اتباع: تفاوت میان نسخه‌ها

{{اصلی|اتباع در لغت}}

[[تبعیت]] به معنای [[پیروی]]، [[دنباله‌روی]]، [[پذیرفتن]]، تعقیب کردن، [[موافقت کردن]]، [[فرمانبرداری]]، [[امتثال امر]]، و [[ملحق شدن]] است<ref>العین، ج۲، ص۷۸؛ لسان العرب، ج۸، ص۲۷؛ مجمع البحرین، ج۴، ص۳۰۵.</ref>. در تفاوت این واژه با [[اطاعت]] می‌‌توان گفت که [[پیروی]] اعم از [[اطاعت]] است، زیرا در تحقق [[اطاعت]]، وجود امر و [[فرمان]] ضروری است؛ ولی در [[پیروی]] و تبعیّت لازم نیست حتماً امر و فرمانی باشد<ref>[[حسن رمضانی|رمضانی، حسن]]، [[پیروی (مقاله)|پیروی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)| دائرةالمعارف قرآن کریم ج۶]]؛ [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۹۴-۹۵.</ref>.

== اتباع در آیات قرآن ==

تبعیّت و مشتقات آن ۱۷۴ بار در [[قرآن کریم]]<ref>المعجم الاحصائی، ج۱، ص۳۸۷؛ دائرة‌‌الفرائد، ج۴، ص۹.</ref> به کار رفته است و بیشتر بر دنباله‌‌روی معنوی<ref>لغت‌‌نامه قرآن کریم، ج۱، ص۴۰۲، «تبع».</ref> مانند [[اقتدا]]، [[امتثال]]، [[فرمانبرداری]] و [[اطاعت]] از امر<ref>تبیین اللغات، ج۱، ص۲۱۷، «تبع».</ref> در [[رفتار]]، گفتار، [[اعمال]] و حرکات و حتی [[فکر]] و [[اندیشه]]<ref>التحقیق، ج۲، ص۳۷۷، «تبع».</ref> و در مواردی هم بر دنباله‌‌روی [[حسی]] مانند [[پیروی]] [[موسی]] {{ع}} از [[حضرت خضر]] برای بهره‌‌مندی از [[علوم]] وی {{متن قرآن|قَالَ لَهُ مُوسَى هَلْ أَتَّبِعُكَ عَلَى أَنْ تُعَلِّمَنِ مِمَّا عُلِّمْتَ رُشْدًا}}<ref>«موسی به او گفت: آیا از تو پیروی کنم به شرط آنکه از آن راهدانی که تو را آموخته‌اند به من بیاموزی؟» سوره کهف، آیه ۶۶.</ref> اطلاق شده است<ref>[[حسن رمضانی|رمضانی، حسن]]، [[پیروی (مقاله)|پیروی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)| دائرةالمعارف قرآن کریم ج۶]].</ref>.

[[آیات]] کریمه‌ای که مشتقات واژه [[اتباع|اتّباع]] در آنها به کار رفته، بر [[وجوب]] [[اتباع|اتّباع]] از [[اوامر و نواهی]] [[خداوند]] دلالت دارند ـ یعنی [[دستورات]] و فرمان‌هایی که به وسیله [[رهبران الهی]] برای [[مردم]] تبیین و [[ابلاغ]] شده است ـ و نیز بر [[وجوب]] [[اتباع|اتّباع]] و [[پیروی]] از [[رهبران الهی]] دلالت دارند. این [[آیات]] بر چند دسته اند:

# دسته سوم: آیاتی که بر دوران امر بین اتباع و [[اطاعت از خدا]] و [[رسول]] از یکسو و اتّباع و [[اطاعت]] از [[هوای نفس]] از سوی دیگر دلالت دارند. از [[آیات قرآن]] چنین استفاده می شود که به جز [[خدا]] و آنها که اتباعشان و [[پیروی]] از ایشان تبعیت و [[پیروی]] از خداست هر متبوع دیگری فرمانش، [[فرمان]] [[هوای نفس]] و اتباع از او، تبعیت از [[هوای نفس]] است و از آنجا که متبوع بودن، یعنی مطاع بودن و [[اتباع|اتّباع]] به معنای [[اطاعت]] کامل است و [[اطاعت]]، [[حقیقت]] [[عبادت]] است، لذا [[برگزیدن]] هر متبوعی جز [[خداوند متعال]] و آن کس که [[پیروی]] از او به [[دستور خداوند]] [[پیروی]] از [[خداوند]] است، به معنای [[پرستش]] خدایی غیر [[خداوند متعال]] است<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۱ (کتاب)| فقه نظام سیاسی اسلام ج۱]].</ref>.

== انواع پیروی ==

[[پیروی]] گاهی در مسیر [[هدایت]] و [[رشد]] بوده، موجب [[سعادت انسان]] می‌‌گردد و گاهی هم در جهت [[ضلالت]] و [[گمراهی]] واقع گشته، وی را به ورطه هلاک می‌‌کشاند.

=== [[پیروی]] در جهت [[هدایت]] و کمال ===

=== [[پیروی]] در جهت [[گمراهی]] ===

== تبعیت از اهل بیت {{ع}} ==

اِتباع از [[اهل بیت]] [[عصمت]] و [[طهارت]] {{عم}} در اصطلاح به معنای عمل نمودن به [[دستورات]] [[اهل بیت]] {{عم}} است که در بسیاری از [[آیات قرآن]] و [[روایات]] بر آن تأکید شده است: {{متن قرآن|قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>«بگو اگر خداوند را دوست می‌دارید از من پیروی کنید تا خداوند شما را دوست بدارد و گناهانتان را بیامرزد و خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره آل عمران، آیه ۳۱.</ref>. بر پایه [[آیه]] {{متن قرآن|قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ}} اگر کسی بخواهد [[محبوب]] [[خدا]] شود، باید پیرو [[حبیب]] او باشد و [[اطاعت]] [[حبیب‌الله]]، [[انسان]] را [[محبوب]] [[خدا]] می‌سازد<ref>تفسیر تسنیم، ج۵، ص۵۹۵.</ref>.

راه [[تأسی به پیامبر]] {{صل}} و شبیه آن حضرت شدن، "[[محبّت]]" است. [[قرآن]] نیز [[دستور]] می‌دهد که اگر [[محبّ]] خدایید، در پی [[حبیب خدا]] حرکت کنید، تا از [[محب]] بودن به [[محبوب]] شدن برسید: {{متن قرآن|قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>تفسیر تسنیم، ج۱۳، ص۳۷۵.</ref>. اگر [[خدا]] محبّ [[انسان]] شود، آثار خدایی در بنده‌ای که [[محبوب]] اوست [[ظهور]] می‌کند<ref>تفسیر تسنیم، ج۱۴، ص۳۸.</ref>.

انسان برای پیمودن راه [[محبت]]، به [[راهنما]] [[نیازمند]] است، تا هر برنامه‌ای را به [[دستور]] او انجام دهد؛ ازاین‌رو، [[خداوند]] به [[حبیب]] خود [[فرمان]] می‌دهد که به [[مردم]] بگوید اگر [[دوستدار]] خدایید، از من [[پیروی]] کنید، تا [[محبوب]] او شوید<ref>تفسیر تسنیم، ج۱۴، ص۳۸.</ref>: {{متن قرآن|قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ}}<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۹۴-۹۵.</ref>.