آیا تعیین وقت ظهور صحیح است؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

| تعداد پاسخ = ۵

«[[حکمت الهی]]، اقتضا کرده است که وقت [[ظهور امام زمان]] {{ع}} برای [[مردم]]، نامعلوم و مخفی باشد. با اینکه [[احادیث]] زیادی از [[پیامبر]] {{صل}} و [[امامان]] [[پاک]] {{عم}} راجع به ابعاد مختلف زندگی [[امام زمان]] {{ع}} آمده، ولی به زمان [[ظهور]] در هیچ یک از آنها، تصریح نشده است؛ بلکه به عکس، [[احادیث]] شریفی از [[پیامبر]] {{صل}} و [[امامان]] [[پاک]] {{عم}} آمده است که کسی را که از وقت [[ظهور]] خبر می‌دهد، [[تکذیب]] کنید همچنین در [[احادیث]] رد شده است که یکی از [[معصومین]]، خبر از وقت [[ظهور]] داده باشد. درباره [[غیبت]] [[امام زمان]] {{ع}} از [[پیامبر]] {{ع}} آمده است: "کسانی که برای [[ظهور]]، وقتی را معین می‌کنند، [[دروغ]] می‌گویند"<ref>{{عربی|"وَ يَكْذِبُ‏ فِيهَا الْوَقَّاتُونَ‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛ کفایة الاثر؛ خزاز قمی، ص ۲۸۴.</ref>. همچنین [[فضیل]] از [[امام باقر]] {{ع}} پرسید: آیا زمان [[ظهور]] مشخص است؟ فرمود: "کسانی که وقتی را معین می‌کنند، [[دروغ]] می‌گویند؛ کسانی که وقتی را معین می‌کنند، [[دروغ]] می‌گویند؛ کسانی که وقتی را معین می‌کنند، [[دروغ]] می‌گویند"<ref>{{عربی|"عَنِ الْفُضَيْلِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ {{ع}} هَلْ‏ لِهَذَا الْأَمْرِ وَقْتٌ‏ فَقَالَ كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛ غیبت؛ طوسی؛ ص ۲۶۲ و کافی؛ کلینی؛ ج ۱، ص ۳۶۸.</ref>. [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: "کسانی که وقتی را معین می‌کنند، [[دروغ]] می‌گویند؛ ما [[اهل بیت]] {{عم}} برای این امر، درگذشته و در آینده، وقتی را مشخص نکرده‌ایم و نخواهیم کرد"<ref>{{عربی|"كَذَبَ الْمُوَقِّتُونَ مَا وَقَّتْنَا فِيمَا مَضَى‏ وَ لَا نُوَقِّتُ‏ فِيمَا يَسْتَقْبِلُ‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛ غیبت؛ طوسی؛ ص ۲۶۲.</ref>. همچنین ایشان فرمود: "کسانی که وقتی را معین می‌کنند، [[دروغ]] می‌گویند و کسانی که در این امر، عجله کنند، هلاک می‌شوند و [[تسلیم]] شدگان، [[نجات]] می‌یابند"<ref>{{عربی|"كَذَبَ‏ الْوَقَّاتُونَ‏ وَ هَلَكَ‏ الْمُسْتَعْجِلُونَ‏ وَ نَجَا الْمُسَلِّمُونَ‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛ کافی؛ کلینی؛ ج ۱، ص ۳۶۸ و غیبت؛ طوسی؛ ص ۲۶۲.</ref>. منظور از "معین کردن وقت"، مشخص کردن سال [[ظهور]] آن [[حضرت]] {{ع}} به صورت دقیق است. چون احادیثی راجع به [[نشانه‌های حتمی]] [[ظهور]] آمده، که نشان دهنده این است که به [[ظهور]] آن [[حضرت]] نزدیک شده‌ایم»<ref>[[سید محمد کاظم قزوینی|قزوینی، سید محمد کاظم]]، [[امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور (کتاب)|امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور]]، ص ۲۷۲-۲۷۳.</ref>.

«[[حکمت الهی]] بر این است که [[وقت ظهور امام زمان]] {{ع}} را از بندگانش به خاطر اموری که بر ما پوشیده است، مخفی بدارد و لذا [[وقت ظهور]] آن [[حضرت]] بر احدی معلوم نیست، و کسی نمی‌تواند [[وقت ظهور امام زمان]] {{ع}} را تعیین نماید. در این‌باره [[روایات]] زیادی وارد شده و مرحوم [[کلینی]] بابی به این موضوع اختصاص داده است.

[[کلینی]] به [[سند]] خود از [[فضیل بن یسار]] آورده که گفت: از آقایم [[امام صادق]] {{ع}} پرسیدم: آیا [[ظهور]] [[مهدی منتظر]] وقت معینی دارد؟ فرمود: "[[وقت‌گذاران]] [[دروغ]] می‌‌گویند، [[وقت‌گذاران]] [[دروغ]] می‌‌گویند، [[وقت‌گذاران]] [[دروغ]] می‌‌گویند. همانا [[موسی]] {{ع}} چون (در طور سینا) به [[پروردگار]] خود برای پیغام بردن وارد شد، قومش را [[وعده]] سی روز داد و چون [[خدا]] ده روز بر سی روز افزود، قومش گفتند: [[موسی]] با ما [[خلف]] [[وعده]] کرد، و کردند آنچه کردند (یعنی گوساله‌پرست شدند) پس اگر ما خبری به شما گفتیم و طبق گفته ما واقع شد بگویید: [[خدا]] راست فرموده و اگر به شما خبری گفتیم و برخلاف گفته ما (بدائی) واقع شد، بگویید: [[خدا]] راست فرموده است تا دو [[پاداش]] گیرید"<ref>{{متن حدیث|كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ إِنَّ مُوسَى {{ع}} لَمَّا خَرَجَ وَافِداً إِلَى رَبِّهِ وَاعَدَهُمْ ثَلَاثِينَ يَوْماً فَلَمَّا زَادَهُ اللَّهُ عَلَى الثَّلَاثِينَ عَشْراً قَالَ قَوْمُهُ: قَدْ أَخْلَفَنَا مُوسَى فَصَنَعُوا مَا صَنَعُوا فَإِذَا حَدَّثْنَاكُمُ الْحَدِيثَ فَجَاءَ عَلَى مَا حَدَّثْنَاكُمْ بِهِ فَقُولُوا: صَدَقَ اللَّهُ وَ إِذَا حَدَّثْنَاكُمُ الْحَدِيثَ فَجَاءَ عَلَى خِلَافِ مَا حَدَّثْنَاكُمْ بِهِ فَقُولُوا: صَدَقَ اللَّهُ تُؤْجَرُوا مَرَّتَيْنِ}}کافی، ج۱، ص۳۶۸-۳۶۹.</ref>.

و در کتاب [[حسین بن حمران]] به [[سند]] خود از [[مفضل بن عمر]] [[روایت]] کرده که گفت: از آقایم [[امام صادق]] {{ع}} پرسیدم: آیا [[ظهور]] [[مهدی منتظر]] وقت معینی دارد که [[مردم]] آن را بدانند؟ فرمود: حاشا که [[خداوند]] برای آن وقتی تعیین کرده باشد، یا [[شیعیان]] ما برای آن وقتی معین کنند، گوید: عرض کردم: ای مولای من این از چه جهت است؟ فرمود: زیرا که [[ساعت]] آن همان است که [[خدای عزوجل]] فرموده: {{متن قرآن|يَسْأَلُونَكَ عَنِ السَّاعَةِ أَيَّانَ مُرْسَاهَا قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِنْدَ رَبِّي لَا يُجَلِّيهَا لِوَقْتِهَا إِلَّا هُوَ ثَقُلَتْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لَا تَأْتِيكُمْ إِلَّا بَغْتَةً يَسْأَلُونَكَ كَأَنَّكَ حَفِيٌّ عَنْهَا قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِنْدَ اللَّهِ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ}}<ref>«از تو از برپا شدن رستخیز می‌پرسند که چه هنگام است؟ بگو: دانش آن، تنها نزد پروردگار من است؛ هیچ کس جز او در زمان آن از آن پرده بر نمی‌دارد؛ (بار آن) در آسمان‌ها و زمین، سنگین است، جز ناگهان به سراغتان نمی‌آید؛ از تو می‌پرسند گویی تو از آن نیک آگاهی  بگو: دانش آن، تنها نزد خداوند است اما بیشتر مردم نمی‌دانند» سوره اعراف، آیه ۱۸۷.</ref>. و فرموده [[خداوند]]: {{متن قرآن|فَهَلْ يَنْظُرُونَ إِلَّا السَّاعَةَ أَنْ تَأْتِيَهُمْ بَغْتَةً فَقَدْ جَاءَ أَشْرَاطُهَا فَأَنَّى لَهُمْ إِذَا جَاءَتْهُمْ ذِكْرَاهُمْ}}<ref>«پس آیا جز چشم به راه رستخیزند که ناگهان بر آنان فرا می‌رسد؟ و به راستی نشانه‌های آن در رسیده است و چون به سراغشان بیاید یادکردشان، آنان را چگونه سود خواهد داشت؟» سوره محمد، آیه ۱۸.</ref>. قول [[خداوند]]: {{متن قرآن|اقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ وَانْشَقَّ الْقَمَرُ}}<ref>«رستخیز بسی نزدیک شد و ماه از میان شکافت» سوره قمر، آیه ۱.</ref>. باز [[خداوند]] می‌فرماید: {{متن قرآن|وَمَا يُدْرِيكَ لَعَلَّ السَّاعَةَ قَرِيبٌ * يَسْتَعْجِلُ بِهَا الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِهَا وَالَّذِينَ آمَنُوا مُشْفِقُونَ مِنْهَا وَيَعْلَمُونَ أَنَّهَا الْحَقُّ أَلَا إِنَّ الَّذِينَ يُمَارُونَ فِي السَّاعَةِ لَفِي ضَلَالٍ بَعِيدٍ}}<ref>«و تو چه می‌دانی؟ شاید رستخیز نزدیک باشد * آنان که بدان ایمان ندارند آن را به شتاب می‌جویند و مؤمنان از آن در هراسند و می‌دانند که راستین است، آگاه باش! آنان که درباره رستخیز چالش می‌ورزند  در گمراهی ژرفند» سوره شوری، آیه ۱۷-۱۸.</ref>. [[مفضل]] می‌‌گوید: عرض کردم: ای مولای من، معنی {{متن قرآن|يُمَارُونَ}} چیست؟ [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: می‌‌گویند [[قائم]] کی متولد شده، چه کسی او را دیده، در کجاست، کجا خواهد بود و کی ظاهر می‌‌شود؟، تمام اینها از جهت [[عجله]] کردن در امر [[خداوند]] و [[شک]] در [[قضای الهی]] است، آنان در [[دنیا]] و [[آخرت]] زیان کرده‌اند و پایان بد از آن [[کافران]] است. [[راوی]] می‌‌گوید: گفتم ای مولای من، پس وقتی برای آن تعیین نمی‌کنید، فرمود: ای [[مفضل]] برای آن وقتی مگذار که هرکس برای [[ظهور مهدی]] ما وقتی تعیین نماید خود را در [[علم]] [[خداوند]] شریک دانسته و (به ناحق) مدعی شده که [[خداوند تعالی]] او را از [[اسرار]] خویش [[آگاه]] ساخته است<ref>به نقل مکیال المکارم ترجمه فارسی، ج۲، ص۴۷۶-۴۷۷.</ref>.

و در [[غیبت نعمانی]] به [[سند]] خود از [[محمد بن مسلم]] آورده که گفت: [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: ای [[محمد]]، هرکس تعیین وقتی را از ما به تو خبر دهد بدون تردید او را [[تکذیب]] کن، زیرا که ما برای هیچکس وقتی را تعیین نمی‌کنیم<ref>الغیبة، ص۱۵۵، فی نهی عن التوقیت والتسمیه.</ref>.

و از [[ابوبصیر]] از [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] شده که گفت به آن [[حضرت]] عرض کردم: فدایت شوم، [[خروج قائم]] {{ع}} کی خواهد بود؟ فرمود: ای ابومحمد، ما خاندانی هستیم که وقت نمی‌گذاریم زیرا که [[حضرت محمد]] {{صل}} فرمود: [[وقت‌گذاران]] دروغگویند، ای ابومحمد به [[درستی]] پیش از این امر پنج علامت خواهد بود: نخستین آنها نداء در [[ماه رمضان]] است و [[خروج سفیانی]] و [[خروج خراسانی]] و [[کشتن نفس زکیه]] و فرو رفتن [[زمین]] در [[بیداء]]. سپس فرمود: ای ابومحمد به ناچار پیش از آن دو [[طاعون]] خواهد بود: [[طاعون]] سفید و [[طاعون]] سرخ. عرض کردم: فدایت شوم: این دو [[طاعون]] چیست؟ فرمود: اما [[طاعون]] سفید [[مرگ]] همگانی خواهد بود، و اما [[طاعون]] سرخ [[شمشیر]]، و [[قائم]] {{ع}} خروج نخواهد کرد تا اینکه در [[دل]] فضا، [[شب]] [[بیست و سوم ماه رمضان]] [[شب جمعه]] نامش اعلام شود. گفتم: چگونه ندا می‌‌شود؟ فرمود: به اسم او و اسم پدرش اعلام می‌‌شود: (بدانید که فلانی ‌پسر فلانی [[قائم آل محمد]] {{صل}} است. پس از او بشنوید و [[اطاعت]] کنید) هیچ ‌جانداری نمی‌ماند مگر اینکه آن [[صیحه]] را خواهد شنید و خفته را بیدار می‌کند و از حیاط [[خانه]] بیرون می‌رود و دوشیزه از پس پرده‌اش بیرون می‌‌رود و [[قائم]] {{ع}} چون این ندا را بشنود خروج می‌‌کند و آن [[صیحه جبرئیل]] است<ref>الغیبة، ص۱۵۵-۱۵۶.</ref>.

و نیز مرحوم [[کلینی]] و [[نعمانی]] به سندشان از [[ابوبصیر]] آورده‌اند که گفت: از او -[[امام صادق]] {{ع}}- درباره [[حضرت قائم]] {{ع}} پرسیدم، آن [[حضرت]] فرمود: "[[وقت‌گذاران]] دروغگویند، ما خاندانی {{ع}} هستیم که وقتی تعیین نمی‌کنیم"<ref>{{متن حدیث|كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ إِنَّا أَهْلُ بَيْتٍ لَا نُوَقِّتُ}}؛ کافی، ج۱، ص۳۶۸.</ref>.

و در [[غیبت نعمانی]] از [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] شده که فرمود: [[خداوند]] جز این نخواهد کرد که خلاف وقتی را که [[وقت‌گذاران]] تعیین کنند، ظاهر سازد<ref>الغیبة، ص۱۵۵.</ref>.

در [[غیبت]] [[شیخ طوسی]] به [[سند]] خود از [[فضل بن شاذان]] و او از [[فضل]] آورده که گفت: از [[امام باقر]] {{ع}} پرسیدم: آیا این امر را وقتی هست؟ سه مرتبه فرمود: [[وقت‌گذاران]] [[دروغ]] می‌‌گویند<ref>{{متن حدیث|هَلْ لِهَذَا الْأَمْرِ وَقْتٌ؟ فَقَالَ: كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ}}الغیبة، ص۲۶۲.</ref>.

باز به [[سند]] خود از [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] کرده که فرمود:[[وقت‌گذاران]] دروغگویند، در گذشته وقتی تعیین نکردیم و در [[آینده]] هم تعیین نخواهیم کرد<ref>{{متن حدیث|كَذَبَ الْمُوَقِّتُونَ مَا وَقَّتْنَا فِيمَا مَضَى وَ لَا نُوَقِّتُ فِيمَا يَسْتَقْبِلُ}}الغیبة، ص۲۶۲.</ref>.

[[محمد بن مسلم]] از [[امام صادق]] {{ع}} [[روایت]] کرده که فرمود:هرکس از [[مردم]] برای تو وقت چیزی را تعیین کرد بدون [[هراس]] او را [[تکذیب]] کن که ما برای هیچ‌کس وقتی تعیین نمی‌کنیم<ref>{{متن حدیث|مَنْ وَقَّتَ لَكَ مِنَ النَّاسِ شَيْئاً فَلَا تَهَابَنَّ أَنْ تُكَذِّبَهُ فَلَسْنَا نُوَقِّتُ لِأَحَدٍ وَقْتاً}}الغیبة، ص۲۶۲.</ref>.

از تمام آنچه در اینجا آوردیم، معلوم شد که [[علم]] به [[وقت ظهور امام زمان]] {{ع}} از [[اسرار]] [[خداوند]] است که آن را از [[بندگان]] خود [[کتمان]] داشته است و خود به جهت این کار عالم و داناست و از [[وظائف]] [[شیعیان]] ترک وقت‌گذاری و [[تکذیب]] تعیین‌کنندگان [[وقت ظهور]] [[حضرت ولی عصر]] {{ع}} می‌‌باشد»<ref>[[داوود الهامی|الهامی، داوود]]، [[آخرین امید (کتاب)|آخرین امید]]، ص ۳۸۰-۳۸۵</ref>.

# اینکه [[تاریخ]] و [[وقت ظهور]] [[حضرت]] را به طور دقیق و تفصیلی معین کنیم که در فلان سال، و فلان ماه و فلان روز خواهد بود. این احتمال [[باطل]] است، زیرا در هیچ روایتی به آن اشاره نشده است و مضافاً به اینکه در برخی از [[احادیث]] تعیین کننده [[وقت ظهور]] مورد [[لعن]] قرار گرفته است.

# اینکه موعد [[ظهور]] به نحو اجمال تعیین گردد، به اینکه بگوییم: هر گاه [[خداوند]] [[اراده]] کند آن [[حضرت]] [[ظهور]] خواهد کرد. این احتمال به طور حتم اشکالی نداشته و صحیح است.

# اینکه از طریق قواعد حساب و [[جفر]]، به طور اجمال یا تفصیل به [[زمان ظهور]] [[حضرت]] [[علم]] پیدا کرده و از آن خبر دهیم. این احتمال گر چه در برخی [[روایات]] به آن اشاره شده<ref> بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۱۰۶، ح ۱۳</ref> ولی از [[سند]] معتبری برخوردار نیست. خصوصاً آنکه [[تاریخ]] [[ظهور]]، ممکن است مورد [[بدا]] واقع شود.

# اینکه مطابق برخی از [[روایات]] به طور کلّی و اجمال به [[زمان ظهور]] آن [[حضرت]] اشاره گردد: [[طبرسی]] از [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] کرده که: {{عربی|لاَ يَخْرُجُ اَلْقَائِمُ عَلَيْهِ السَّلاَمُ إِلاَّ فِي وَتْرٍ مِنَ اَلسِّنِينَ سَنَةِ إِحْدَى أَوْ ثَلاَثٍ أَوْ خَمْسٍ أَوْ سَبْعٍ أَوْ تِسْعٍ}}<ref>قائم در سال وتر (فرد) ظهور خواهد کرد، سال یک یا سه یا پنج یا هفت یا نه» اعلام الوری، ج ۲، ص ۲۸۶؛ بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۲۹۱، ح ۳۶</ref>. و نیز به [[سند]] خود از [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] کرده که فرمود: به اسم [[قائم]] در شب بیست و سوّم ماه [[رمضان]] ندا داده خواهد شد و در [[روز عاشورا]] [[قیام]] خواهد کرد، و آن روزی است که [[امام حسین|حسین بن علی]] در آن روز به [[شهادت]] رسید<ref>{{عربی|ینادی باسم القآئم فی لیله ثلاث وعشرین من شهر رمضان ویقوم فی عاشورآء، وهو الّذی قتل فیه الحسین بن علی علیهما السلام ....}}؛ اعلام الوری، ج ۲، ص ۲۸۶؛ بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۲۹۱، ح ۳۶</ref>.

# در هیچ روایتی به وقت دقیق و حتی غیر دقیق [[ظهور]] اشاره نشده است.

# از آنجا که زمان [[ظهور]] ممکن است به جهت شرایطی تغییر پیدا کند و به تعبیری متعلق [[بداء]] واقع شود و ما از آن اطلاعی نداشته باشیم، لذا نباید از [[زمان ظهور]] خبر دهیم، گر چه [[انسان]] ممکن است از راه‌های غیر عادی به یک پرده از قضایا [[علم]] حاصل نماید.

# گاهی با برخی از خبرها نسبت به [[ظهور]] که در خارج هم تحقق نیافته است [[مردم]] به اصل [[ظهور]] بدبین می‌شوند و اصل واقعه از دید آنان بی اعتبار می‌گردد.

# برخی از [[روایات]]، از [[توقیت]] و معین کردن [[وقت ظهور]] [[نهی]] نموده‌اند»<ref>[[علی ‎اصغر رضوانی|رضوانی، علی ‎اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص۴۲۰، ۵۵۱.</ref>.

«از آسیب‌های [[فرهنگ]] [[مهدویت]] آن است که بعضی به دنبال [[تعیین زمان]] برای [[ظهور]] هستند؛ در حالی که [[زمان ظهور]] بر [[مردم]] مخفی است. در [[روایات]] [[پیشوایان]] دینی از [[تعیین وقت]] برای [[ظهور]] به شدت [[نهی]] شده است و وقت گذاران، [[دروغ‌گو]] شمرده شده‌اند. از [[امام باقر]] {{ع}} سؤال شد: "آیا برای [[ظهور]] وقت (معنی) است؟ [[حضرت]] فرمود: آنها که برای [[ظهور]] [[تعیین وقت]] می‌کنند، [[دروغ]] می‌گویند. (و دو بار این جمله را تکرار کرد).<ref>غیبت طوسی، ح ۴۱۱، ص ۴۲۶.</ref> با این حال، بعضی آگاهانه یا ناآگاهانه برای [[ظهور]] [[تعیین وقت]] می‌کنند که کمترین اثر آن احساس [[یأس]] و [[ناامیدی]] برای کسانی است که این وعده‌های دروغین را باور کرده‌اند؛ ولی خلاف آن دیده‌اند. بنابراین منتظرانِ واقعی باید خود را از دام شیّادان و نیز نادانان حفظ کنند و درباره [[زمان ظهور]]، تنها [[منتظر]] [[اراده]] [[پروردگار]] باشند»<ref>[[محمد امین بالادستان|بالادستان، محمد امین]]؛ [[محمد مهدی حائری‌‎پور|حائری‌‎پور، محمد مهدی]]؛ [[مهدی یوسفیان|یوسفیان، مهدی]]، [[نگین آفرینش ج۱ (کتاب)|نگین آفرینش]]، ج۱، ص ۲۵۵.</ref>.