امامت در معارف و سیره سجادی: تفاوت میان نسخه‌ها

{{متن حدیث|اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَیَّدْتَ دِینَکَ فِی کُلِّ أَوَانٍ بِإِمَامٍ أَقَمْتَهُ عَلَماً لِعِبَادِکَ، وَ مَنَاراً فِی بِلَادِکَ بَعْدَ أَنْ وَصَلْتَ حَبْلَهُ بِحَبْلِکَ، وَ جَعَلْتَهُ الذَّرِیعَةَ إِلَى رِضْوَانِکَ، وَ افْتَرَضْتَ طَاعَتَهُ، وَ حَذَّرْتَ مَعْصِیَتَهُ، وَ أَمَرْتَ بِامْتِثَالِ أَوَامِرِهِ، وَ الِانْتِهَاءِ عِنْدَ نَهْیِهِ، وَ أَلَّا یَتَقَدَّمَهُ مُتَقَدِّمٌ، وَ لَا یَتَأَخَّرَ عَنْهُ مُتَأَخِّرٌ فَهُوَ عِصْمَةُ اللَّائِذِینَ، وَ کَهْفُ الْمُؤْمِنِینَ وَ عُرْوَةُ الْمُتَمَسِّکِینَ، وَ بَهَاءُ الْعَالَمِینَ}}  

«بار خدایا، در هر [[زمان]] [[دین]] خویش به امامى یارى بخشیده‏اى که او را بر پاى داشته‏اى تا [[علم]] راهنماى بندگانت شود و در بلاد تو چراغ فروزان [[هدایت]] گردد و رشته [[پیمان]] او به رشته [[پیمان]] خود پیوسته‏اى و او را وسیله خشنودى خود ساخته‏اى و [[اطاعت]] او [[فریضه]] گردانیده‏اى و [[مردم]] را از سرکشى در برابر او بر [[حذر]] داشته‏اى و [[فرمان]] داده‏اى که به هر چه امر مى‏کند [[اطاعت]] کنند و از هر چه نهى مى‏کند باز ایستند و کس بر او پیشى نگیرد و کس از او واپس نماند و او نگهدار کسانى است که‏ بدو [[پناه]] مى‏برند و [[کهف]] [[امان]] [[مؤمنان]] است و حلقه [[اعتصام]] ایشان است و جلال و جلوه جهانیان است».

{{متن حدیث|رَبِّ صَلِّ عَلَى أَطَایِبِ أَهْلِ بَیْتِهِ الَّذِینَ اخْتَرْتَهُمْ لِأَمْرِکَ، وَ جَعَلْتَهُمْ خَزَنَةَ عِلْمِکَ، وَ حَفَظَةَ دِینِکَ، وَ خُلَفَاءَکَ فِی أَرْضِکَ، وَ حُجَجَکَ عَلَى عِبَادِکَ، وَ طَهَّرْتَهُمْ مِنَ الرِّجْسِ وَ الدَّنَسِ تَطْهِیراً بِإِرَادَتِکَ، وَ جَعَلْتَهُمُ الْوَسِیلَةَ إِلَیْکَ، وَ الْمَسْلَکَ إِلَى جَنَّتِکَ}}؛ اى [[پروردگار]] من، بر [[اهل‌بیت]] طیّبین او که آنان را براى [[قیام]] به امر خود برگزیده‏اى و [[خازنان علم]] خود و [[حافظان]][[ دین]] خود و خلفاى خود بر روى [[زمین]] و حجتهاى خود بر [[بندگان]] قرار داده‏اى و آنان را به خواست خود از هر [[ناپاک]] [[پاک]] گردانیده‏اى و طریق رسیدن به [[مقام قرب]] خود و وصول به [[بهشت]] ساخته‏اى، تحیّت و [[درود]] بفرست.‏»  

{{متن حدیث|اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَا الْمَقَامَ لِخُلَفَائِکَ وَ أَصْفِیَائِکَ وَ مَوَاضِعَ أُمَنَائِکَ فِی الدَّرَجَةِ الرَّفِیعَةِ الَّتِی اخْتَصَصْتَهُمْ بِهَا....}}؛ بار خدایا، این جایگاه، جاى خلفاى تو و [[برگزیدگان]] توست. و‏جایگاه رفیع امینان تو که آنان را بدان اختصاص داده‌‏اى».  

با دقت در این [[دعا]] فهمیده می‌شود که؛ [[امامان]] اهل‌بیتعلاوه بر [[رهبری]] [[معنوی]]، در [[نظام اجتماعی]] نیز برخوردار از [[مقام خلافت الهی]] و [[رهبری]][[ دین]] و دنیای [[مردم]]، هستند.

{{متن حدیث|اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَنْزَلْتَهُ عَلَى نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ- صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ- مُجْمَلًا، وَ أَلْهَمْتَهُ عِلْمَ عَجَائِبِهِ مُکَمَّلًا، وَ وَرَّثْتَنَا عِلْمَهُ مُفَسَّراً، وَ فَضَّلْتَنَا عَلَى مَنْ جَهِلَ عِلْمَهُ، وَ قَوَّیْتَنَا عَلَیْهِ لِتَرْفَعَنَا فَوْقَ مَنْ لَمْ یُطِقْ حَمْلَهُ}}

«بار خدایا، تو این [[قرآن]] را بى‏هیچ شرح و تفسیرى، بر پیامبرت [[محمد]]{{صل}} فرستادى و [[علم]] به شگفتی‌هایش را سراسر به او [[الهام]] فرمودى، و [[علم تفسیر]] آن را به ما به [[میراث]] دادى و ما را بر آن کس که از [[علم]] قرآنش بهره‏اى نبود برترى نهادى و ما را به [[شناخت قرآن]] توانایى بخشیدى، تا بر کسانى که یاراى حمل آن ندارند [[شرف]] و برترى دهى».  

{{متن حدیث|اللَّهُمَّ فَکَمَا جَعَلْتَ قُلُوبَنَا لَهُ حَمَلَةً، وَ عَرَّفْتَنَا بِرَحْمَتِکَ شَرَفَهُ وَ فَضْلَهُ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ الْخَطِیبِ بِهِ، وَ عَلَى آلِهِ الْخُزَّانِ لَهُ، وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ یَعْتَرِفُ بِأَنَّهُ مِنْ عِنْدِکَ حَتَّى لَا یُعَارِضَنَا الشَّکُّ فِی تَصْدِیقِهِ، وَ لَا یَخْتَلِجَنَا الزَّیْغُ عَنْ قَصْدِ طَرِیقِهِ}}؛ بار خدایا، هم‌چنان که دل‌هاى ما را [[حاملان قرآن]] ساختى و به [[رحمت]] خود [[شرف]] و [[فضیلت]] آن به ما شناساندى، بر [[محمد]]{{صل}} که [[خطیب]] [[قرآن]] است و [[خاندان]] او که [[خازنان علم]] قرآنند،[[ درود]] بفرست و ما را در زمره کسانى قرار ده که از سر [[صدق]] معترفند که [[قرآن]] از نزد تو نازل شده، تا هیچ [[شک و تردید]]، با [[یقین]] ما معارضه نکند و چون قدم به [[راه راست]] [[قرآن]] نهادیم هیچ چیز ما را در راه نلغزاند».  

{{متن حدیث|وَ وَرَّثْتَنَا عِلْمَهُ مُفَسَّراً»}}: [[علم]] [[تفسیر قرآن]] از ویژگی‌ و [[شئون امامت]] است و این [[علم]] به ایشان اختصاص دارد؛ {{متن حدیث|«وَ عَلَى آلِهِ الْخُزَّانِ لَهُ}}. «خَزَنَةَ عِلْمِکَ» این بیان از [[علم امام]] و منبع آنکه به بیان این [[دعا]] از جانب خداست، برای [[علم امام]]، ویژگی‌های را برمی‌شمارد مانند؛ [[الهی]] بودن، [[عصمت]] [[علم]] ایشان از [[خطا]]؛ زیرا که از جانب خدایی‌ است که در او [[خطا]] و [[اشتباه]] راه ندارد و در [[هدایت]] و [[سعادت بشر]] نقش دارد و لذا باید با توجه به مبداء [[علم]] و [[غایت]] آن، باید برکناره از هر گونه [[خطا]] و اشتباهی باشد. راه [[شناخت امام]] نیز به این واسطه امکان می‌یابد، همانطور که خود [[امام]] به آن اشاره نموده‌اند و این ویژگی را مایه [[قدرت]] و [[برتری]] [[استدلال]] [[حقانیت]] خویش {{متن حدیث|وَ فَضَّلْتَنَا عَلَى مَنْ جَهِلَ عِلْمَهُ، وَ قَوَّیْتَنَا عَلَیْهِ لِتَرْفَعَنَا فَوْقَ مَنْ لَمْ یُطِقْ حَمْلَهُ}} برشمرده‌اند.

{{متن حدیث|وَ صَلِّ عَلَى خِیَرَتِکَ اللَّهُمَّ مِنْ خَلْقِکَ: مُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ الصِّفْوَةِ مِنْ بَرِیَّتِکَ الطَّاهِرِینَ، وَ اجْعَلْنَا لَهُمْ سَامِعِینَ وَ مُطِیعِینَ کَمَا أَمَرْتَ}}؛ «بار خدایا،[[ درود]] بفرست بر آن [[برگزیدگان]] از میان آفریدگانت:[[ محمد]] و [[عترت]] او، آن [[پاکان]] و گزیدگان، و چنان که خود [[فرمان]] داده‏اى ما را نیوشنده [[سخن]] ایشان و [[فرمان‌بردار]][[ حکم]] ایشان قرار ده».  

[[مرجعیت دینی]]، از سوی [[خداوند حکیم]] به [[عالمان]] و امینان [[الهی]]، سپرده شده است. کسانی که از سوی [[خداوند]] [[اختیار]] شده‌اند؛ {{متن حدیث|«خِیَرَتِکَ اللَّهُمَّ مِنْ خَلْقِکَ»}}. از سوی دیگر، بر مراجعان است که نیوشنده و [[فرمانبردار]] این [[مراجع]] باشند؛ {{متن حدیث|وَ اجْعَلْنَا لَهُمْ سَامِعِینَ وَ مُطِیعِینَ کَمَا أَمَرْتَ.}}

{{متن حدیث|اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَا الْمَقَامَ لِخُلَفَائِکَ وَ أَصْفِیَائِکَ وَ مَوَاضِعَ أُمَنَائِکَ فِی الدَّرَجَةِ الرَّفِیعَةِ الَّتِی اخْتَصَصْتَهُمْ بِهَا....}}؛ «بار خدایا، این جایگاه، جاى خلفاى تو و [[برگزیدگان]] توست. و ‏جایگاه رفیع امینان تو که آنان را بدان اختصاص داده‏‌اى.....»

{{متن حدیث|اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَا الْمَقَامَ لِخُلَفَائِکَ وَ أَصْفِیَائِکَ}}؛ [[مقام]] مورد اشاره محتمل است [[مقام خلافت]] و [[وصایت]] باشد، همان‌گونه که امکان دارد [[مقام]] اقامه [[جمعه]] و [[نماز عید]] باشد که در هر صورت این دو تفکیک‌ ناپذیرند؛ زیرا اقامه [[جمعه]] و [[نماز عید]] از [[شئون]] [[خلافت]] و [[امامت]] حقه است، که [[ولی امر مسلمین]] خود بدان [[اقدام]] می‌کند و یا کسی را بدان منظور، [[تعیین]] و [[نصب]] می‎نماید. این [[مقام]] که از برای [[برگزیدگان خدا]] و امنای [[رحمان]] می‌باشد و [[درجه]] و منزلتی است بسیار رفیع، امری نیست که از [[انتخاب]] و [[اراده خدا]] خارج باشد، بلکه چیزی است که [[خداوند]] به [[بندگان]] ویژه خویش تخصیص داده و این از مسلمات [[اسلامی]] است، که در [[تشیع]] تبلور یافته است. اما به نظر می‌رسد که [[مقام]] مذکور، [[مقام امامت]] و [[خلافت]] باشد زیرا که؛ در تتمه همین فراز به آثاری اشاره شده که به جایگاه [[جمعه]] و [[عید]] قرابتی ندارد. [[امام]] در این [[دعا]] [[خلفاء]] و [[اصفیاء]] و امینان را به [[خدا]] نسبت داده و اختصاص آنها به این [[مقام]] را نیز از جانب [[خدا]] برشمرده است، از این مورد هم می‌توان فهمید که این همان [[مقام ائمه معصومین]] و [[امامان]] حقه در [[منظومه فکری]] [[شیعه]] است که در فرازهای دیگر نیز به آن اشاره شده است.

[[اقامه قسط]] و [[اجرای احکام]] و [[حدود الهی]] و رودروئی و [[مبارزه]] و [[سرکوب]] [[ظلم]] و [[فساد]] و [[گناه]] با اقدامات عملی، از [[شئون]] [[اجتماعی]] [[امام]] است. این به معنای [[مبسوط الید بودن امام]] و بدان معنی است که [[ولایت امر]]، در شعاع [[قدرت]] و [[حاکمیت]] و [[بسط ید]]، می‌تواند [[مردم]] را به [[راه و رسم]] [[بندگی خدا]] فرا خواند و به معروف [[جامه]] عمل بپوشاند و [[منکرات]] را محو و نابود سازد. تمامی این نکات از فراز {{متن حدیث|مِمَّنْ یَجْرِی ذَلِکَ بِهِ وَ عَلَى یَدَیْهِ}} استخراج می‌گردد؛ زیرا که جریان امور را در [[دست امام]] می‌داند که در [[سایه]] [[قدرت]] و [[بسط ید]] [[امام]] میسر است و این همان [[ولایت اجتماعی]] است.