پرش به محتوا

صراط مستقیم در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۱۲ نوامبر ۲۰۲۲
جز
جایگزینی متن - 'تاویل' به 'تأویل'
جز (جایگزینی متن - 'وصف' به 'وصف')
جز (جایگزینی متن - 'تاویل' به 'تأویل')
خط ۲۳: خط ۲۳:
=== راه [[حق]] و [[دین الهی]] ===
=== راه [[حق]] و [[دین الهی]] ===
* از [[دین]] نیز به [[صراط مستقیم]] یاد شده است:[[دین]] [[صراط مستقیم]] نامیده شده است<ref>الزحیلی، التفسیر المنیر فی العقیده و الشریعة و المنهج. الطبعة الثانیة. دمشق: دار الفکر المعاصر (۱۴۱۸ق) ج۶: ۵۲.</ref> که این طریق را طریق [[معتدل]] خوانده اند<ref>الزحیلی، التفسیر المنیر فی العقیده و الشریعة و المنهج. الطبعة الثانیة. دمشق: دار الفکر المعاصر (۱۴۱۸ق) ج۶: ۵۶.</ref> و در بسیاری از [[تفاسیر]] منظور از [[صراط مستقیم]]، [[دین اسلام]]، [[اسلام]]، [[دین]] قویم و... ذکر گردیده است؛ "وهداه إلى [[صراط مستقیم]]؛ إلى ملة الإسلام" <ref>الزمخشری، بیتا، ۳: ۴۱۰.</ref> یا به [[شریعت]] اطلاق شده است: نزدیک‌ترین راه به [[حق تعالی]] که موسوم به [[شریعت]] است و توجه بدان مقترن به [[سعادت]] است، [[صراط مستقیم]] است که در [[شریعت محمدی]] بدان توجه داده داشته است <ref>أقرب الطرق إلى الحق المعرف بالشریعه الذی قرنت السعاده بالتوجه إلیه هو الصراط المستقیم الذی نبه علیه فی الشریعه المحمدیه؛ (فناری، مصباح الأنس. با حواشی و تعلیقات میرزا هاشم اشکوری، امام خمینی و... چاپ اول: تهران: انتشارات مولی ۶۳۱ - ۶۳۰).</ref> در [[تفسیر]] [[المیزان]] به [[نقل]] از [[امام صادق]] {{ع}} آمده که [[صراط مستقیم]]، طریق [[معرفت الله]] است<ref>{{متن حدیث| هي الطريق إلى معرفة اللَّه‏}}؛ طباطبائی، المیزان فی تفسیر القرآن. چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ج ۱: ۳۲.</ref> در [[تفسیر]] جلالین نیز ذیل [[تفسیر آیه]] {{متن قرآن|إِنَّ رَبِّي عَلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ}}<ref>«به راستی پروردگار من بر راهی راست است» سوره هود، آیه ۵۶.</ref> [[صراط]] مستقیمی که [[پروردگار]] بر آن است، "طریق [[حق]] و [[عدل]]" ذکر گردیده است:... أی طریق الحق و العدل <ref>المحلی و السیوطی، تفسیر الجلالین. الطبعه الأولى. القاهره: دار الحدیث ۲۹۲.</ref>.
* از [[دین]] نیز به [[صراط مستقیم]] یاد شده است:[[دین]] [[صراط مستقیم]] نامیده شده است<ref>الزحیلی، التفسیر المنیر فی العقیده و الشریعة و المنهج. الطبعة الثانیة. دمشق: دار الفکر المعاصر (۱۴۱۸ق) ج۶: ۵۲.</ref> که این طریق را طریق [[معتدل]] خوانده اند<ref>الزحیلی، التفسیر المنیر فی العقیده و الشریعة و المنهج. الطبعة الثانیة. دمشق: دار الفکر المعاصر (۱۴۱۸ق) ج۶: ۵۶.</ref> و در بسیاری از [[تفاسیر]] منظور از [[صراط مستقیم]]، [[دین اسلام]]، [[اسلام]]، [[دین]] قویم و... ذکر گردیده است؛ "وهداه إلى [[صراط مستقیم]]؛ إلى ملة الإسلام" <ref>الزمخشری، بیتا، ۳: ۴۱۰.</ref> یا به [[شریعت]] اطلاق شده است: نزدیک‌ترین راه به [[حق تعالی]] که موسوم به [[شریعت]] است و توجه بدان مقترن به [[سعادت]] است، [[صراط مستقیم]] است که در [[شریعت محمدی]] بدان توجه داده داشته است <ref>أقرب الطرق إلى الحق المعرف بالشریعه الذی قرنت السعاده بالتوجه إلیه هو الصراط المستقیم الذی نبه علیه فی الشریعه المحمدیه؛ (فناری، مصباح الأنس. با حواشی و تعلیقات میرزا هاشم اشکوری، امام خمینی و... چاپ اول: تهران: انتشارات مولی ۶۳۱ - ۶۳۰).</ref> در [[تفسیر]] [[المیزان]] به [[نقل]] از [[امام صادق]] {{ع}} آمده که [[صراط مستقیم]]، طریق [[معرفت الله]] است<ref>{{متن حدیث| هي الطريق إلى معرفة اللَّه‏}}؛ طباطبائی، المیزان فی تفسیر القرآن. چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ج ۱: ۳۲.</ref> در [[تفسیر]] جلالین نیز ذیل [[تفسیر آیه]] {{متن قرآن|إِنَّ رَبِّي عَلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ}}<ref>«به راستی پروردگار من بر راهی راست است» سوره هود، آیه ۵۶.</ref> [[صراط]] مستقیمی که [[پروردگار]] بر آن است، "طریق [[حق]] و [[عدل]]" ذکر گردیده است:... أی طریق الحق و العدل <ref>المحلی و السیوطی، تفسیر الجلالین. الطبعه الأولى. القاهره: دار الحدیث ۲۹۲.</ref>.
* گاهی نیز به ملائمات [[دین]] و طریق [[حق تعالی]] اطلاق شده است؛ به عنوان نمونه در [[تفسیر]] لباب التأویل فی معانی التنزیل ذیل [[آیه]] {{متن قرآن|يَهْدِي مَنْ يَشَاءُ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ}}<ref>«هر که را بخواهد به راهی راست رهنمون خواهد شد» سوره بقره، آیه ۱۴۲.</ref> جهت [[کعبه]] و [[قبله]] ابراهیمی [[صراط مستقیم]] است که [[خداوند]] هر کس را که بخواهد بدان سوی [[هدایت]] می‌فرماید: "و هو قوله: {{متن قرآن|يَهْدِي مَنْ يَشَاءُ}}<ref>«هر که را بخواهد به راهی راست رهنمون خواهد شد» سوره بقره، آیه ۱۴۲.</ref> "یعنی من [[عبادی]] إلى [[صراط مستقیم]]" یعنى إلى جهة الکعبه و هی [[قبله]] إبراهیم {{ع}} <ref>الخازن؛ لباب التأویل فی معانی التنزیل، موقع التفاسیر ۱۰۷.</ref> در [[تفسیر]] [[نسفی]] نیز ذیل [[آیه]] یاد شده چنین معنایی از [[صراط مستقیم]] یاد شده است <ref>ر. ک؛ النسفی، تفسیر نسفی، چاپ سوم: تحقیق دکتر عزیزالله جوینی. تهران: انتشارات سروش. بیتا: ۷۵</ref>. همچنین در [[تفسیر]] الباب التاویل فی معانی التنزیل ذیل [[آیه]] {{متن قرآن|فَقَدْ هُدِيَ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ}}<ref>«هر کس به خداوند پناه آورد به راهی راست راهنمایی شده است» سوره آل عمران، آیه ۱۰۱.</ref> آمده است که [[صراط مستقیم]] "راه روشن [[حق]]" است؛ طریق حقی که سرانجام به [[بهشت]] ختم می‌شود: "أی إلى طریق واضح و هو طریق الحق المؤدی إلى الجنة" <ref>الخازن؛ لباب التأویل فی معانی التنزیل، موقع التفاسیر بیتا: ۴۲۷.</ref> افزون بر این، در همین [[تفسیر]] ذیل [[آیه]] {{متن قرآن|وَهُوَ عَلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ}}<ref>«و بر راهی است راست» سوره نحل، آیه ۷۶.</ref> "[[سیرت]] صالحه و [[دین]] [[استوار]]" همان [[صراط مستقیم]] ذکر شده است: "یعنی على سیرة صالحة و [[دین]] قویم<ref>الخازن؛ لباب التأویل فی معانی التنزیل، موقع التفاسیر بیتا: ۱۹۷.</ref> در تیسیر التفسیر نیز چند معنا برای "[[صراط]] ربک" ذکر شده است که عبارتند از طریق خوشنودی [[خداوند]]: [[صراط]] پروردگارت طریق اوست که او را خوشنود می‌کند و [[دین]] اوست که [[استوار]] است و هیچ [[انحرافی]] ندارد<ref>صراط ربک: طریقه الذی ارتضاه، و دینه القیوم المستقیم، الذی لا اعوجاج فیه ولا زیغ.</ref><ref>القطان، تیسیر التفسیر. موقع التفاسیر ۷.</ref> و در [[تفسیر]] [[صراط مستقیم]]، آن را راه [[استوار]] [[عقاید]] صحیح و [[شرایع]] حقه می‌داند: [[صراط مستقیم]]، راه [[استوار]] باورهای درست و دین‌های حقه است<ref>صراط مستقیم، طریق قویم من عقائد صحیحه و مشرائع حقه.</ref><ref>القطان، تیسیر التفسیر. موقع التفاسیر ۱۳۷.</ref>
* گاهی نیز به ملائمات [[دین]] و طریق [[حق تعالی]] اطلاق شده است؛ به عنوان نمونه در [[تفسیر]] لباب التأویل فی معانی التنزیل ذیل [[آیه]] {{متن قرآن|يَهْدِي مَنْ يَشَاءُ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ}}<ref>«هر که را بخواهد به راهی راست رهنمون خواهد شد» سوره بقره، آیه ۱۴۲.</ref> جهت [[کعبه]] و [[قبله]] ابراهیمی [[صراط مستقیم]] است که [[خداوند]] هر کس را که بخواهد بدان سوی [[هدایت]] می‌فرماید: "و هو قوله: {{متن قرآن|يَهْدِي مَنْ يَشَاءُ}}<ref>«هر که را بخواهد به راهی راست رهنمون خواهد شد» سوره بقره، آیه ۱۴۲.</ref> "یعنی من [[عبادی]] إلى [[صراط مستقیم]]" یعنى إلى جهة الکعبه و هی [[قبله]] إبراهیم {{ع}} <ref>الخازن؛ لباب التأویل فی معانی التنزیل، موقع التفاسیر ۱۰۷.</ref> در [[تفسیر]] [[نسفی]] نیز ذیل [[آیه]] یاد شده چنین معنایی از [[صراط مستقیم]] یاد شده است <ref>ر. ک؛ النسفی، تفسیر نسفی، چاپ سوم: تحقیق دکتر عزیزالله جوینی. تهران: انتشارات سروش. بیتا: ۷۵</ref>. همچنین در [[تفسیر]] الباب التأویل فی معانی التنزیل ذیل [[آیه]] {{متن قرآن|فَقَدْ هُدِيَ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ}}<ref>«هر کس به خداوند پناه آورد به راهی راست راهنمایی شده است» سوره آل عمران، آیه ۱۰۱.</ref> آمده است که [[صراط مستقیم]] "راه روشن [[حق]]" است؛ طریق حقی که سرانجام به [[بهشت]] ختم می‌شود: "أی إلى طریق واضح و هو طریق الحق المؤدی إلى الجنة" <ref>الخازن؛ لباب التأویل فی معانی التنزیل، موقع التفاسیر بیتا: ۴۲۷.</ref> افزون بر این، در همین [[تفسیر]] ذیل [[آیه]] {{متن قرآن|وَهُوَ عَلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ}}<ref>«و بر راهی است راست» سوره نحل، آیه ۷۶.</ref> "[[سیرت]] صالحه و [[دین]] [[استوار]]" همان [[صراط مستقیم]] ذکر شده است: "یعنی على سیرة صالحة و [[دین]] قویم<ref>الخازن؛ لباب التأویل فی معانی التنزیل، موقع التفاسیر بیتا: ۱۹۷.</ref> در تیسیر التفسیر نیز چند معنا برای "[[صراط]] ربک" ذکر شده است که عبارتند از طریق خوشنودی [[خداوند]]: [[صراط]] پروردگارت طریق اوست که او را خوشنود می‌کند و [[دین]] اوست که [[استوار]] است و هیچ [[انحرافی]] ندارد<ref>صراط ربک: طریقه الذی ارتضاه، و دینه القیوم المستقیم، الذی لا اعوجاج فیه ولا زیغ.</ref><ref>القطان، تیسیر التفسیر. موقع التفاسیر ۷.</ref> و در [[تفسیر]] [[صراط مستقیم]]، آن را راه [[استوار]] [[عقاید]] صحیح و [[شرایع]] حقه می‌داند: [[صراط مستقیم]]، راه [[استوار]] باورهای درست و دین‌های حقه است<ref>صراط مستقیم، طریق قویم من عقائد صحیحه و مشرائع حقه.</ref><ref>القطان، تیسیر التفسیر. موقع التفاسیر ۱۳۷.</ref>


=== [[نبوت]] و [[امامت]] ===
=== [[نبوت]] و [[امامت]] ===
۲۱۸٬۲۲۶

ویرایش