خلافت ابوبکر در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''[[دلیل]] اوّل:''' عمده دلیل اهل سنت بر [[اثبات]] خلافت ابوبکر، [[اختیار]] و [[انتخاب]] او توسط [[اهل حل و عقد]] برای [[خلافت]] است<ref>احکام سلطانیه، جزء اوّل، ص۶ و ۷ و جزء دوّم، ص۲۳ - ۲۴؛ تفسیر کبیر، ج۱۰، ص۱۴۴.</ref>. در این زمینه می‌گویند: [[امامت]] نزد اکثر فرقه‌های [[مسلمان]] (یعنی اهل سنت) به اختیار و انتخاب اهل حل و عقد [[ثابت]] می‌شود، اگر چه اهل حل و عقد کم باشند، به خاطر [[اجماع]] آنان بر [[امامت ابوبکر]]، و نصی هم (از سوی [[پیامبر]] {{صل}} بر خلافت کسی) نیامده است و (امامت) بر اتفاق کل هم [[استوار]] نیست<ref>شرح مقاصد، تفتازانی، ج۵، تحقیق دکتر عبدالرحمن عُمیره، ص۲۵۲.</ref>.

این‌گونه دلیل و [[استدلال]] از جهاتی دارای اشکال بوده و فاقد اعتبار لازم است:

# تفتازاتی و برخی علمای دیگر [[اهل سنت]] تصریح کرده‌اند که [[امامت]] برای کسی [[ثابت]] نمی‌شود مگر با [[اجماع صحابه]] و اتفاق [[جمهور]] [[اهل حل و عقد]]<ref>شرح مقاصد، ج۵، ص۲۳۶؛ احکام سلطانیه، جزء دوّم، ص۲۳ به نقل از احمد بن حنبل.</ref>. اما در [[اجماع]] [[سقیفه بنی‌ساعده]] که افراد بسیار اندکی در آن گرد آمده بودند و با [[شتاب]] ابوبکر را به [[خلافت]] برگزیده‌اند، با سایر [[مسلمانان]]، به‌ویژه [[اهل بیت پیامبر]] {{صل}} ـ که به تصریح [[آیات]] و روایاتِ معتبر معصوم‌اند ـ و نیز با بزرگان [[صحابه]] همچون [[عباس]] [[عموی پیامبر]] {{صل}}، [[عبدالله بن عباس]]، [[فضل بن عباس]]، [[سلمان فارسی]]، [[ابوذر]]، [[مقداد]]، [[عمار]] و [[یاسر]] و دیگران، هیچگونه [[مشورت]] و نظرخواهی انجام نگرفت. به گونه‌ای که بعدها [[عمر]] تصریح کرد که: "[[بیعت با ابوبکر]] کار شتابزده و حساب نشده‌ای بود، و اگر این گونه [[بیعت]] تکرار شود ارزشی ندارد!"<ref>ر.ک: شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۲، ص۲۳ و ۲۶؛ سیره نبویه، ابن هشام، ج۴، ص۳۰۷.</ref>. ابوعلی از [[دانشمندان]] اهل سنت نیز گفته: "هیچگاه مشورتی با [[اصحاب]] صورت نگرفت"<ref>شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۲، ص۲۳ و ۲۶.</ref> و بالاتر از این، اهل بیت پیامبر {{صل}} و عده‌ای از [[انصار]] نظیر [[سعد بن عباده]] و بسیاری از [[مهاجران]] مانند [[ابوسفیان]] بیعت نکردند و از برخی نیز به [[زور]] بیعت گرفتند.

# ادعای [[معصوم]] بودن اهل حل و عقد از سوی [[فخر رازی]] نیز به کلی بی‌اساس و [[باطل]] است؛ زیرا با مبنای خودشان که می‌گویند: "بعد از [[پیامبر]] {{صل}} هیچکس معصوم نیست و [[خلیفه]] هم لازم نیست معصوم باشد"، [[سازش]] ندارند<ref>ر.ک: شرح المقاصد، ج۵، ص۲۴۹؛ شرح المواقف، ج۸، ص۳۵۱.</ref>. جز اینکه فخر رازی خواسته با برداشت [[تفسیری]] خود (بدون ارائه [[دلیل]] محکم و متقن) چنین ادعایی را ارائه دهد.

# اما اینکه [[اختیار]] و [[انتخاب]] [[اهل حل و عقد]] با [[اجماع امت]] (از [[مهاجران]] و [[انصار]]) همراه بوده و آنان با [[ابوبکر]] [[بیعت]] کردند؛ این نیز خلاف واقع و ادعای باطلی است؛ زیرا به اعتراف برخی از علمای [[اهل سنت]] اختلافی‌ترین مسئله [[اسلامی]] بعد از [[پیامبر]] {{صل}} همین مسئله [[خلافت]] بوده است و برای هیچ مسئله [[دینی]]، به اندازه مسئله خلافت [[شمشیر]] کشیده نشده است<ref>ملل و نحل، شهرستانی، ج۱، ص۲۴.</ref>.

ولی بر خلاف این [[پندار]]، [[امام علی]] {{ع}} مطابق [[روایات]] خود اهل سنت با ابوبکر مخالفت کرد و با او به منازعه برخاست<ref>الامامة و السیاسة، دینوری، ج۱، ص۱۹؛ الکامل، ابن اثیر، ج۲، ص۳۲۵ - ۳۳۱.</ref>. (ولی نه به صورت [[جنگ]] مسلحانه که با معاویه کرد) و نیز بعد از [[وفات]] [[حضرت فاطمه]]‌{{س}} بیعت کرد<ref>الکامل، ابن اثیر، ج۲، ص۳۲۵ - ۳۳۱.</ref>. آن حضرت طی سخنانی مخالفت خویش را با خلافت ابوبکر [[اعلان]] داشت و فرمود: [[سوگند]] به [[خدا]] که [[جامه]] خلافت را [[ابن ابی قحافه]] (ابوبکر) در بر کرد، در صورتی که می‌دانست محور آسیای خلافت منم، سیل [[دانش]] و [[فضیلت]] از من فرو می‌ریزد، و طایر [[اندیشه]] (هیچکس) به قله بلند [[منزلت]] من [[راه]] نمی‌یابد<ref>شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۱، ص۱۵۱، ج۵، ص۳۰۵ - ۳۰۷.</ref>.

## در برخی دیگر آمده: ابوبکر به نماز پیامبر {{صل}} [[اقتدا]] کرد، [[مردم]] هم به نماز ابوبکر<ref>صحیح مسلم، به شرح النووی، ج۴، ص۱۴۱ – ۱۴۵؛ السیرة النبویه، ابن اثیر، ج۴، ص۴۶۰؛ سنن ابن‌ماجه، ج۱، حدیث ۱۲۳۲، ص۳۸۹.</ref>.

## و نیز در برخی آمده: ابوبکر نماز خواند و پیامبر {{صل}} هم در صف نماز بود<ref>مسند احمد حنبل، ج۶، ص۱۵۹، حدیث ۶.</ref>.

# با فرض اینکه [[روایت]] [[نماز]] [[ابوبکر]] درست باشد، [[دلیل]] بر [[خلافت]] او به جای [[پیامبر]] {{صل}} نمی‌شود، زیرا در برخی [[منابع روایی]] معتبر آنان آمده که [[رسول اکرم]] {{صل}} پشت سر کسان دیگری نظیر "[[عبدالرحمن بن عوف]]" نیز نماز خوانده و او را تحسین و [[تشویق]] به [[اقامه نماز]] [[جماعت]] کرده است<ref>صحیح مسلم، ج۴، ص۱۴۷ – ۱۴۸.</ref>. علاوه بر این، آنان نیز روایت کرده‌اند که [[اقتدا]] به [[امام جماعت]] فاسقی که مرتکب [[گناهان کبیره]] هم می‌شود اشکال ندارد<ref>سنن ابی‌داود، ج۱، ص۱۶۲، باب امامیة البر و الفاجر، حدیث ۵۹۴.</ref>. پس طبق این دیدگاه امام جماعت بودن نمی‌تواند یک [[منصب]] مهم به حساب آید.

# صرف‌نظر از همه این مسائل، [[حدیث]] مزبور با فرض صحتش به دو جهت نمی‌تواند دلیل محکم و روشنی بر خلافت ابوبکر باشد:

* گفته شد که [[اهل سنت]] برای [[مشروعیت]] بخشیدن به [[اجماع]] ادعایی خود به [[حدیث نبوی]] مزبور استناد کردند که در تحلیل آن به نکاتی اشاره می‌شود:

# '''[[خبر واحد]]:''' اولین نکته‌ای که درباره‌ حدیث مزبور وجود دارد خبر واحد بودن آن در منابع خود اهل سنت است، در حالی‌که درباره مسائل [[کلامی]] و [[اصول اعتقادی]] خصوصاً مسئله مهمی چون [[حکومت]] و [[خلافت]] باید به [[دلیل]] و منبع [[قطعی]] [[تمسک]] کرد، چه فراوان اهل سنت [[روایات]] دال بر امامت حضرت علی {{ع}} را که در منابع خودشان هم [[نقل]] شده است را به صرف اینکه خبر مزبور واحد است و در کتب صحیحه و سته آنها نقل نشده است را نپذیرفتند، اما چگونه آنان مشروعیت اصل تئوریک خود یعنی مشروعیت خلافت اولین [[خلیفه]] خود را با [[حدیث واحد]] می‌خواهند [[ثابت]] کنند؟ چه‌بسا [[انتظار]] هم داشته باشند شیعه آن را بپذیرد؟  

=== هفتم: توجیه [[نصوص]] ===