شهادت امام جواد: تفاوت میان نسخه‌ها

منابع [[زمان]] [[شهادت امام جواد]]{{ع}} را به [[اتفاق]] [[سال ۲۲۰ ق]]، بیان کرده‌اند. در مورد ماه و [[روز]] [[شهادت]]، نیز اقوال مختلفی وجود دارد. کهن‌ترین منبعی که زمان [[شهادت امام]] را ذکر کرده المقالات و الفرق، از [[سعد اشعری]] (م ۳۰۱ق) است که شهادت امام را آخر [[ذی‌قعده]] [[سال ۲۲۰ق]] نوشته است<ref>اشعری، المقالات و الفرق، ج۱، ص۱۹۹.</ref>، همین نظر را [[نوبختی]] (م ۳۱۰ق) و [[کلینی]] (م ۳۲۹ق) نیز نقل کرده‌اند<ref>نوبختی، فرق الشیعه، ص۹۳؛ کلینی، کافی، ج۱، ص۴۹۲.</ref> و پذیرفته شده است. اما دو [[روایت]] [[محمد بن سنان]] و [[محمد بن سعد]]، زمان‌های دیگری را ذکر کرده‌اند. بر اساس روایت محمد بن سنان<ref>محمد بن سنان از اصحاب امام کاظم، امام رضا و امام جواد{{عم}} بوده و از وی حدود ۹۶۹ روایت در کتب اربعه نقل شده است.</ref>، [[امام جواد]]{{ع}} روز سه [[شنبه]]، ششم [[ذی‌حجه]] سال ۲۲۰ق، به شهادت رسید<ref>کلینی، کافی، ج۱، ص۴۹۷.</ref>. روایت محمد بن سعد (سعید)<ref>منابع رجالی درباره محمد بن سعد (سعید) گزارشی نداده‌اند؛ ولی شیخ طوسی او را صالح و مستقیم المذهب شمرده است (طوسی، رجال، ص۴۴۰). او غیر از محمد بن سعد کاتب واقدی (م ۲۳۰ق) است.</ref> نیز پنجم ذی‌حجه را زمان شهادت دانسته است<ref>خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۳، ص۲۶۷.</ref>. [[وصیت‌نامه]] مکتوبی که امام جواد{{ع}} نوشته و سه تن از [[اصحاب]] آن [[حضرت]]، [[احمد بن ابی‌خالد]]، جَوّانی و [[نصر خادم]]، بر آن شهادت داده‌اند، دارای [[تاریخ]] یکشنبه سوم ذی‌حجه سال ۲۲۰ق، است<ref>کلینی، کافی، ج۱، ص۳۲۵.</ref>. تاریخ وصیت‌نامه قرینه‌ای است بر [[صحت]] زمان‌هایی که شهادت امام را پنجم، یا ششم ذی‌حجه ثبت کرده‌اند.

درباره چگونگی، چرایی و عاملان [[شهادت امام جواد]]{{ع}}، سه گزارش و خبر در دست است، این [[اخبار]] همه نقش اصلی را در این واقعه برای [[معتصم]] ثبت می‌کنند که با استفاده از واسطه‌هایی خواسته [[شیطانی]] خویش را محقق کرده است. این اخبار بدین شرح‌اند:

افزون بر [[دلایل]] یادشده برای به شهادت رساندن امام جواد{{ع}} به دست [[معتصم عباسی]]، دو قرینه دیگر نیز می‌تواند مؤید [[شهادت امام جواد]]{{ع}} باشد: ۱. [[عمر]] کوتاه امام و اینکه هیچ‌گونه سابقه [[بیماری]] برای آن حضرت گزارش نشده است<ref>تنها یک گزارش درباره بیماری امام جواد{{ع}} در مدینه وجود دارد. امام در مدینه شکم‌درد داشت که ابراهیم بن ابی‌البلاد وکیل وی، این درد را به جهت نوشیدن شربت خاصی می‌دانست (کلینی، کافی، ج۶، ص۴۱۶).</ref>؛ ۲. تلاش [[حکمرانان]] [[اموی]] و [[عباسی]] برای حذف رقبای خود که [[ابوالفرج اصفهانی]] در [[مقاتل الطالبیین]] برخی از این موارد را برشمرده است. [[امامان شیعه]] و از جمله [[امام جواد]]{{ع}} پیوسته در معرض [[دشمنی]] [[حاکمان عباسی]] بودند و [[دستگاه حکومت]] ایشان را در قامت رقیب می‌دید و برای حذف ایشان [[برنامه‌ریزی]] می‌کرد<ref>بنگرید: بررسی نظریه شیخ مفید درباره شهادت امام جواد{{ع}}، ص۴۷۵، مندرج در مجموعه مقالات همایش سیره و زمان امام جواد{{ع}}، ص۴۷۵.</ref>. شدت گرفتن فعالیت‌های [[سازمان وکالت]] که از سوی امام جواد{{ع}} ساماندهی و کنترل می‌شد، می‌توانست به حساسیت‌های [[حکمرانان]] دامن زده و دستاویزی برای از میان برداشتن امام جواد{{ع}} فراهم نماید. چنان‌که [[بیم]] [[عباسیان]] از انتقال [[خلافت]] به [[علویان]] که [[تصور]] می‌کردند [[مأمون]] زمینه‌های آن را برای مدت کوتاهی فراهم کرده بود، [[مخالفان]] این روند را به عکس‌العمل و حذف کسانی وا می‌داشت که چنین ظرفیت و زمینه‌ای در ایشان موجود بود. امام جواد{{ع}} با توجه به اینکه از سویی [[وارث]] [[امام رضا]]{{ع}} و از سوی دیگر داماد مأمون بود، چنین زمینه‌ای را در خود داشت.