اطاعت: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
== اطاعت در قرآن == | == اطاعت در قرآن == | ||
{{اصلی|اطاعت در قرآن}} | {{اصلی|اطاعت در قرآن}} | ||
واژه | واژه اطاعت و مشتقات آن ۷۸ بار در [[قرآن]] به‌کار رفته و مضمون آن از برخی [[آیات]] نیز که مشتمل بر این واژه و مشتقات آن نیست، استفاده می‌شود<ref>[[مصطفی جعفرپیشه فرد|جعفرپیشه فرد، مصطفی]]، [[اطاعت - جعفرپیشه فرد (مقاله)|مقاله «اطاعت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۳، ص ۵۲۷ - ۵۳۵.</ref>، مانند: | ||
# {{متن قرآن|وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولَئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِينَ وَحَسُنَ أُولَئِكَ رَفِيقًا}}<ref>«و آنان که از خداوند و پیامبر فرمان برند با کسانی که خداوند به آنان نعمت داده است از پیامبران و راستکرداران و شهیدان و شایستگان خواهند بود و آنان همراهانی نیکویند» سوره نساء، آیه ۶۹.</ref>؛ | # {{متن قرآن|وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولَئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِينَ وَحَسُنَ أُولَئِكَ رَفِيقًا}}<ref>«و آنان که از خداوند و پیامبر فرمان برند با کسانی که خداوند به آنان نعمت داده است از پیامبران و راستکرداران و شهیدان و شایستگان خواهند بود و آنان همراهانی نیکویند» سوره نساء، آیه ۶۹.</ref>؛ | ||
# {{متن قرآن|وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَيُطِيعُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ أُولَئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ}} <ref>«و مردان و زنان مؤمن، دوستان یکدیگرند که به کار شایسته فرمان می‌دهند و از کار ناشایست باز می‌دارند و نماز را برپا می‌دارند و زکات می‌پردازند و از خداوند و پیامبرش فرمان می‌برند، اینانند که خداوند به زودی بر آنان بخشایش می‌آورد، به راستی خداوند پیروزمندی فرزانه است» سوره توبه، آیه ۷۱.</ref>؛ | # {{متن قرآن|وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَيُطِيعُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ أُولَئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ}} <ref>«و مردان و زنان مؤمن، دوستان یکدیگرند که به کار شایسته فرمان می‌دهند و از کار ناشایست باز می‌دارند و نماز را برپا می‌دارند و زکات می‌پردازند و از خداوند و پیامبرش فرمان می‌برند، اینانند که خداوند به زودی بر آنان بخشایش می‌آورد، به راستی خداوند پیروزمندی فرزانه است» سوره توبه، آیه ۷۱.</ref>؛ | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
== اطاعت در روایت == | == اطاعت در روایت == | ||
{{اصلی|اطاعت در حدیث}} | {{اصلی|اطاعت در حدیث}} | ||
روایت‌های [[اهل بیت]] {{عم}} همراه و هماهنگ با [[قرآن]]، بر [[اطاعت از خداوند]] و [[رسول خدا]] {{صل}} و [[امامان معصوم]] {{عم}} تأکید نموده‌اند. [[ضرورت]] [[اطاعت از خداوند]] تا حد توان<ref>الکافی، ج۱۵، ص۳۰.</ref>، در همه حال<ref>عیون الحکم و المواعظ، ص۸۶.</ref> و در همۀ امور<ref>نهج البلاغة، صبحی صالح، ص۴۶۰؛ عیون الحکم و المواعظ، ص۸۵.</ref> و [[برتری]] [[اطاعت از خداوند]] نسبت به هر چیزی<ref>نهج البلاغة، صبحی صالح، ص۴۶۰؛ غرر الحکم، ص۱۴۲.</ref>، برخی از عناوینی است که اهمیت [[اطاعت الهی]] را نمایان می‌سازد. روایت‌های [[اهل بیت]] {{عم}} علاوه بر تأکید بر [[اطاعت از رسول خدا]] {{صل}}<ref>الزهد، ابن سعید، ص۱۰۴؛ الکافی، ج۱۵، ص۳۲؛ المحاسن، ج۱، ص۱۵۰؛ نهج البلاغة، صبحی صالح، ص۲۸۲.</ref>، | روایت‌های [[اهل بیت]] {{عم}} همراه و هماهنگ با [[قرآن]]، بر [[اطاعت از خداوند]] و [[رسول خدا]] {{صل}} و [[امامان معصوم]] {{عم}} تأکید نموده‌اند. [[ضرورت]] [[اطاعت از خداوند]] تا حد توان<ref>الکافی، ج۱۵، ص۳۰.</ref>، در همه حال<ref>عیون الحکم و المواعظ، ص۸۶.</ref> و در همۀ امور<ref>نهج البلاغة، صبحی صالح، ص۴۶۰؛ عیون الحکم و المواعظ، ص۸۵.</ref> و [[برتری]] [[اطاعت از خداوند]] نسبت به هر چیزی<ref>نهج البلاغة، صبحی صالح، ص۴۶۰؛ غرر الحکم، ص۱۴۲.</ref>، برخی از عناوینی است که اهمیت [[اطاعت الهی]] را نمایان می‌سازد. روایت‌های [[اهل بیت]] {{عم}} علاوه بر تأکید بر [[اطاعت از رسول خدا]] {{صل}}<ref>الزهد، ابن سعید، ص۱۰۴؛ الکافی، ج۱۵، ص۳۲؛ المحاسن، ج۱، ص۱۵۰؛ نهج البلاغة، صبحی صالح، ص۲۸۲.</ref>، اطاعت از [[امامان معصوم]] {{عم}} را نیز ضروری شمرده و این اطاعت را همسان با [[اطاعت از خداوند]] و رسولش دانسته‌اند<ref>تفسیر فرات الکوفی، ص۱۰۹؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص۲۶۰-۲۶۲؛ الاعتقادات، ص۱۰۴؛ الاحتجاج، ج۱، ص۶۹؛ عمدة عیون صحاح الأخبار، ص۴۵۱.</ref>.<ref>[[محمد کاظمی بنچناری|کاظمی بنچناری، محمد]]، [[اطاعت ۲ - کاظمی بنچناری (مقاله)|مقاله «اطاعت»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام رضا]]، ج۲.</ref> | ||
== اقسام | == اقسام اطاعت == | ||
اطاعت بر دو گونه [[تکوینی]] و [[تشریعی]] است: | |||
# [[اطاعت تکوینی]]: این | # [[اطاعت تکوینی]]: این اطاعت خود در دو بخش قابل بررسی است: [[اطاعت تکوینی]] از [[فرمان الهی]]؛ [[اطاعت تکوینی]] از غیر [[خداوند]] | ||
# [[اطاعت تشریعی]] به معنای [[فرمانبری]] ارادی از [[حکم]] و قانونی است که از ناحیه شخصِ برخوردار از حق تشریع و آمریت، اعتبار شده باشد. بدیهی است که این | # [[اطاعت تشریعی]] به معنای [[فرمانبری]] ارادی از [[حکم]] و قانونی است که از ناحیه شخصِ برخوردار از حق تشریع و آمریت، اعتبار شده باشد. بدیهی است که این اطاعت در حوزه [[رفتار]] ارادی موجوداتی مختار، مانند [[انسان]] معنا می‌یابد و پذیرش آن در گرو [[نفی]] مسلک [[جبر]] و بر مبنای ارادی بودن اطاعت است که اطاعت و [[عصیان]]، [[ارزش]] یا ضد ارزش محسوب می‌شود. موارد اطاعت [[تشریعی]] عبارت‌اند از: [[اطاعت از خداوند]]؛ [[اطاعت از پیامبر اسلام]] {{صل}}؛ [[اطاعت از اولی الامر]]؛ [[اطاعت از پیامبران]] و اطاعت از شوهر<ref>[[مصطفی جعفرپیشه فرد|جعفرپیشه فرد، مصطفی]]، [[اطاعت - جعفرپیشه فرد (مقاله)|مقاله «اطاعت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۳، ص ۵۲۷ - ۵۳۵.</ref>. | ||
== اطاعت‌های مشروع و نامشروع == | == اطاعت‌های مشروع و نامشروع == | ||
# ''' | # '''اطاعت [[مشروع]]''' در [[درجه]] نخست، [[اطاعت از خدا]] و سپس اطاعت از کسانی است که [[خداوند]] [[دستور]] به اطاعت از آنها را داده است، مانند [[اطاعت از رسول خدا]] {{صل}} و همه [[پیامبران]] و [[جانشینان]] آنان و اطاعت از هر کسی که در [[شریعت]]، اطاعت آنها را در چهارچوب [[دین]] لازم شمرده شده است، همچون اطاعت [[فرزند]] از پدر و مادر و اطاعت [[زن]] از [[همسر]] و اطاعت شاگرد از استاد. در آیات قرآن کریم آثاری برای چنین اطاعتی بیان شده است مانند: مشمول [[رحمت الهی]] شدن<ref>سوره آل عمران، آیه ۱۳۲.</ref>؛ ورود به [[بهشت]]<ref>سوره نساء، آیه ۱۳.</ref>؛ رسیدن به کامیابی بزرگ<ref>سوره احزاب، آیه ۷۱</ref>؛ قرار گرفتن در کنار [[پیامبران]] و صدیقان و [[شهداء]] و [[صالحان]]<ref>سوره نساء، آیه ۶۹.</ref> و دریافت [[پاداش]] [[نیکو]] و تضمین کم نشدن از [[پاداش اعمال]] [[صالح]]<ref>سوره فتح، آیه ۱۶.</ref>. | ||
# '''اطاعت‌های [[نامشروع]]:''' اطاعت‌های [[نامشروع]]، دو دسته است: دسته نخست مواردی است که [[پیامبر اکرم]] {{صل}} و [[یاران]] وی یا همه [[مؤمنان]] صریحاً از | # '''اطاعت‌های [[نامشروع]]:''' اطاعت‌های [[نامشروع]]، دو دسته است: دسته نخست مواردی است که [[پیامبر اکرم]] {{صل}} و [[یاران]] وی یا همه [[مؤمنان]] صریحاً از اطاعت [[نهی]] شده‌اند و دسته دوم مواردی که پیامدهای [[سوء]] برخی اطاعت‌های نادرست، به [[پیامبر]] یا [[مؤمنان]] گوشزد شده است مانند: اطاعت از [[کافران]]<ref>سوره فرقان، آیه۵۲.</ref>؛ اطاعت از [[منافقان]]<ref>سوره احزاب، آیه ۱و ۴۸.</ref>؛ اطاعت از [[تکذیب]] کنندگان<ref>سوره قلم، آیه۸.</ref>؛ اطاعت از غافلان از [[یاد خدا]] و [[پیروان]] [[هوای نفس]]<ref>سوره کهف، آیه۲۸.</ref>؛ اطاعت از [[گناهکاران]]<ref>سوره انسان، آیه۲۴.</ref>؛ اطاعت از [[اکثریت]]<ref>سوره انعام، آیه۱۱۶.</ref> و غیره<ref>[[مصطفی جعفرپیشه فرد|جعفرپیشه فرد، مصطفی]]، [[اطاعت - جعفرپیشه فرد (مقاله)|مقاله «اطاعت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۳، ص ۵۲۷ - ۵۳۵؛ [[محمد علی کوشا|کوشا، محمد علی]]، [[اطاعت - کوشا (مقاله)|مقاله «اطاعت»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]].</ref> | ||
== [[اطاعت خدا]] == | == [[اطاعت خدا]] == | ||