امامت در معارف و سیره سجادی: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = امامت | | موضوع مرتبط = امامت | ||
| عنوان مدخل = | | عنوان مدخل = امامت | ||
| مداخل مرتبط = [[امامت در لغت]] - [[امامت در قرآن]] - [[امامت در حدیث]] - [[امامت در نهج البلاغه]] - [[امامت در کلام اسلامی]] - [[امامت در عرفان اسلامی]] - [[امامت در فلسفه اسلامی]] - [[امامت در معارف و سیره رضوی]] - [[امامت در فرق و مذاهب]] - [[امامت در فقه سیاسی]] - [[امامت در معارف دعا و زیارات]] - [[امامت در معارف و سیره فاطمی]] - [[امامت در معارف و سیره حسینی]] - [[امامت در معارف و سیره سجادی]] - [[امامت در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]] - [[امامت از دیدگاه اهل سنت]] | | مداخل مرتبط = [[امامت در لغت]] - [[امامت در قرآن]] - [[امامت در حدیث]] - [[امامت در نهج البلاغه]] - [[امامت در کلام اسلامی]] - [[امامت در عرفان اسلامی]] - [[امامت در فلسفه اسلامی]] - [[امامت در معارف و سیره رضوی]] - [[امامت در فرق و مذاهب]] - [[امامت در فقه سیاسی]] - [[امامت در معارف دعا و زیارات]] - [[امامت در معارف و سیره فاطمی]] - [[امامت در معارف و سیره حسینی]] - [[امامت در معارف و سیره سجادی]] - [[امامت در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]] - [[امامت از دیدگاه اهل سنت]] | ||
| پرسش مرتبط = امامت (پرسش) | | پرسش مرتبط = امامت (پرسش) | ||
}} | }} | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
واژه [[امام]] مشتق از “أمّ” و به معنای هر چیزی است که چیزهای دیگری به آن ضمیمه میشود، نسبت داده میشود، از او پیدا میشود و یا [[الهام]] گرفته میشود. امام به معانی مختلفی به کار میرود، از جمله به معنای [[پیشوا]] و [[رهبری]] که از او [[پیروی]] میشود. [[امامت]] [[منصب الهی]] [[جانشینی پیامبر]] {{صل}} در راهبری [[دینی]] و [[دنیوی]] [[امت اسلامی]] است. | واژه [[امام]] مشتق از “أمّ” و به معنای هر چیزی است که چیزهای دیگری به آن ضمیمه میشود، نسبت داده میشود، از او پیدا میشود و یا [[الهام]] گرفته میشود. امام به معانی مختلفی به کار میرود، از جمله به معنای [[پیشوا]] و [[رهبری]] که از او [[پیروی]] میشود. [[امامت]] [[منصب الهی]] [[جانشینی پیامبر]] {{صل}} در راهبری [[دینی]] و [[دنیوی]] [[امت اسلامی]] است. | ||
خط ۱۰: | خط ۱۱: | ||
امامت در ساختار [[تفکر]] [[سیاسی]] و [[فرهنگی]] [[اسلام]] نقش فعال و حیاتبخش دارد، به گونهای که اسلام بدون امامت آئینی جامد و نمایی بیمحتوا و کالبدی بدون [[روح]] است. فضای سیاسی خفقانآور موجود در عصر [[امام زینالعابدین]] {{ع}} باعث عدم آشنایی عموم [[مردم]] با امامت گردید. در این راستا امام {{ع}} در سختترین و خطرناکترین دوران [[حکومت اموی]]، برای شناساندن [[مقام]] و [[جایگاه اهلبیت]] {{عم}} به عنوان [[امامان]] [[امت]] و ادامهدهندگان [[راه]] [[رسالت]]، از راهبردی خلاقانه مدد گرفته است و آن عبارت است از ذکر صلواتهای مکرّر بر [[محمد]] و [[آل]] طاهرینش به انواع گوناگون در خلال [[دعاهای صحیفه]]. [[حضرت]] در متن صلواتها با بهکارگیری واژگان و تعابیری کوتاه و پرمحتوا، به ویژگیها و [[مقامات]] والا و منحصربهفرد امام همچون [[عصمت]]، [[برتری]] [[علمی]]، [[برگزیدگی]]، [[تقرب]] و [[رفعت]] مقام... و نیز [[وظایف]] متقابل امام و مردم اشاره میکند. | امامت در ساختار [[تفکر]] [[سیاسی]] و [[فرهنگی]] [[اسلام]] نقش فعال و حیاتبخش دارد، به گونهای که اسلام بدون امامت آئینی جامد و نمایی بیمحتوا و کالبدی بدون [[روح]] است. فضای سیاسی خفقانآور موجود در عصر [[امام زینالعابدین]] {{ع}} باعث عدم آشنایی عموم [[مردم]] با امامت گردید. در این راستا امام {{ع}} در سختترین و خطرناکترین دوران [[حکومت اموی]]، برای شناساندن [[مقام]] و [[جایگاه اهلبیت]] {{عم}} به عنوان [[امامان]] [[امت]] و ادامهدهندگان [[راه]] [[رسالت]]، از راهبردی خلاقانه مدد گرفته است و آن عبارت است از ذکر صلواتهای مکرّر بر [[محمد]] و [[آل]] طاهرینش به انواع گوناگون در خلال [[دعاهای صحیفه]]. [[حضرت]] در متن صلواتها با بهکارگیری واژگان و تعابیری کوتاه و پرمحتوا، به ویژگیها و [[مقامات]] والا و منحصربهفرد امام همچون [[عصمت]]، [[برتری]] [[علمی]]، [[برگزیدگی]]، [[تقرب]] و [[رفعت]] مقام... و نیز [[وظایف]] متقابل امام و مردم اشاره میکند. | ||
اهمّ مباحثی که [[امام سجاد]] {{ع}} پیرامون امامت مطرح میکند حول سه محور میچرخد: | اهمّ مباحثی که [[امام سجاد]] {{ع}} پیرامون امامت مطرح میکند حول سه محور میچرخد: [[ویژگیهای امام]]؛ وظایف و [[مسئولیتهای امام]] و وظایف مردم نسبت به امام<ref>[[امالبنین خالقیان|خالقیان، امالبنین]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «امامت»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۸۶.</ref>. | ||
== [[ویژگیهای امام]] == | == [[ویژگیهای امام]] == | ||
خط ۱۹: | خط ۲۰: | ||
# '''شفاعتکنندگان''': امام سجاد {{ع}} به بهرهمندی اهلبیت از [[مقام شفاعت]]<ref>نیایش چهلودوم.</ref> اشاره میکند و اینکه [[مؤمن]] نباید به [[عمل صالح]] خویش [[اطمینان]] کرده و [[دل]] ببندد بلکه باید به مقام شفاعت [[پیامبر]] و اهلبیت [[امیدوار]] باشد<ref>نیایش چهلوهشتم.</ref>. | # '''شفاعتکنندگان''': امام سجاد {{ع}} به بهرهمندی اهلبیت از [[مقام شفاعت]]<ref>نیایش چهلودوم.</ref> اشاره میکند و اینکه [[مؤمن]] نباید به [[عمل صالح]] خویش [[اطمینان]] کرده و [[دل]] ببندد بلکه باید به مقام شفاعت [[پیامبر]] و اهلبیت [[امیدوار]] باشد<ref>نیایش چهلوهشتم.</ref>. | ||
# [[گواهان]] الهی: امام سجاد {{ع}} ائمه را به عنوان گواهان الهی معرفی مینماید<ref>نیایش دوم.</ref>. | # [[گواهان]] الهی: امام سجاد {{ع}} ائمه را به عنوان گواهان الهی معرفی مینماید<ref>نیایش دوم.</ref>. | ||
# '''[[ملجأ]] و [[پناهگاه]] [[مردم]]''': امام سجاد {{ع}} [[امام]] هر زمانهای را ملجأ و پناهگاه [[مؤمنین]] میداند<ref>نیایش چهلوهفتم.</ref><ref>[[امالبنین خالقیان|خالقیان، امالبنین]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «امامت»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۸۷.</ref> | # '''[[ملجأ]] و [[پناهگاه]] [[مردم]]''': امام سجاد {{ع}} [[امام]] هر زمانهای را ملجأ و پناهگاه [[مؤمنین]] میداند<ref>نیایش چهلوهفتم.</ref>.<ref>[[امالبنین خالقیان|خالقیان، امالبنین]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «امامت»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۸۷.</ref> | ||
== [[وظایف امام|وظایف]] و [[مسئولیتهای امام]] == | == [[وظایف امام|وظایف]] و [[مسئولیتهای امام]] == | ||
خط ۲۶: | خط ۲۷: | ||
# '''[[حافظ دین]]''': یکی از مسئولیتهای خطیر [[ائمه]] {{عم}} [[پاسداری]] و [[نگهبانی از دین]] [[الهی]] است، از این رو [[امام سجاد]] {{ع}} [[اهلبیت]] {{عم}} را به عنوان حافظان و [[نگهبانان دین]] الهی معرفی میکند<ref>نیایش چهلوهفتم.</ref>. | # '''[[حافظ دین]]''': یکی از مسئولیتهای خطیر [[ائمه]] {{عم}} [[پاسداری]] و [[نگهبانی از دین]] [[الهی]] است، از این رو [[امام سجاد]] {{ع}} [[اهلبیت]] {{عم}} را به عنوان حافظان و [[نگهبانان دین]] الهی معرفی میکند<ref>نیایش چهلوهفتم.</ref>. | ||
# '''[[مفسر قرآن]]''': امام سجاد {{ع}} پس از آنکه از [[نزول قرآن]] [[سخن]] میگوید از ائمه {{عم}} به عنوان کسانی که [[علم]] [[تفسیر قرآن]] را به [[ارث]] بردهاند، یاد میکند<ref>نیایش چهلودوم.</ref>. لذا [[حضرت]] به عنوان مفسر قرآن در جایجای [[صحیفه]] به تبیین [[کلام]] [[وحی]] پرداخته و با شیوههای مختلف تلاش کرده است تا مصادیق واقعی [[آیات]] مورد [[اختلاف]] را [[تعیین]] کند و پرده از [[حقیقت]] بردارد. بنابراین متن [[صحیفه سجادیه]] به عنوان [[سخن امام]] [[معصوم]] برای [[شیعیان]] [[حکم]] [[روایت]] [[تفسیری]] معتبر را دارد. | # '''[[مفسر قرآن]]''': امام سجاد {{ع}} پس از آنکه از [[نزول قرآن]] [[سخن]] میگوید از ائمه {{عم}} به عنوان کسانی که [[علم]] [[تفسیر قرآن]] را به [[ارث]] بردهاند، یاد میکند<ref>نیایش چهلودوم.</ref>. لذا [[حضرت]] به عنوان مفسر قرآن در جایجای [[صحیفه]] به تبیین [[کلام]] [[وحی]] پرداخته و با شیوههای مختلف تلاش کرده است تا مصادیق واقعی [[آیات]] مورد [[اختلاف]] را [[تعیین]] کند و پرده از [[حقیقت]] بردارد. بنابراین متن [[صحیفه سجادیه]] به عنوان [[سخن امام]] [[معصوم]] برای [[شیعیان]] [[حکم]] [[روایت]] [[تفسیری]] معتبر را دارد. | ||
# '''[[برپا داشتن کتاب و سنت]]''': امام سجاد {{ع}} در ضمن دعایی به [[وظیفه]] [[حفظ کتاب]] و [[سنت رسول خدا]] {{صل}} توسط [[امام]] {{ع}} چنین اشاره میکند: “ای [[خداوند]]، کتاب خود، حدود و [[شرایع]] خود و سنتهای [[پیامبر]] خود را بدو برپای دار و هرچه را [[ظالمان]] از معالم دینت میرانیدهاند بدو زنده دار و بدو زنگ [[ستم]] [[ستمکاران]] از [[آیین]] خویش بزدای و بدو دشواریها از [[راه]] خود دور گردان و به نیروی او کسانی را که از راه تو [[منحرف]] شدهاند از میان بردار و آن کسان را که [[صراط مستقیم]] تو را راه کج جلوه میدهند نابود نمای”<ref>نیایش چهلوهفتم.</ref><ref>[[امالبنین خالقیان|خالقیان، امالبنین]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «امامت»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۸۸.</ref> | # '''[[برپا داشتن کتاب و سنت]]''': امام سجاد {{ع}} در ضمن دعایی به [[وظیفه]] [[حفظ کتاب]] و [[سنت رسول خدا]] {{صل}} توسط [[امام]] {{ع}} چنین اشاره میکند: “ای [[خداوند]]، کتاب خود، حدود و [[شرایع]] خود و سنتهای [[پیامبر]] خود را بدو برپای دار و هرچه را [[ظالمان]] از معالم دینت میرانیدهاند بدو زنده دار و بدو زنگ [[ستم]] [[ستمکاران]] از [[آیین]] خویش بزدای و بدو دشواریها از [[راه]] خود دور گردان و به نیروی او کسانی را که از راه تو [[منحرف]] شدهاند از میان بردار و آن کسان را که [[صراط مستقیم]] تو را راه کج جلوه میدهند نابود نمای”<ref>نیایش چهلوهفتم.</ref>.<ref>[[امالبنین خالقیان|خالقیان، امالبنین]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «امامت»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۸۸.</ref> | ||
== [[وظایف مردم نسبت به امام]] == | == [[وظایف مردم نسبت به امام]] == | ||
خط ۳۳: | خط ۳۴: | ||
# '''[[تصدیق ائمه]] و [[اطاعت]] از ایشان''': پس از [[شناخت]] [[امامان برحق]] نخستین [[وظیفه]] ما [[تصدیق]] آنان و اعتراف به [[حقانیت]] ایشان است: بار خدایا، مرا از کسانی قرار ده که تو را به یکتایی میپرستند و به تو ایمان آوردهاند و پیامبرت را تصدیق کردهاند و امامان را به [[پیشوایی]] پذیرفتهاند<ref>نیایش چهلوهشتم.</ref>. همچنین امام سجاد {{ع}} کسانی را که به [[امامت ائمه]] {{عم}} معترف و پیرو [[راه]] ایشانند میستاید و برایشان درخواست [[رحمت الهی]] میکند<ref>نیایش چهلوهشتم.</ref>. امام سجاد {{ع}} [[اطاعت از امام]] را [[وظیفه الهی]] مردم میداند و میفرماید: «[[فرمان]] دادهای که به هرچه امام امر میکند اطاعت کنند و از هرچه [[نهی]] میکند باز ایستند و کس بر او پیشی نگیرد و کس از او واپس نماند»<ref>نیایش چهلوهفتم.</ref>. و برای موفق شدن در انجام این [[وظیفه]] چنین [[دعا]] میکند: «ما را از نیوشندگان و [[فرمانبرداران]] [[امر]] او قرار ده و چنان کن که در [[راه]] رضای او [[سعی]] کنیم و یاریش نماییم و مدافع او در برابر دشمنش باشیم»<ref>نیایش چهلوهفتم.</ref>. | # '''[[تصدیق ائمه]] و [[اطاعت]] از ایشان''': پس از [[شناخت]] [[امامان برحق]] نخستین [[وظیفه]] ما [[تصدیق]] آنان و اعتراف به [[حقانیت]] ایشان است: بار خدایا، مرا از کسانی قرار ده که تو را به یکتایی میپرستند و به تو ایمان آوردهاند و پیامبرت را تصدیق کردهاند و امامان را به [[پیشوایی]] پذیرفتهاند<ref>نیایش چهلوهشتم.</ref>. همچنین امام سجاد {{ع}} کسانی را که به [[امامت ائمه]] {{عم}} معترف و پیرو [[راه]] ایشانند میستاید و برایشان درخواست [[رحمت الهی]] میکند<ref>نیایش چهلوهشتم.</ref>. امام سجاد {{ع}} [[اطاعت از امام]] را [[وظیفه الهی]] مردم میداند و میفرماید: «[[فرمان]] دادهای که به هرچه امام امر میکند اطاعت کنند و از هرچه [[نهی]] میکند باز ایستند و کس بر او پیشی نگیرد و کس از او واپس نماند»<ref>نیایش چهلوهفتم.</ref>. و برای موفق شدن در انجام این [[وظیفه]] چنین [[دعا]] میکند: «ما را از نیوشندگان و [[فرمانبرداران]] [[امر]] او قرار ده و چنان کن که در [[راه]] رضای او [[سعی]] کنیم و یاریش نماییم و مدافع او در برابر دشمنش باشیم»<ref>نیایش چهلوهفتم.</ref>. | ||
# '''چنگ زدن به ریسمان [[ائمه]] {{عم}}''': ائمه {{عم}} به عنوان [[انسانهای کامل]]، حبل و ریسمان محکمی هستند که به [[ریسمان الهی]] پیوند خوردهاند<ref>نیایش چهلوهفتم.</ref> و دستاویز و عروة الوثقای الهیاند<ref>نیایش چهلوهفتم.</ref> که درآویختن به آنان سبب [[رستگاری]] است. پس هر کس به این ریسمان که به ریسمان الهی وصل است چنگ زند، و به امامش [[تمسک]] جوید و از او [[پیروی]] نماید از [[سقوط]] در [[بدبختیها]] و [[هلاکت]] و [[عذاب]] [[آخرت]] [[نجات]] پیدا میکند. | # '''چنگ زدن به ریسمان [[ائمه]] {{عم}}''': ائمه {{عم}} به عنوان [[انسانهای کامل]]، حبل و ریسمان محکمی هستند که به [[ریسمان الهی]] پیوند خوردهاند<ref>نیایش چهلوهفتم.</ref> و دستاویز و عروة الوثقای الهیاند<ref>نیایش چهلوهفتم.</ref> که درآویختن به آنان سبب [[رستگاری]] است. پس هر کس به این ریسمان که به ریسمان الهی وصل است چنگ زند، و به امامش [[تمسک]] جوید و از او [[پیروی]] نماید از [[سقوط]] در [[بدبختیها]] و [[هلاکت]] و [[عذاب]] [[آخرت]] [[نجات]] پیدا میکند. | ||
# '''[[لعن بر دشمنان اهلبیت]] {{عم}}''': [[امام سجاد]] {{ع}} به عنوان [[الگوی عملی]] [[مسلمانان]]، [[دشمنان]] [[اهلبیت]] را چنین [[نفرین]] مینماید: «بار خدایا، [[لعنت]] کن دشمنان ایشان را از اولین و آخرین، و لعنت کن هرکس را که به [[اعمال]] آنان [[رضا]] میدهد و لعنت کن [[اتباع]] و [[پیروان]] ایشان را»<ref>نیایش چهلوهشتم.</ref><ref>تفسیر و شرح صحیفه سجادیه، حسین انصاریان، قم، دارالعرفان، ۱۳۸۹؛ دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دایرة المعارف اسلامی، ۱۳۷۵؛ دایرة المعارف تشیع، زیر نظر احمد صدر حاج سید جوادی و... ، نشر سعید محبی، ۱۳۷۸؛ الدلیل الی موضوعات الصحیفة السجادیة، محمدحسین مظفر، قم، جامعه المدرسین فی الحوزة العلمیة ۱۴۰۳ ق؛ ریاض السالکین، السیدعلی خان، قم، مکتب النشر الاسلامی، ۱۴۱۱ ق؛ شرح الصحیفة السجادیه، محمد حسین شیرازی، بیروت، دارالعلوم، ۱۴۲۹ ق؛ شرح صحیفة سجادیة، محمد علی مدرسی چهاردهی، تهران، مرتضوی، ۱۳۸۰؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران، سروش، ۱۳۹۴؛ فی ظلال الصحیفة السجادیة، محمدجواد مغنیه، بیروت، ۱۳۹۹ ق؛ قرآن حکیم، ترجمه آیتالله ناصر مکارم شیرازی؛ مجمع البحرین، فخرالدین طریحی، تهران، کتابفروشی مرتضوی، ۱۳۷۵.</ref><ref>[[امالبنین خالقیان|خالقیان، امالبنین]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «امامت»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۹۰.</ref> | # '''[[لعن بر دشمنان اهلبیت]] {{عم}}''': [[امام سجاد]] {{ع}} به عنوان [[الگوی عملی]] [[مسلمانان]]، [[دشمنان]] [[اهلبیت]] را چنین [[نفرین]] مینماید: «بار خدایا، [[لعنت]] کن دشمنان ایشان را از اولین و آخرین، و لعنت کن هرکس را که به [[اعمال]] آنان [[رضا]] میدهد و لعنت کن [[اتباع]] و [[پیروان]] ایشان را»<ref>نیایش چهلوهشتم.</ref>.<ref>تفسیر و شرح صحیفه سجادیه، حسین انصاریان، قم، دارالعرفان، ۱۳۸۹؛ دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دایرة المعارف اسلامی، ۱۳۷۵؛ دایرة المعارف تشیع، زیر نظر احمد صدر حاج سید جوادی و... ، نشر سعید محبی، ۱۳۷۸؛ الدلیل الی موضوعات الصحیفة السجادیة، محمدحسین مظفر، قم، جامعه المدرسین فی الحوزة العلمیة ۱۴۰۳ ق؛ ریاض السالکین، السیدعلی خان، قم، مکتب النشر الاسلامی، ۱۴۱۱ ق؛ شرح الصحیفة السجادیه، محمد حسین شیرازی، بیروت، دارالعلوم، ۱۴۲۹ ق؛ شرح صحیفة سجادیة، محمد علی مدرسی چهاردهی، تهران، مرتضوی، ۱۳۸۰؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران، سروش، ۱۳۹۴؛ فی ظلال الصحیفة السجادیة، محمدجواد مغنیه، بیروت، ۱۳۹۹ ق؛ قرآن حکیم، ترجمه آیتالله ناصر مکارم شیرازی؛ مجمع البحرین، فخرالدین طریحی، تهران، کتابفروشی مرتضوی، ۱۳۷۵.</ref>.<ref>[[امالبنین خالقیان|خالقیان، امالبنین]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «امامت»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۹۰.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == |