|
|
| خط ۲۵: |
خط ۲۵: |
| ==زکات در معارف و سیره امام علی{{ع}}== | | ==زکات در معارف و سیره امام علی{{ع}}== |
| {{اصلی|زکات در معارف و سیره علوی}} | | {{اصلی|زکات در معارف و سیره علوی}} |
| == فلسفه و اهمیت زکات==
| |
| در [[روایات]] بر اهمیت و فلسفه زکات به گونه‌های مختلف اشاره شده است. در [[وصیت نامه امیرالمؤمنین]]{{ع}} به [[امام حسن]] و [[امام حسین]]{{عم}} می‌خوانیم که [[پرداخت زکات]] باعث خاموش شدن [[خشم خداوند]] است <ref>وسائل الشیعه، ج۶، ص۱۰: {{متن حدیث|اللَّهَ اللَّهَ فِي الزَّكَاةِ، فَإِنَّهَا تُطْفِئُ غَضَبَ رَبِّكُمْ}}.</ref>.
| |
|
| |
| در کتاب شریف [[نهج البلاغه]] در فلسفه زکات آمده است: «[[خداوند تعالی]] روزی تهیدستان را در مال‌های [[توانگران]] قرار داده است. پس [[فقیر]]، گرسنه نشود جز آنچه توانگر منع نماید و خداوند تعالی توانگران را از این، بازخواست کند»<ref>{{متن حدیث|إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ فَرَضَ فِي أَمْوَالِ الْأَغْنِيَاءِ أَقْوَاتَ الْفُقَرَاءِ فَمَا جَاعَ فَقِيرٌ إِلَّا بِمَا مُتِّعَ بِهِ غَنِيٌّ وَ اللَّهُ تَعَالَى [جَدُّهُ] سَائِلُهُمْ عَنْ ذَلِكَ}}؛ وسائل الشیعه، ج۶، ص۱۵؛ نهج البلاغه، فیض الاسلام، حکمت ۳۲۰، ص۱۲۴۲.</ref>؛
| |
|
| |
| در برخی [[نسخه‌های نهج البلاغه]]<ref>نهج البلاغه، صبحی صالح، ترجمه شهیدی، حکمت ۳۲۸.</ref> و در شرح‌های [[ابن میثم]]<ref>ابن میثم شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۰۵. از معنایی که ذکر شده معلوم می‌شود متن منع بوده؛ ولی در چاپ کتاب متن را از نسخه‌های دیگر گرفته‌اند.</ref> و [[ابن ابی الحدید]]<ref>شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج۱۹، حکمت ۳۳۴.</ref> آمده {{متن حدیث|بِمَا مُتِّعَ بِهِ غَنِيٌّ}}؛ یعنی [[گرسنگی]] فقیر از آن جهت است که توانگر از [[حقّ]] وی استفاده کرده است». در [[الاموال]] [[ابو عبید]] با تفاوتی [[مسند]] از [[ابو جعفر محمد بن علی]]{{ع}} نقل شده است که [[امام علی]]{{ع}} فرمود: «[[خداوند]] در [[اموال]] [[توانگران]] به مقداری [[حق]] [[واجب]] قرار داده که [[نیازمندان]] را کفایت کند. پس اگر گرسنه شدند یا عریان گردیدند یا گرفتار شدت [[فقر]] شدند به جهت امساک توانگران است. و بر [[خداوند تعالی]] است که [[اعمال]] توانگران را [[محاسبه]] و آنان را [[عذاب]] نماید». <ref>{{متن حدیث|إِنَّ اللَّهَ فَرَضَ عَلَى أَغْنِيَاءِ فِي أَمْوَالِهِمْ مَا یَکْفِی الْفُقَراءَ فَإِنْ جَاعُوا أَوْ عَرُوا أَوْ جَهَدُوا فَبِمَنْعِ الْأَغْنِيَاءِ وَ حَقٌّ عَلَى اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَی أَنْ يُحَاسِبَهُمْ وَ یُعَذِّبَهُمْ}}؛ ابوعبید، الاموال، ص۷۰۹؛ بحار الأنوار، ج۹۳، ص۲۸ به نقل از دعائم الاسلام.</ref>؛
| |
|
| |
| مشابه این سخن در [[تاریخ]] [[بغداد]] به نقل از [[محمد حنفیه]] از [[علی بن ابی طالب]]{{ع}} از [[رسول خدا]]{{صل}} نقل شده است: «خداوند در اموال توانگران به مقدار نیاز [[فقرا]] قرار داده. پس اگر به آنان نپرداختند تا این که گرسنه شدند و عریان گردیدند و یا گرفتار شدت فقر شدند. خداوند تعالی اعمال توانگران را محاسبه شدید می‌نماید و آنان را بسیار سخت عذاب می‌کند»<ref>{{متن حدیث|إِنَّ اللَّهَ فَرَضَ فِي أَمْوَالِ الْأَغْنِيَاءِ قَدْرَ مَا یَسَعَهُمْ فَإِنْ مَنَعُوهُمْ حَتَّی یَجُوعُوا وَ یَعْرُوا وَ یَجْهَدُوا یُحَاسِبْهُمُ اللهُ حِساباً شَدِيداً عَذِّبْهُمْ عَذَاباً نُكْراً}}؛ مصادر نهج البلاغه، ج۴، ص۲۵۲ به نقل از تاریخ بغداد، ج۵، ص۳۰۸ و (۱۴جلدی)، ج۲، ص۳۷۸.</ref>؛
| |
|
| |
| این [[حدیث شریف]] [[تواتر اجمالی]] دارد و [[فلسفه]] [[زکات]] را بیان می‌کند که تأمین نیازهای عمومی فقرا بر عهده [[ثروتمندان]] است که با [[پرداخت زکات]] انجام می‌شود. بنابراین اگر با پرداخت زکات، نیازهای اولیه ایشان برآورده نشود توانگران در برابر آنها [[مسئول]] می‌باشند و باید پاسخ‌گوی حق آنان باشند و گرنه خداوند [[برکت]] و [[نعمت]] خود را از آنان می‌گیرد. از علی{{ع}} نقل شده است که فرمود: «زمانی که [[زکات]] ندهند [[زمین]] برکت خود را در [[زراعت]]، میوه و معدن‌ها منع می‌نماید»<ref>{{متن حدیث|إِذَا مَنَعُوا الزَّكَاةَ، مَنَعَتِ الْأَرْضُ بَرَكَتَهَا مِنَ الزَّرْعِ وَ الثِّمَارِ وَ الْمَعَادِنِ كُلَّهَا}}؛ بحار الأنوار، ج۹۳، ص۱۵.</ref>؛
| |
|
| |
| در وصایای [[پیامبر]]{{صل}} به علی{{ع}} [[منع زکات]] به منزله [[کفر به خدا]] معرفی شده است<ref>بحار الأنوار، ج۹۳، ص۱۳.</ref> که نشانگر اهمیت این [[فریضه الهی]] است. علی{{ع}} مانع الزکات را مشمول [[لعن خدا]] دانسته است:{{متن حدیث|لَعَنَ اللَّهُ مَانِعَ الزَّكَاةِ}}<ref>موسوعة علی بن ابی طالب{{ع}}، ص۲۱۲، به نقل از المصنف ابن ابی شیبه، ج۱، ص۱۳۱.</ref>؛
| |
|
| |
| در رساله [[محکم و متشابه]] - گرچه در انتساب [[روایات]] آن به حضرت تردیدهایی است اما صاحب وسائل به آن [[اعتماد]] کرده است - حدود و شرایطی برای [[پرداخت زکات]] به نقل از [[امیر المؤمنین]]{{ع}} آورده شده:
| |
|
| |
| حدود [[زکات]] چهار چیز است:
| |
| #[[شناخت]] زمانی که زکات [[واجب]] می‌شود؛
| |
| #قیمت؛
| |
| #موضعی که در آن است؛
| |
| #عدد و تعداد آن<ref>وسائل الشیعه، ج۶، ص۳۷ - ۳۸.</ref>.<ref>[[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین (کتاب)|سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین]]، ج3، ص 177 - 179.</ref>
| |
|
| |
| ==احکام شرعی زکات== | | ==احکام شرعی زکات== |
| {{اصلی|زکات در فقه اسلامی}} | | {{اصلی|زکات در فقه اسلامی}} |
