پرش به محتوا

امنیت فردی: تفاوت میان نسخه‌ها

۳۱ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۵ دسامبر ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۷: خط ۱۷:


با تتبع در مباحث گوناگون [[فقه]] می‌توان گزاره‌های پرشماری استخراج کرد که ناظر بر [[تولید]] و [[حفظ]] امنیت فردی هستند؛ مانند انجام واجبات و ترک محرمات، حفظ [[کرامت انسان]]، [[نظام]] [[عدل]]، [[مکلف]] [[مؤمن]] و نهاد [[قضا]]. در اینجا به برخی از این گزاره‌های مهم می‌پردازیم.
با تتبع در مباحث گوناگون [[فقه]] می‌توان گزاره‌های پرشماری استخراج کرد که ناظر بر [[تولید]] و [[حفظ]] امنیت فردی هستند؛ مانند انجام واجبات و ترک محرمات، حفظ [[کرامت انسان]]، [[نظام]] [[عدل]]، [[مکلف]] [[مؤمن]] و نهاد [[قضا]]. در اینجا به برخی از این گزاره‌های مهم می‌پردازیم.
# حفظ کرامت انسان: در [[آموزه‌های اسلامی]] بر [[کرامت]]، [[شرف]] و آبروی [[انسان]] تأکید بسیاری شده و تنقیص او از جانب افراد، گروه‌ها و [[حکومت]] تقبیح گردیده است. [[خداوند]] در [[قرآن کریم]] تصریح می‌کند به انسان کرامت و شخصیت والا عطا کرده: {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ}}<ref>«و به راستی ما فرزندان آدم را ارجمند داشته‌ایم» سوره اسراء، آیه ۷۰.</ref>. به طور کلی [[ضرورت]] [[حفظ]] [[کرامت انسان]] و [[حرمت]] تضییع آن با هر ابزار و [[رفتار]] و [[کلامی]]<ref>مرتضی انصاری، مکاسب، ج۱، صص ۳۳۶ و ۳۴۲؛ ج۲، ص۱۲-۱۱؛ شهید ثانی، کشف الریبه، ص۵۱؛ حسین نوری، مستدرک الوسائل، ج۹، ص۱۳۶؛ محقق کرکی، جامع المقاصد، ج۴، ص۲۷؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۸، صص ۵۴۶ و ۵۷۲.</ref> از راه‌های تأمین امنیت فردی [[انسان]] قلمداد می‌شود. حرمت خودکشی و انتحار در [[فقه]]<ref>حسینعلی منتظری، مجازات‌های اسلامی و حقوق بشر، ص۹۱.</ref> یا [[حق]] اولیای دم در [[قصاص]] یا دریافت دیه از [[قاتل]] یا ضارب<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ج۴، ص۱۸۰؛ علامه حلی، تبصره المتعلمین، ص۱۹۳؛ شهید اول، اللمعه الدمشقیه، ص۲۶۷؛ مقداد بن عبدالله سیوری حلی، التنقیح الرائع، ج۴، ص۴۰۱؛ شهید ثانی، مسالک الأفهام، ج۱۵، ص۶۳؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۲۹، ص۵؛ احمد نراقی، رسائل و مسائل، ج۱، بخش دوم، ص۳۸۳؛ محمد جواد مغنیه، فقه الإمام الصادق{{ع}}، ج۶، ص۳۰۶؛ سید روح الله موسوی خمینی، تحریر الوسیله ج۲، ص۵۰۸؛ سید محمد صدر، ما وراء الفقه، ج۹، ص۳۱۷؛ سید محمد سعید حکیم طباطبایی، منهاج الصالحین، ج۳، ص۲۷۳.</ref>، از باب حفظ کرامت انسان است.
# '''حفظ کرامت انسان:''' در [[آموزه‌های اسلامی]] بر [[کرامت]]، [[شرف]] و آبروی [[انسان]] تأکید بسیاری شده و تنقیص او از جانب افراد، گروه‌ها و [[حکومت]] تقبیح گردیده است. [[خداوند]] در [[قرآن کریم]] تصریح می‌کند به انسان کرامت و شخصیت والا عطا کرده: {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ}}<ref>«و به راستی ما فرزندان آدم را ارجمند داشته‌ایم» سوره اسراء، آیه ۷۰.</ref>. به طور کلی [[ضرورت]] [[حفظ]] [[کرامت انسان]] و [[حرمت]] تضییع آن با هر ابزار و [[رفتار]] و [[کلامی]]<ref>مرتضی انصاری، مکاسب، ج۱، صص ۳۳۶ و ۳۴۲؛ ج۲، ص۱۲-۱۱؛ شهید ثانی، کشف الریبه، ص۵۱؛ حسین نوری، مستدرک الوسائل، ج۹، ص۱۳۶؛ محقق کرکی، جامع المقاصد، ج۴، ص۲۷؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۸، صص ۵۴۶ و ۵۷۲.</ref> از راه‌های تأمین امنیت فردی [[انسان]] قلمداد می‌شود. حرمت خودکشی و انتحار در [[فقه]]<ref>حسینعلی منتظری، مجازات‌های اسلامی و حقوق بشر، ص۹۱.</ref> یا [[حق]] اولیای دم در [[قصاص]] یا دریافت دیه از [[قاتل]] یا ضارب<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ج۴، ص۱۸۰؛ علامه حلی، تبصره المتعلمین، ص۱۹۳؛ شهید اول، اللمعه الدمشقیه، ص۲۶۷؛ مقداد بن عبدالله سیوری حلی، التنقیح الرائع، ج۴، ص۴۰۱؛ شهید ثانی، مسالک الأفهام، ج۱۵، ص۶۳؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۲۹، ص۵؛ احمد نراقی، رسائل و مسائل، ج۱، بخش دوم، ص۳۸۳؛ محمد جواد مغنیه، فقه الإمام الصادق{{ع}}، ج۶، ص۳۰۶؛ سید روح الله موسوی خمینی، تحریر الوسیله ج۲، ص۵۰۸؛ سید محمد صدر، ما وراء الفقه، ج۹، ص۳۱۷؛ سید محمد سعید حکیم طباطبایی، منهاج الصالحین، ج۳، ص۲۷۳.</ref>، از باب حفظ کرامت انسان است.
# [[مکلف]] مؤمن: ذکر و [[یاد خدا]]<ref>سوره رعد، آیه ۲۸؛ سوره عنکبوت، آیه ۴۵.</ref> و انجام [[عبادات]] و تکالیف عبادی ([[نماز]]<ref>ناصر مکارم شیرازی، دایره المعارف فقه مقارن، صص ۴۰۸ و ۴۱۳.</ref> و [[روزه]])<ref>محمد باقر حکیم، نقش اهل بیت{{عم}} در بنیان‌گذاری جماعت صالحان، ج۸، ص۱۵۹.</ref>، [[مالی]] ([[خمس]] و [[زکات]])<ref>ناصر مکارم شیرازی، دایره المعارف فقه مقارن، صص ۲۸۶ و ۵۴۶.</ref> و... که شارع مقدس [[تشریع]] فرموده، موجب آرامش روحی و روانی شخص [[مکلف]] می‌شود، به‌ویژه وقتی [[خداوند]] و رسولانش پاداش‌های بی‌کران [[اخروی]] را به مکلف [[متدین]] نوید می‌دهند. به عبارتی مکلف با انجام واجبات و [[مستحبات]] و ترک محرمات و مکروهات و [[رفتار]] در چارچوب این [[قواعد]] [[دینی]]، [[امنیت]] خویش را با حفظ جان، [[مال]] و [[آبرو]] تأمین می‌کند<ref>محمد ابراهیم جناتی، منابع اجتهاد از دیدگاه مذاهب اسلامی، ص۳۲۹.</ref>.
# '''[[مکلف]] مؤمن:''' ذکر و [[یاد خدا]]<ref>سوره رعد، آیه ۲۸؛ سوره عنکبوت، آیه ۴۵.</ref> و انجام [[عبادات]] و تکالیف عبادی ([[نماز]]<ref>ناصر مکارم شیرازی، دایره المعارف فقه مقارن، صص ۴۰۸ و ۴۱۳.</ref> و [[روزه]])<ref>محمد باقر حکیم، نقش اهل بیت{{عم}} در بنیان‌گذاری جماعت صالحان، ج۸، ص۱۵۹.</ref>، [[مالی]] ([[خمس]] و [[زکات]])<ref>ناصر مکارم شیرازی، دایره المعارف فقه مقارن، صص ۲۸۶ و ۵۴۶.</ref> و... که شارع مقدس [[تشریع]] فرموده، موجب آرامش روحی و روانی شخص [[مکلف]] می‌شود، به‌ویژه وقتی [[خداوند]] و رسولانش پاداش‌های بی‌کران [[اخروی]] را به مکلف [[متدین]] نوید می‌دهند. به عبارتی مکلف با انجام واجبات و [[مستحبات]] و ترک محرمات و مکروهات و [[رفتار]] در چارچوب این [[قواعد]] [[دینی]]، [[امنیت]] خویش را با حفظ جان، [[مال]] و [[آبرو]] تأمین می‌کند<ref>محمد ابراهیم جناتی، منابع اجتهاد از دیدگاه مذاهب اسلامی، ص۳۲۹.</ref>.
# عوامل دیگر:  
# '''عوامل دیگر:'''
##[[حکومت]] [[عادل]]: با توجه به تعریف حکومت عادل در فقه شیعه، این نوع حکومت در راستای [[اجرای احکام اسلامی]] و مقاصد [[شرعی]] از جمله حفظ جان، مال و آبروی افراد مکلف عمل می‌کند<ref>شهید اول، القواعد و الفوائد، ج۱، ص۳۸.</ref>؛ به بیان دیگر فرد در [[سایه]] حکومت عادل، از جان، مال و عرض خود ایمن است و در صورتی که این سرمایه‌هایش به مخاطره بیفتد، حکومت عادل با اجرای احکامی همچون [[جهاد]]، [[مرابطه]]، [[قصاص]]، دیه، رد [[اموال]]، [[حدود و تعزیرات]] به [[دفاع]] از او در برابر مهاجم [[ظالم]] داخلی یا خارجی می‌پردازد<ref>احمد نراقی، عوائد الایام، عائده ۵۴، ص۵۳۹؛ سیدروح الله موسوی خمینی، البیع، ج۲، ص۶۲۳؛ جمعی از مؤلفان، مجله فقه اهل بیت{{عم}} (فارسی)، ج۷، ص۱۴۵-۱۴۶.</ref>.
##'''[[حکومت]] [[عادل]]:''' با توجه به تعریف حکومت عادل در فقه شیعه، این نوع حکومت در راستای [[اجرای احکام اسلامی]] و مقاصد [[شرعی]] از جمله حفظ جان، مال و آبروی افراد مکلف عمل می‌کند<ref>شهید اول، القواعد و الفوائد، ج۱، ص۳۸.</ref>؛ به بیان دیگر فرد در [[سایه]] حکومت عادل، از جان، مال و عرض خود ایمن است و در صورتی که این سرمایه‌هایش به مخاطره بیفتد، حکومت عادل با اجرای احکامی همچون [[جهاد]]، [[مرابطه]]، [[قصاص]]، دیه، رد [[اموال]]، [[حدود و تعزیرات]] به [[دفاع]] از او در برابر مهاجم [[ظالم]] داخلی یا خارجی می‌پردازد<ref>احمد نراقی، عوائد الایام، عائده ۵۴، ص۵۳۹؛ سیدروح الله موسوی خمینی، البیع، ج۲، ص۶۲۳؛ جمعی از مؤلفان، مجله فقه اهل بیت{{عم}} (فارسی)، ج۷، ص۱۴۵-۱۴۶.</ref>.
##نهاد [[قضا]]: صیانت از حقوق مادی و [[معنوی]] [[انسان]] [[مسلمان]] و [[اتباع]] [[نظام اسلامی]]، یکی از مسائل مهم «کتاب القضا» در [[فقه]] است. در تاریخ اسلام، نهاد قضا با [[هدف]] تأمین [[حقوق]] [[مسلمانان]] و جلوگیری از دست‌اندازی [[متجاوزان]] به این حقوق از جمله امنیت شکل گرفت. در «کتاب القضا» به کیفیت دادرسی [[شکایت]] [[مردم]] و ا و احقاق حقوقشان پرداخته شده است<ref>محمد حسن نجفی، جواهر الکلام، ج۴۲، ص۷-۸؛ سید عبدالکریم موسوی اردبیلی، فقه القضاء، ج۱، ص۹-۱۰؛ میرزا جواد تبریزی، أسس القضا و الشهاده، ص۱۳۳.</ref>.<ref>[[محمد اسماعیل نباتیان|نباتیان، محمد اسماعیل]]، [[فقه و امنیت (کتاب)|فقه و امنیت]]، ص۴۷ ـ ۴۹.</ref>
## '''نهاد [[قضا]]:''' صیانت از حقوق مادی و [[معنوی]] [[انسان]] [[مسلمان]] و [[اتباع]] [[نظام اسلامی]]، یکی از مسائل مهم «کتاب القضا» در [[فقه]] است. در تاریخ اسلام، نهاد قضا با [[هدف]] تأمین [[حقوق]] [[مسلمانان]] و جلوگیری از دست‌اندازی [[متجاوزان]] به این حقوق از جمله امنیت شکل گرفت. در «کتاب القضا» به کیفیت دادرسی [[شکایت]] [[مردم]] و ا و احقاق حقوقشان پرداخته شده است<ref>محمد حسن نجفی، جواهر الکلام، ج۴۲، ص۷-۸؛ سید عبدالکریم موسوی اردبیلی، فقه القضاء، ج۱، ص۹-۱۰؛ میرزا جواد تبریزی، أسس القضا و الشهاده، ص۱۳۳.</ref>.<ref>[[محمد اسماعیل نباتیان|نباتیان، محمد اسماعیل]]، [[فقه و امنیت (کتاب)|فقه و امنیت]]، ص۴۷ ـ ۴۹.</ref>


==گزاره‌های [[فقهی]] ناظر بر عوامل [[تهدید]] امنیت فردی==
==گزاره‌های [[فقهی]] ناظر بر عوامل [[تهدید]] امنیت فردی==
۱۱۷٬۸۳۵

ویرایش