گستره عصمت: تفاوت میان نسخه‌ها
←عصمت عملی
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
تا پیش از [[مرحوم صدوق]]، [[متکلمان امامیه]] اشاره یا تصریحی به [[عصمت امام]] از چنین گناهانی نداشته‌اند. مرحوم صدوق با ارائه این معیار که [[پیامبر]] و به تبع آن [[امام]] در غیر [[تبلیغ دین]]، [[معصوم]] نیستند عملا به [[ضرورت]] نداشتن عصمت امام از چنین گناهانی البته در قالب نظریه [[اسهاء]] ملتزم شده است. | تا پیش از [[مرحوم صدوق]]، [[متکلمان امامیه]] اشاره یا تصریحی به [[عصمت امام]] از چنین گناهانی نداشته‌اند. مرحوم صدوق با ارائه این معیار که [[پیامبر]] و به تبع آن [[امام]] در غیر [[تبلیغ دین]]، [[معصوم]] نیستند عملا به [[ضرورت]] نداشتن عصمت امام از چنین گناهانی البته در قالب نظریه [[اسهاء]] ملتزم شده است. | ||
مرحوم [[شیخ مفید]] به [[صراحت]] امام را از چنین گناهانی معصوم می‌داند و مس‌توان همین نظریه در صورتی که صدور آن [[گناهان]] موجب رویگردانی [[مردم]] از امام شود به مرحوم [[سیدمرتضی]] نسبت داد. در میان [[شاگردان]] مرحوم [[سید]] -یعنی [[حلبی]]، [[کراجکی]] و [[شیخ طوسی]]- تنها شیخ طوسی به صراحت [[نظریه ]]عصمت امام از این گناهان را مطرح می‌کند و این نظریه پس از وی نیز تا به امروز نظریه غالب [[شیعه امامیه]] به شمار می‌آید. <ref>فاریاب محمدحسین، عصمت امام، ص۴۱۳</ref> | مرحوم [[شیخ مفید]] به [[صراحت]] امام را از چنین گناهانی معصوم می‌داند و مس‌توان همین نظریه در صورتی که صدور آن [[گناهان]] موجب رویگردانی [[مردم]] از امام شود به مرحوم [[سیدمرتضی]] نسبت داد. در میان [[شاگردان]] مرحوم [[سید]] -یعنی [[حلبی]]، [[کراجکی]] و [[شیخ طوسی]]- تنها شیخ طوسی به صراحت [[نظریه ]]عصمت امام از این گناهان را مطرح می‌کند و این نظریه پس از وی نیز تا به امروز نظریه غالب [[شیعه امامیه]] به شمار می‌آید. | ||
و اما در مورد [[عصمت از اشتباه]] در ادای [[واجبات]] باید گفت این مسأله قبل از آنکه در منابع [[کلامی]] [[شیعه]] مطرح شود در کتاب‌های [[روایی]] [[محدثان]] [[امامیه]] با عنوان معروف «[[سهو النبی]]» که بیانگر [[اشتباه]] [[پیامبرخاتم]]{{صل}} در [[نماز]] و نیز [[قضا شدن نماز]] آن [[حضرت]] است، در قرون چهارم و پنجم به چشم می‌خورد. با این حال حال بازتابی از این [[روایات]] در کلمات [[اصحاب ائمه]] در این باره در دست نیست. هر چند می‌توان احتمال [[قوی]] داد که محدثان امامیه [[امام]] را ضرورتا از اشتباه در ادای واجبات [[معصوم]] نمی‌دانسته‌اند. طرح این مسأله در منابع کلامی را باید در [[نزاع]] میان [[شیخ صدوق]] و [[شیخ مفید]] جستجو نمود.<ref>فاریاب محمدحسین، عصمت امام، ص۴۱۳</ref> | |||
# [[عصمت از سهو]] | # [[عصمت از سهو]] | ||
[[مرحوم صدوق]] به همراه استاد خود با ادعای وجود [[روایات]] فراوانی مبنی بر وقوع [[سهو]] و به تعبیر دقیق‌تر، [[اسهاء]] از [[پیامبرخاتم]]{{صل}}، [[ضرورت عصمت]] آن [[حضرت]] ازاشتباه در [[نماز]] و نیز [[خواب]] ماندن از نماز را [[نفی]] می‌کند. اما پس از او مرحوم [[شیخ مفید]] قاطعانه امکان [[اشتباه]] [[امام]] در نماز و به طور کلی عمل به [[دین]] را رد نموده و امام را از چنین اشتباهاتی [[معصوم]] می‌داند. هر چند ایشان امکان [[عقلی]] [[قضا شدن نماز]] به واسطه [[خواب ماندن پیامبر]] و امام را می‌پذیرد. بر این اساس اگر اشتباه در ادای [[واجبات]] را موجب رویگردانی [[مردم]] از [[پیامبر]] یا امام بدانیم، می‌توانیم مرحوم [[سیدمرتضی]] را نیز با استادش شیخ مفید هم [[عقیده]] بدانیم. | |||
اگر چه نظریه‌ای از [[مرحوم حلبی]] و [[کراجکی]] در این باره را نیافتیم اما مرحوم [[شیخ طوسی]] را باید از جمله [[معتقدان]] به [[ضرورت عصمت امام]] از اشتباه در نماز دانست؛ هر چند وی خواب ماندن از نماز را امری ممکن می‌داند. بدین‌سان باید مدعی شد که در اواخر [[قرن پنجم هجری]]، عموما [[نظریه ]][[سهو النبی]]{{صل}}، نظریه‌ای مزرود بوده است. <ref>فاریاب محمدحسین، عصمت امام، ص۴۱۳ ۴۱۴</ref> | |||
[[متکلمان]] متأخر و معاصر غالباً قائل به ضرورت عصمت امام از اشتباه در ادای واجبات و به عبارت دیگر معصوم از سهو می‌دانند. با این حال به واسطه [[صحت]] [[اسناد]] روایاتی که متضمن سهو [[پیامبر خاتم]]{{صل}} در نماز هستند، بر این باورند که مراد از سهو در اینجا، اسهاء است یعنی [[خدای متعال]] گاهی به دلایلی پیامبرش را در سهو انداخت تا مردم به واسطه عدم افتادن او در اشتباه، عدم [[فراموشی]] و.. مقامی والاتر از جایگاهش را به او نسبت ندهند و به [[یقین]] برسند که او نیز بشری مثل خود آنهاست. | |||
# [[عصمت از نسیان]] | # [[عصمت از نسیان]] | ||
# [[عصمت از ترک اولی]] | # [[عصمت از ترک اولی]] | ||