طلوع خورشید از مغرب: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
| عنوان مدخل = | | عنوان مدخل = | ||
| مداخل مرتبط = | | مداخل مرتبط = | ||
| پرسش مرتبط = | | پرسش مرتبط = امام مهدی (پرسش) | ||
}} | }} | ||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
از جمله نشانه‌های [[ظهور]] که در [[روایات]] به آن اشاره شده، طلوع خورشید از مغرب است. | از جمله نشانه‌های [[ظهور]] که در [[روایات]] به آن اشاره شده، طلوع خورشید از مغرب است. در این مطلب که طلوع خورشید از مغرب از [[نشانه‌های حتمی ظهور]] است یا نه [[اختلاف]] نظر وجود دارد: | ||
# طلوع خورشید از مغرب از [[علائم]] پیش از [[ظهور]] است. | # طلوع خورشید از مغرب از [[علائم]] پیش از [[ظهور]] است. [[ابوحمزه ثمالی]] [[نقل]] می‌کند: به [[ابو عبد الله]] عرض کردم: [[ابو جعفر]] فرموده است: "طلوع خورشید از مغرب علامت حتمی [[ظهور]] است"<ref>{{متن حدیث|عَنْ أَبِي حَمْزَةَ الثُّمَالِيِّ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} إِنَّ أَبَا جَعْفَرٍ {{ع}} كَانَ يَقُولُ خُرُوجُ السُّفْيَانِيِّ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ النِّدَاءُ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ طُلُوعُ الشَّمْسِ مِنَ الْمَغْرِبِ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ أَشْيَاءُ كَانَ يَقُولُهَا مِنَ الْمَحْتُومِ}}؛ طوسی، محمد بن حسن، الغیبة، ص ۲۶۶.</ref>.<ref>محمد بن محمد بن نعمان بن عبدالسلام، ارشاد، ص ۳۳۶.</ref> | ||
# مراد از طلوع خورشید از مغرب [[حضرت مهدی]] {{ع}} است. | # مراد از طلوع خورشید از مغرب [[حضرت مهدی]] {{ع}} است. نزال بن سبره می‌گوید: [[حضرت علی]] {{ع}} روزی برای ما [[سخنرانی]] فرمود (...) [[صعصعة بن صوحان]] از جا بلند شد و گفت: ای [[امیر المؤمنین]] [[دجال]] چه وقت بیرون میآید؟ حضرت درباره او صحبت‌هایی کردند و در ضمن فرمایشاتشان فرمودند: او را [[خداوند متعال]] در [[شام]] میکشد، به دست کسی که [[عیسی بن مریم]] پشت سر او [[نماز]] میخواند.» بعد از آنکه فرمایشات حضرت تمام شد، نزال بن سبره گوید به [[صعصعة بن صوحان]] گفتم: مقصود حضرت از این فرمایش چه بود؟ صعصعه پاسخ داد: ای سبره آن کس که [[عیسی بن مریم]] پشت سرش [[نماز]] میخواند دوازدهمین نفر از [[خاندان پیامبر]] و نهمین [[فرزند]] [[امام حسین|حسین بن علی]] است، و او خورشیدی است که از [[مغرب]] طلوع می‌کند ...<ref>{{متن حدیث|إِنَّ الَّذِي يُصَلِّي خَلْفَهُ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ هُوَ الثَّانِيَ عَشَرَ مِنَ الْعِتْرَةِ التَّاسِعُ مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ وَ هُوَ الشَّمْسُ الطَّالِعَةُ مِنْ مَغْرِبِهَا}}؛ ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ص ۵۲۵ ـ ۵۳۲؛ سفینة البحار در ذیل کلمه دجال؛ الخرائج و الجرائح، ج ۲، ص ۱۱۳۷.</ref>. | ||
# طلوع خورشید از مغرب از نشانه‌های [[برپایی قیامت]] است نه از [[علائم ظهور]] [[امام زمان]] {{ع}}، یعنی قبل از شروع [[قیامت]]، [[خورشید]] از [[مغرب]] طلوع خواهد کرد<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، خصال، ص ۴۳۱، ح ۱۳؛ شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ج ۴، ص ۱۱۵، ح ۳۳۶؛ [[علامه مجلسی|مجلسی، محمد باقر]]، بحار الانوار، ج ۵۵، ص ۱۴۵، ح ۳</ref>. | # طلوع خورشید از مغرب از نشانه‌های [[برپایی قیامت]] است نه از [[علائم ظهور]] [[امام زمان]] {{ع}}، یعنی قبل از شروع [[قیامت]]، [[خورشید]] از [[مغرب]] طلوع خواهد کرد<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، خصال، ص ۴۳۱، ح ۱۳؛ شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ج ۴، ص ۱۱۵، ح ۳۳۶؛ [[علامه مجلسی|مجلسی، محمد باقر]]، بحار الانوار، ج ۵۵، ص ۱۴۵، ح ۳.</ref>. [[رسول اکرم]] {{صل}} فرمودند: "[[قیامت]] برپا نخواهد شد تا این که (...) [[خورشید]] از [[مغرب]] طلوع کند، وقتی از [[مغرب]] طلوع کرد و [[مردم]] دیدند، همگی [[ایمان]] می‌آورند و آن هنگامی است که برای کسانی که قبلا [[ایمان]] نیاورده و یا با داشتن [[ایمان]] [[کار خیر]] انجام ندادهاند [[ایمان آوردن]] در آن زمان سودی به حالشان نخواهد داشت. (اشاره است به [[آیه]] ۱۵۸ از سوره انعام)" <ref>صحیح بخاری، ج ۹، ص ۷۴</ref>.<ref>ر.ک: [[اسماعیل اسماعیلی|اسماعیلی، اسماعیل]]، [[بررسی نشانه‌های ظهور (مقاله)|بررسی نشانه‌های ظهور]]، ص ۳۰۹ ـ۳۱۰؛ [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۶۱۵ ـ ۶۱۷؛ [[سید نذیر حسنی|حسنی، سید نذیر]]، [[مصلح کل (کتاب)|مصلح کل]]، ص۲۱۱؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ج ۳، ص ۱۴۷ و ۱۴۸؛ [[محمد م‍ح‍م‍دی ری‌ش‍ه‍ری|م‍ح‍م‍دی ری‌ش‍ه‍ری، محمد]]، [[دانشنامه امام مهدی (کتاب)|دانشنامه امام مهدی]]، ج ۷، ص ۴۵۰؛ پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، [[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]، ص ۳۹۵.</ref> | ||
== دلائل قائلین به نظریۀ دوم == | == دلائل قائلین به نظریۀ دوم == | ||
قائلین به نظریۀ دوم می‌گویند: وقوع چنین پدیده‌ای، اگر معنای ظاهری آن مراد باشد، مستلزم در هم ریختن و از هم پاشیدن [[نظم]] [[جهان]] و تغییر در حرکت منظومه شمسی خواهد بود و این، با اصول [[حاکم]] بر [[نظام]] طبیعت، ناسازگاری دارد. به طور قطع [[حضرت مهدی]] {{ع}}، بر روی همین [[زمین]]، [[حکومت جهانی]] خویش را تشکیل می‌دهد.<ref>[[علامه مجلسی|مجلسی، محمد باقر]]، بحار الأنوار، ج ۵۲، ص ۱۹۴، نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، ص ۲۵۲؛ محمد بن محمد بن نعمان بن عبدالسلام، ارشاد، ج ۲، ص ۳۷۱.</ref> بر این اساس تحقق این نشانه به گونۀ [[معجزه]]، چنانکه برخی پنداشته‌اند، میسر نیست، زیرا [[معجزه]] در محدودۀ [[نظام]] [[حاکم]] بر طبیعت و [[جهان]] صورت می‌گیرد. لذا به نظر می‌رسد، منظور از طلوع خورشید از مغرب، [[حضرت مهدی]] {{ع}} است<ref>[[ابراهیم امینی|امینی، ابراهیم]]، [[دادگستر جهان (کتاب)|دادگستر جهان]]، ص ۲۲۰؛ ر. ک. [[اسماعیل اسماعیلی|اسماعیلی، اسماعیل]]، [[بررسی نشانه‌های ظهور (مقاله)|بررسی نشانه‌های ظهور]]، ص ۳۰۹ ـ۳۱۰</ref>. | |||
قائلین به نظریۀ دوم می‌گویند: وقوع چنین پدیده‌ای، اگر معنای ظاهری آن مراد باشد، مستلزم در هم ریختن و از هم پاشیدن [[نظم]] [[جهان]] و تغییر در حرکت منظومه شمسی خواهد بود و این، با اصول [[حاکم]] بر [[نظام]] طبیعت، ناسازگاری دارد. به طور قطع [[حضرت مهدی]] {{ع}}، بر روی همین [[زمین]]، [[حکومت جهانی]] خویش را تشکیل می‌دهد.<ref>[[علامه مجلسی|مجلسی، محمد باقر]]، بحار الأنوار، ج ۵۲، ص ۱۹۴، نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، ص ۲۵۲؛ محمد بن محمد بن نعمان بن عبدالسلام، ارشاد، ج ۲، ص | |||
== دلائل قائلین به نظریۀ سوم == | == دلائل قائلین به نظریۀ سوم == | ||
قائلین به نظریۀ سوم می‌گویند: | قائلین به نظریۀ سوم می‌گویند: | ||
# اولاً روایتی<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ص ۵۲۵ ـ ۵۳۲؛ سفینة البحار در ذیل کلمه دجال؛ الخرائج و الجرائح، ج ۲، ص ۱۱۳۷.</ref> که نظریه دوم، آورده، به شرطی می‌تواند یکی از نشانه‌های [[ظهور]] باشد که برای آن معنایی مجازی و رمزی قائل شویم، یعنی بگوییم [[خورشید]] همان [[حضرت مهدی]] {{ع}} است، منتها این [[روایت]] از لحاظ سندی معتبر نیست، مگر اینکه بگوییم تقریبا اتفاق نظری در مورد قائل شدن به این مجاز میان [[علما]] باشد و این جای تأمل دارد. علاوه بر آن، در [[روایات]]، سخن از طلوع خورشید از مغرب در ردیف [[قیام]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} ذکر شده است و اگر مقصود، [[ظهور]] و [[خروج]] آن حضرت بود، نیازی به تکرار نداشت؛ بنابراین، طلوع خورشید از مغرب، حادثهای است خارق العاده که [[پس از ظهور]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} و در [[آستانه قیامت]] اتفاق خواهد افتاد<ref>ر.ک: [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۶۱۵ ـ ۶۱۷؛ [[سید نذیر حسنی|حسنی، سید نذیر]]، [[مصلح کل (کتاب)|مصلح کل]]، ص۲۱۱؛ پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، [[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]، ص ۳۹۵؛ [[اسماعیل اسماعیلی|اسماعیلی، اسماعیل]]، [[بررسی نشانه‌های ظهور (مقاله)|بررسی نشانه‌های ظهور]]، ص ۳۰۹ ـ۳۱۰؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ج ۳، ص ۱۴۷ و ۱۴۸.</ref>. | |||
اولاً روایتی<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ص ۵۲۵ ـ ۵۳۲؛ سفینة البحار در ذیل کلمه دجال؛ الخرائج و الجرائح، ج ۲، ص | # ثانیاً: نظریۀ اول که به [[روایت]] [[شیخ مفید]]<ref>محمد بن محمد بن نعمان بن عبدالسلام، الارشاد، ص ۳۵۸؛ ص336</ref> استناد کرده، نمی توان با آن [[روایت]] برای اثبات یک امر تاریخی استناد کرد<ref>ر.ک: [[سید نذیر حسنی|حسنی، سید نذیر]]، [[مصلح کل (کتاب)|مصلح کل]]، ص۲۱۱؛ [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۶۱۵ ـ ۶۱۷.</ref>. | ||
# ثالثاً: پذیرفته نشدن [[توبه]] بعد از طلوع خورشید از مغرب در روایتی که از [[پیامبر]] آمده است<ref>صیحفة همام بن منبه، ص ۲۴.</ref> نشانۀ برپایی [[قیامت]] است نه [[ظهور مهدی]] {{ع}}. [[پیامبر]] {{صل}} می‌فرماید:<ref>صیحفة همام بن منبه، ص ۲۴.</ref> «[[قیامت]] بر پا نمی شود مگر اینکه [[خورشید]] از [[مغرب]] طلوع کند و هنگامی که چنین طلوع کند و [[مردم]] آن را ببینند همگی [[ایمان]] می‌آورند و آن [[ایمان]] هنگامی است که هیچ سودی برای آنها ندارد زیرا از قبل [[ایمان]] نیاورده و این [[ایمان]] برای آنها فایده بخش نخواهد بود»<ref>ر.ک: [[سید نذیر حسنی|حسنی، سید نذیر]]، [[مصلح کل (کتاب)|مصلح کل]]، ص۲۱۱.</ref> | |||
ثانیاً: نظریۀ اول که به [[روایت]] [[شیخ مفید]]<ref>محمد بن محمد بن نعمان بن عبدالسلام، الارشاد، ص ۳۵۸؛ ص336</ref> استناد کرده، نمی توان با آن [[روایت]] برای اثبات یک امر تاریخی استناد کرد | # رابعا بیشتر احادیثی که دربارۀ طلوع خورشید از مغرب آمده، آن را به عنوان علامت [[پایان جهان]] معرفی کرده است. برخی از متون نیز تنها به حتمی بودن طلوع خورشید از مغرب اشاره کرده و این علامت را در کنار دیگر [[علائم حتمی]]، از جمله [[علائم حتمی ظهور]] [[امام مهدی]] {{ع}} ذکر کرده است. کنار هم قرار گرفتن این علامت با [[علائم ظهور]]، سبب شده است که برخی از افراد گمان کنند این علامت نیز جزء علامت [[ظهور]] است. در حالی که در بیشتر متون تصریح شده است که این علامت، آغاز [[قیامت]] است<ref>ر.ک: [[محمد م‍ح‍م‍دی ری‌ش‍ه‍ری|م‍ح‍م‍دی ری‌ش‍ه‍ری، محمد]]، [[دانشنامه امام مهدی (کتاب)|دانشنامه امام مهدی]]، ج ۷، ص ۴۵۰.</ref>. | ||
ثالثاً: پذیرفته نشدن [[توبه]] بعد از طلوع خورشید از مغرب در روایتی که از [[پیامبر]] آمده | |||
رابعا بیشتر احادیثی که دربارۀ طلوع خورشید از مغرب آمده، آن را به عنوان علامت [[پایان جهان]] معرفی کرده است. برخی از متون نیز تنها به حتمی بودن طلوع خورشید از مغرب اشاره کرده و این علامت را در کنار دیگر [[علائم حتمی]]، از جمله [[علائم حتمی ظهور]] [[امام مهدی]] {{ع}} ذکر کرده است. کنار هم قرار گرفتن این علامت با [[علائم ظهور]]، سبب شده است که برخی از افراد گمان کنند این علامت نیز جزء علامت [[ظهور]] است. در حالی که در بیشتر متون تصریح شده است که این علامت، آغاز [[قیامت]] است | |||
== دلائل قائلین به نظریۀ اول و دوم == | == دلائل قائلین به نظریۀ اول و دوم == | ||
برخی هم نظریۀ اول را قبول دارند و هم نظریۀ دوم را، به این صورت که می‌گویند لسان [[روایات]] در باب [[علائم]]، به لحاظ زبان شناختی بر دو گونه است: | برخی هم نظریۀ اول را قبول دارند و هم نظریۀ دوم را، به این صورت که می‌گویند لسان [[روایات]] در باب [[علائم]]، به لحاظ زبان شناختی بر دو گونه است: | ||
# استفاده از زبان نمادین: که در برخی از [[احادیث]] وارد شده {{متن حدیث|وَ هُوَ الشَّمْسُ الطَّالِعَةُ مِنْ مَغْرِبِهَا}} | # استفاده از زبان نمادین: که در برخی از [[احادیث]] وارد شده {{متن حدیث|وَ هُوَ الشَّمْسُ الطَّالِعَةُ مِنْ مَغْرِبِهَا}}<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ج ۲، ص ۵۲۷ ـ ۵۲۸؛ الخرائج، ج ۳، ص ۱۱۳۷؛ [[علامه مجلسی|مجلسی، محمد باقر]]، بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۹۲؛ نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، ج ۱۲، ص ۳۲۶.</ref>؛ [[مهدی]] همان [[خورشید مغرب]] است. | ||
# استفاده از زبان غیر نمادین: [[ابی حمزه ثمالی]] گفت: از [[امام ابی جعفر محمد بن علی]] پرسیدم: "آیا [[خروج]] [[سفیانی]] قطعی است؟" [[امام]] پاسخ فرمودند:<ref>محمد بن محمد بن نعمان بن عبدالسلام، الارشاد، ج ۲، ص ۳۷۱؛ طوسی، الغیبة، ص ۴۵۳؛ اعلام الوری، ص ۴۲۶: {{متن حدیث|عَنْ أَبِي حَمْزَةَ الثُّمَالِيِّ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} إِنَّ أَبَا جَعْفَرٍ {{ع}} كَانَ يَقُولُ خُرُوجُ السُّفْيَانِيِّ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ النِّدَاءُ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ طُلُوعُ الشَّمْسِ مِنَ الْمَغْرِبِ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ أَشْيَاءُ كَانَ يَقُولُهَا مِنَ الْمَحْتُومِ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} وَ اخْتِلَافُ بَنِي فُلَانٍ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ خُرُوجُ الْقَائِمِ مِنَ الْمَحْتُومِ}}</ref> | # استفاده از زبان غیر نمادین: [[ابی حمزه ثمالی]] گفت: از [[امام ابی جعفر محمد بن علی]] پرسیدم: "آیا [[خروج]] [[سفیانی]] قطعی است؟" [[امام]] پاسخ فرمودند: «بلی و [[ندای آسمانی]] نیز حتمی است چنانکه طلوع خورشید از مغرب خود (...) نیز حتمی است»<ref>محمد بن محمد بن نعمان بن عبدالسلام، الارشاد، ج ۲، ص ۳۷۱؛ طوسی، الغیبة، ص ۴۵۳؛ اعلام الوری، ص ۴۲۶: {{متن حدیث|عَنْ أَبِي حَمْزَةَ الثُّمَالِيِّ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} إِنَّ أَبَا جَعْفَرٍ {{ع}} كَانَ يَقُولُ خُرُوجُ السُّفْيَانِيِّ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ النِّدَاءُ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ طُلُوعُ الشَّمْسِ مِنَ الْمَغْرِبِ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ أَشْيَاءُ كَانَ يَقُولُهَا مِنَ الْمَحْتُومِ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} وَ اخْتِلَافُ بَنِي فُلَانٍ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ خُرُوجُ الْقَائِمِ مِنَ الْمَحْتُومِ}}.</ref>. بر این اساس ممکن است هر دو معنا، مراد بوده و تحقق یابد؛ یعنی علاوه بر طلوع [[شمس]] [[ولایت مهدوی]] از محل [[غیبت]] خود، ستاره معروف [[خورشید]] نیز در ادامه سلسله حوادث خارق العاده و [[معجزه]] آسای [[عصر ظهور]] از سمت [[مغرب]] طلوع کند<ref>ر.ک: [[مهدی علی‌زاده|علی‌زاده، مهدی]]، [[نشانه‌های یار و چکامه انتظار (کتاب)|نشانه‌های یار و چکامه انتظار]]، ص۴۰ ـ ۴۱.</ref>. | ||
== نتیجه گیری == | == نتیجه گیری == | ||