحه]] با محاصره‌کنندگان و [[قاتلان]] [[خلیفه]] اشاره شده است. [[امام]] {{ع}} می‌فرماید: آهسته‌ترین حرکت [[طلحه]] و [[زبیر]] درباره [[عثمان]]، [[ترساندن]] و [[مهربان‌ترین]] کردارشان، [[تندی]] و [[خشونت]] بود<ref>{{متن حدیث|وَ كَانَ طَلْحَةُ وَ الزُّبَيْرُ أَهْوَنُ سَيْرِهِمَا فِيهِ الْوَجِيفُ وَ أَرْفَقُ حِدَائِهِمَا الْعَنِيفُ}}؛ نهج البلاغه، نامه ۱؛ نیز نک: نامه ۵۴</ref>. از دیگر سو، نقش [[عایشه]]، [[همسر پیامبر اکرم]] {{صل}} نیز در [[مخالفت]] و تحریک [[شورشیان]] نقشی برجسته است. [[امام]] {{ع}} در مورد او فرمود: [[عایشه]] نیز در مورد [[عثمان]] گرفتار [[خشم]] نابهنگام شد و در نتیجه زمینه [[قتل]] او را به دست [[مردم]] [[خشمگین]] فراهم آمد<ref>{{متن حدیث|وَ كَانَ مِنْ عَائِشَةَ فِيهِ فَلْتَةُ غَضَبٍ؛ فَأُتِيحَ لَهُ قَوْمٌ [قَتَلُوهُ‏] فَقَتَلُوهُ}}؛ نهج البلاغه، نامه ۱</ref>.
+== خلافت عثمان ==
+{{اصلی|خلافت عثمان}}
+[[عثمان]] در زمان [[خلیفه اول]] بیشتر به پیشه اصلی خود، [[تجارت]] مشغول بود. اما در عین حال در شمار کاتبان [[خلیفه]] نیز به‌شمار می‌آمد، به‌گونه‌ای که متن [[تعیین]] [[جانشین]] [[خلیفه اول]] با دست‌خط او و امضای [[خلیفه]] به تثبیت رسید. او به‌عنوان یکی از اعضای [[شورای شش نفره]] برای [[تعیین]] [[جانشین]] [[خلیفه دوم]] [[انتخاب]] شد. در این [[شورا]] [[حق]] مسلم [[امام علی]] {{ع}} زیر پا گذاشته شد و در نهایت [[خلافت]] به [[عثمان]] رسید.
-[[خلیفه]] آن‌گاه که با [[شورش]] عمومی علیه خود مواجه شد، در نامه‌هایی به برخی از [[کارگزاران]] خود، از جمله [[معاویه]]، تقاضای کمک کرد. اما آنها با تقدیم [[مصالح]] و [[منافع]] خویش بر یرای [[خلیفه]] از کمک به وی دریغ ورزیدند و وارد عمل نشدند. [[معاویه]] که خود در [[اندیشه]] [[خلافت]] بود، با کشته‌شدن [[خلیفه]] مانعی جدی را از پیش روی خود برای رسیدن به [[هدف]] [[خلافت]] کنار می‌زد. از این‌رو [[امام]] خطاب به [[معاویه]] فرمود:(ای [[معاویه]]!) تو آنجا که به سودت بود از او [[حمایت]] کردی و آنجا که به سود او بود خوارش ساختی<ref>{{متن حدیث|فَإِنَّكَ إِنَّمَا نَصَرْتَ عُثْمَانَ حَيْثُ كَانَ النَّصْرُ لَكَ، وَ خَذَلْتَهُ حَيْثُ كَانَ النَّصْرُ لَهُ؛ وَ السَّلَامُ}}؛ نهج البلاغه، نامه ۳۷</ref>. [[مخالفان]] از [[خلیفه]] تقاضای [[کناره‌گیری]] داشتند، اما [[خلیفه]] مدعی بود که پیراهنی که [[خدا]] بر تن او پوشانده است، هرگز از تن بیرون نمی‌آورد. سرانجام حلقه محاصره تنگ‌تر شد و مهاجمان به [[خانه]] [[خلیفه]] [[هجوم]] آوردند. [[امام علی]] {{ع}} در این میان به [[دفاع]] از وی پرداخت و حتی [[فرزندان]] خویش را برای [[حمایت]] از وی گسیل داشت. [[امام]] خود در این‌باره می‌فرماید: [[مردم]] در ابتدا از او [[انتقاد]] کردند و عیوبش برشمردند و من از میان [[مهاجران]]، کسی بودم که بیشتر سعیم نرنجاندن و کمتر [[سرزنش]] کرن او بود<ref>{{متن حدیث|إِنَّ النَّاسَ طَعَنُوا عَلَيْهِ، فَكُنْتُ رَجُلًا مِنَ الْمُهَاجِرِينَ أُكْثِرُ اسْتِعْتَابَهُ وَ أُقِلُّ عِتَابَهُ}}؛ نهج البلاغه، نامه ۱</ref>.
+[[خلافت عثمان]] در [[محرم]] [[سال]] ۲۴ [[هجری]] آغاز شد. در اوایل [[خلافت عثمان]]، برخی [[شورش‌ها]] در سرزمین‌های تازه‌مسلمان شکل گرفته بود، اما در نهایت [[مسلمانان]] موفق به کنترل اوضاع و ادامه [[فتوحات]] شدند و دامنه [[دولت اسلامی]] را گسترش دادند. در زمان [[عثمان]] و زیر نظر او، در رأس هیئتی [[قرآن کریم]] جمع و تدوین شد و او از [[صحابه]] و [[حافظان قرآن]] در مورد صحیح بودن [[مصحف]] [[شهادت]] گرفت. این [[مصحف]] را "[[مصحف]] [[امام]]" می‌نامند، زیرا چند نسخه از روی آن تهیه و به‌عنوان الگوی [[قرائت صحیح]] به شهرهای مهم [[اسلامی]] ارسال شد.
-[[امام]] {{ع}} در زمان [[خلیفه]] نه‌تنها در مواقعی به [[یاری]] و [[حمایت]] از او برخاست، که در موارد بسیاری [[حکم]] او را در مورد خود [[اجرا]] کرد. خود ایشان در این‌باره به [[ابن عباس]] می‌فرماید: به‌سوی من کسی را فرستاد تا از [[شهر]] بیرون [[روم]]، سپس به سویم فرستاد تا بازگردم، اینک تو را نزد من می‌فرستد که از [[شهر]] بیرون [[روم]]. به [[خدا]] [[سوگند]] چندان از او [[دفاع]] کردم که ترسیدم [[گناه‌کار]] باشم<ref>{{متن حدیث|بَعَثَ إِلَيَّ أَنْ أَخْرُجَ ثُمَّ بَعَثَ إِلَيَّ أَنْ أَقْدُمَ، ثُمَّ هُوَ الْآنَ يَبْعَثُ إِلَيَّ أَنْ أَخْرُجَ؛ وَ اللَّهِ لَقَدْ دَفَعْتُ عَنْهُ حَتَّى خَشِيتُ أَنْ أَكُونَ آثِماً}} نهج البلاغه، خطبه ۲۴۰</ref>.
+رفتارهای [[خلیفه]] به‌خصوص در سال‌های ۳۱ و ۳۲ [[هجری]] به‌گونه‌ای بود که موجب [[نارضایتی]] و در نهایت [[شورش]] [[مردم]] علیه وی شد. به‌کارگیری [[خویشان]] و [[نزدیکان]] که اغلب از [[بنی‌امیه]] بودند، در امور حساس [[حکومتی]] و بدون در نظر گرفتن صلاحیت‌های فردی، [[بیت‌المال]] را [[ملک]] شخصی دانستن و سوءاستفاده از [[بیت المال]] و نیز [[تبعیض]] در [[مصرف]] [[بیت المال]] و اعطای آن به [[خویشاوندان]] با عنوان [[صله‌رحم]]، از جمله [[علل]] و عواملی بودند که باعث [[خشم]] و [[شورش]] [[مسلمانان]] شدند، به‌گونه‌ای که در منابع [[نقل]] است او ۴ میلیون و ۳۱۰ هزار دینار و ۱۲۶ میلیون و ۷۷۰ هزار درهم از [[بیت‌المال]] را به خود و تعداد اندکی از نزدیکانش اختصاص داد.
-سرانجام عثمان بن عفان به‌دست جمعی از [[مصریان]] در یازدهم ذی‌الحجه سال ۳۵ [[هجری]] به [[قتل]] رسید. بنا بر قول مشهور، سن وی در پایان [[عمر]] ۸۲ سال گزارش شده است. مدت [[خلافت]] وی ۱۲ سال به طول انجامید<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۵۵۲-۵۵۴.</ref>.
+هم‌چنین [[آزار]] و [[شکنجه]] برخی [[خواص]] منتقد چون [[ابوذر غفاری]]، [[عمار یاسر]]، [[عبدالله بن مسعود]]، [[چشم‌پوشی]] از [[اجرای حدود الهی]] به تشخیص خود و بدون در نظر گرفتن [[احکام فقهی]] از عوامل اصلی [[شورش]] و [[نارضایتی]] عمومی از دستگاه [[خلافت]] شد و سرانجام به [[شورش]] و [[انقلاب]] علیه [[خلیفه]] انجامید<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۵۵۲-۵۵۴؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۸۲.</ref>.
-در دورۀ او همۀ عمّال و [[کارگزاران]] و [[والیان]] از [[بنی امیّه]] [[انتخاب]] شدند و او دست آنان را در هرخلاف و [[ظلم]] و سوءاستفاده از [[بیت‌المال]] باز گذاشت و نسبت به اعتراض‌های مکرّر [[مسلمانان]] اعتنایی نکرد و [[مغیره]] را که از [[دشمنان]] سرسخت [[پیامبر]] و رانده‌شدۀ او بود [[پناه]] داد و [[ابوذر]] را [[تبعید]] کرد و کسانی همچون [[عمار یاسر]] و [[ابن مسعود]] را مورد [[آزار]] و [[اهانت]] قرار داد. [[امام علی|علی]] {{ع}} یکی از منتقدان جدّی [[حکومت]] او بود. شیوۀ غلط او در کشورداری و بدعت‌های او، تعطیل [[احکام الهی]] و ظلم‌های والیانش جوّی از [[اعتراض]] و [[شورش]] را پدید آورد و [[مسلمانان]] به‌ویژه [[انقلابیون]] [[مصری]]، تحریک شده او را در خانه‌اش محاصره کرده و در سال ۳۵ [[هجری]] در هشتاد و چند سالگی به [[قتل]] رساندند. وی در پدید آمدن [[رجعت]] در [[امّت]] محمّدی و [[حاکم]] ساختن [[نظام]] [[سلطنت]] و اشرافیگری و طرد [[مسلمانان]] [[دلسوز]] و بروز فتنه‌های بعدی و [[سلطه]] یافتن [[امویان]] بر مقدّرات [[اسلام]] و [[مسلمین]] نقش عمده داشت. [[امام علی|حضرت علی]] {{ع}} در [[خطبه شقشقیه]] با تندترین عبارت از شیوۀ [[خلافت]] او در [[حیف]] و میل و [[غارت]] [[بیت‌المال]] [[انتقاد]] کرده است.<ref>{{متن حدیث|إِلَى أَنْ قَامَ ثَالِثُ الْقَوْمِ نَافِجاً حِضْنَيْهِ بَيْنَ نَثِيلِهِ وَ مُعْتَلَفِهِ وَ قَامَ مَعَهُ بَنُو أَبِيهِ يَخْضَمُونَ مَالَ اللَّهِ [خَضْمَ] خِضْمَةَ الْإِبِلِ نِبْتَةَ الرَّبِيعِ إِلَى أَنِ انْتَكَثَ عَلَيْهِ فَتْلُهُ وَ أَجْهَزَ عَلَيْهِ عَمَلُهُ وَ كَبَتْ بِهِ بِطْنَتُهُ}}؛ نهج البلاغه خطبه۳</ref> [[عثمان]] نیز بدترین برخوردها را با [[امام علی|امیر مؤمنان]] {{ع}} داشت و گاهی [[حضرت]] را به بیرون [[مدینه]] [[تبعید]] می‌کرد. یک‌بار که می‌خواست از زروسیم [[بیت‌المال]] به [[امام علی|حضرت علی]] {{ع}} [[حق]] السکوت بدهد تا [[حضرت]] [[اعتراض]] نکند و [[امام]] نپذیرفت، [[عثمان]] عصبانی شد و با چوبی که در دستش بود [[امام علی|علی]] {{ع}} را زد. تعبیر [[حضرت]] در گزارش این واقعه چنین است: {{متن حدیث| ثُمَّ قَامَ إِلَيَّ بِالْقَضِيبِ فَضَرَبَنِي، وَ اللَّهِ مَا أَرُدُّ يَدَهُ حَتَّى قَضَى حَاجَتَهُ، فَتَقَنَّعْتُ بِثَوْبِي وَ رَجَعْتُ إِلَى مَنْزِلِي وَ قُلْتُ: اللَّهُ بَيْنِي وَ بَيْنَكَ إِنْ كُنْتُ أَمَرْتُكَ بِمَعْرُوفٍ وَ نَهَيْتُكَ عَنْ مُنْكَرٍ.}}<ref>«سپس برخاست و به طرف من آمد و با چوبی که در دست داشت تا آنجا که دلش می‌خواست مرا زد، به خدا قسم من دستش را برنگرداندم، سپس جامه به روی خود کشیدم و به خانه‌ام برگشتم و قسم خوردم که دیگر او را امر به معروف و نهی از منکر نکنم». شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ج۹ ص۱۶</ref>، [[مخالفان]] [[اهل بیت]]، عمدتا طرفداران [[بنی امیه]] و وابسته به [[حکومت عثمان]] بودند، و تا سال‌ها بعد وقتی گفته می‌شد فلانی "[[عثمانی]]" است نشان‌دهندۀ خط [[فکری]] و [[دشمنی]] او با [[آل علی]] بود. فتنه‌هایی همچون [[جنگ جمل]] و [[جنگ صفین]] اغلب با [[پوشش]] [[خونخواهی]] [[عثمان]] صورت می‌گرفت و جبهه‌ای متّحد بر ضدّ [[فرهنگ غدیر]] و [[حکومت علوی]] تشکیل می‌داد. صاحبان این [[تفکّر]] و [[گرایش]] را که در [[بصره]] و [[شام]] بیش از جاهای دیگر بودند "[[عثمانی]] [[مذهب]]" می‌گفتند و [[حکومت]] یافتن [[بنی امیّه]] در واقع غلبۀ عثمانی‌مذهبان بر خطّ [[پیروان]] [[ولایت]] [[علوی]] بود<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۸۲.</ref>
+== قتل عثمان ==
+سرانجام عثمان بن عفان به‌دست جمعی از [[مصریان]] در یازدهم ذی‌الحجه سال ۳۵ [[هجری]] به [[قتل]] رسید. بنا بر قول مشهور، سن وی در پایان [[عمر]] ۸۲ سال گزارش شده است. مدت [[خلافت]] وی ۱۲ سال به طول انجامید<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۵۵۲-۵۵۴.</ref>.
 == [[خلافت عثمان]] ==
@@ خط ۳۱: / خط ۳۲: @@
 == منابع ==
 {{منابع}}
-# [[پرونده:1368987.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|'''فرهنگ غدیر''']]
+# [[پرونده:13681049.jpg|22px]] [[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۲''']]
-# [[پرونده:13681049.jpg|22px]] [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۲''']]
 # [[پرونده:1379394.jpeg|22px]] [[داوود الهامی|الهامی، داوود]]، [[صحابه از دیدگاه نهج البلاغه (کتاب)|'''صحابه از دیدگاه نهج البلاغه''']]
 {{پایان منابع}}