جمعه در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

#در آیاتی [[آفرینش]] [[آسمان‌ها]] و زمین در ۶ روز دانسته شده است<ref>فرقان ۵۹؛ اعراف ۵۴؛ یونس ۳؛ هود ۷؛ سجده ۳۲، ۴؛ ق ۳۸؛ حدید ۴.</ref> و بر اساس آیه‌ای، [[خداوند]] آفرینش آسمان‌ها را در دو روز به پایان رساند.<ref>{{متن قرآن|فَقَضَىٰهُنَّ سَبْعَ سَمَـٰوَاتٍۢ فِى يَوْمَيْنِ وَأَوْحَىٰ فِى كُلِّ سَمَآءٍ أَمْرَهَا وَزَيَّنَّا ٱلسَّمَآءَ ٱلدُّنْيَا بِمَصَـٰبِيحَ وَحِفْظًۭا ذَٰلِكَ تَقْدِيرُ ٱلْعَزِيزِ ٱلْعَلِيمِ}} «آنگاه آنها را در دو روز (به گونه) هفت آسمان برنهاد و در هر آسمانی کار آن را وحی کرد و آسمان نزدیک‌تر را به چراغ‌هایی (از ستارگان) آراستیم و نیک آن را نگاه داشتیم؛ این سنجش (خداوند) پیروز داناست» سوره فصّلت، آیه 12.</ref> غالب مفسران در [[تفسیر]] این آیات، شروع آفرینش [[مخلوقات]] را روز یکشنبه و پایان آن را روز جمعه دانسته<ref>مجمع البیان، ج ۴، ص۲۶۸؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۴، ص۸۶؛ تفسیر ثعالبی، ج ۳، ص۳۷.</ref> و معتقدند که آسمان‌ها در روز [[پنجشنبه]] و [[جمعه]] [[آفریده]] شدند<ref>جامع البیان، ج ۲۴، ص۱۲۵؛ التبیان، ج ۹، ص۱۱۲؛ معانی‌القرآن، ج ۶، ص۲۴۵.</ref> و در [[روز جمعه]] [[ستارگان]]، [[خورشید]]، ماه، [[فرشتگان]] و [[آدم]]{{ع}} آفریده شدند<ref>جامع‌البیان، ج ۲۴، ص۱۱۸ ـ ۱۱۹؛ التبیان، ج ۹، ص۱۰۸؛ مجمع‌البیان، ج ۹، ص۹.</ref>. بر اساس روایتی در [[روز]] چهارشنبه و پنجشنبه [[آسمان‌ها]] و در روز جمعه، روزی‌های [[اهل]] آسمان‌ها آفریده شدند<ref>الکافی، ج ۸، ص۱۴۵؛ الصافی، ج ۲، ص۲۰۳؛ نورالثقلین، ج ۴، ص۲۵.</ref>. برخی نیز در [[تفسیر آیه]] {{متن قرآن|خُلِقَ ٱلْإِنسَـٰنُ مِنْ عَجَلٍۢ سَأُو۟رِيكُمْ ءَايَـٰتِى فَلَا تَسْتَعْجِلُونِ}}<ref>«آدمی را از شتاب آفریده‌اند، به زودی نشانه‌های خود را به شما نشان خواهم داد بنابراین از من شتاب مخواهید» سوره انبیاء، آیه 37.</ref> گفته‌اند: [[خداوند]]، آدم{{ع}} را در پایان روز جمعه با سرعت آفرید تا [[آفرینش]] وی و دمیده شدن [[روح]] در او پیش از غروب جمعه به پایان رسد<ref>جامع‌البیان، ج ۱۷، ص۳۷؛ التبیان، ج ۷، ص۲۴۸؛ زادالمسیر، ج ۵، ص۲۴۴.</ref>. از آنجا که این گونه [[روایات]] اشکالاتی دارند و از جمله با مسائل ثابت شده [[علمی]] مانند پدیدار شدن روز و شب از گردش [[زمین]] به دور خورشید و... مخالف‌اند، چندان قابل پذیرش به نظر نمی‌رسند.<ref>المیزان، ج ۱۷، ص۳۷۲.</ref> برخی نیز این ۶ روز را از روزهای [[آخرتی]] دانسته‌اند که مقدار هر روز آن برابر ۱۰۰۰ سال دنیاست.<ref>{{متن قرآن|وَنَزَعْنَا مَا فِى صُدُورِهِم مِّنْ غِلٍّ إِخْوَٰنًا عَلَىٰ سُرُرٍۢ مُّتَقَـٰبِلِينَ}} «و آنچه کینه است از دل آنان می‌زداییم و برادروار بر اورنگ‌هایی روبه‌رو می‌نشینند» سوره حجّ، آیه 47.</ref>

#آدم{{ع}} پس از [[سرپیچی]] از [[فرمان الهی]] در [[بهشت]]<ref>{{متن قرآن|فَأَكَلَا مِنْهَا فَبَدَتْ لَهُمَا سَوْءَٰتُهُمَا وَطَفِقَا يَخْصِفَانِ عَلَيْهِمَا مِن وَرَقِ ٱلْجَنَّةِ وَعَصَىٰٓ ءَادَمُ رَبَّهُۥ فَغَوَىٰ}} «آنگاه، (هر دو) از آن خوردند و شرمگاه‌هاشان بر آنان نمایان شد و آغاز کردند به نهادن برگ (درختان) بهشت بر خودشان و آدم با پروردگارش نافرمانی کرد و بیراه شد» سوره طه، آیه 121.</ref> با کلماتی به سوی [[خدا]] [[توبه]] کرد.<ref>{{متن قرآن|فَتَلَقَّىٰٓ ءَادَمُ مِن رَّبِّهِۦ كَلِمَـٰتٍۢ فَتَابَ عَلَيْهِ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلتَّوَّابُ ٱلرَّحِيمُ}} «آنگاه آدم از پروردگارش کلماتی فرا گرفت و (پروردگار) از او در گذشت که او بسیار توبه‌پذیر بخشاینده است» سوره بقره، آیه 37.</ref> بنابر قولی مقصود از این کلمات، انجام دادن ۱۰ عمل از جمله [[غسل]] [[روز جمعه]] است<ref>جامع البیان، ج ۱، ص۷۳۱؛ زادالمسیر، ج ۱، ص۱۲۴؛ تفسیر ابن کثیر، ج ۱، ص۱۷۰.</ref>.

#[[فرزندان]] [[یعقوب]]{{ع}} هنگامی که از [[ستم]] خویش به یوسف{{ع}} پشیمان شدند از پدر خواستند برای آنها [[آمرزش]] [[طلب]] کند.<ref>{{متن قرآن|قَالُوا۟ يَـٰٓأَبَانَا ٱسْتَغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَآ إِنَّا كُنَّا خَـٰطِـِٔينَ}} «گفتند: ای پدر! برای ما از گناهانمان آمرزش بخواه که ما بی‌گمان گنهکار بوده‌ایم» سوره یوسف، آیه 97.</ref> یعقوب{{ع}} به آنان [[وعده]] داد در [[آینده]] برایشان [[مغفرت]] بخواهد.<ref>{{متن قرآن|قَالَ سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَكُمْ رَبِّىٓ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلْغَفُورُ ٱلرَّحِيمُ}} «گفت: به زودی برایتان از پروردگارم آمرزش می‌خواهم که اوست که آمرزنده بخشاینده است» سوره یوسف، آیه 98.</ref> گفته شده: یعقوب{{ع}} پاسخ این خواسته را به تأخیر انداخت تا در [[شب جمعه]] برای فرزندانش آمرزش بخواهد<ref>تفسیر عیاشی، ج ۲، ص۱۹۶؛ جامع البیان، ج ۱۳، ص۸۵؛ التبیان، ج ۶، ص۱۹۵.</ref>.  

#[[خداوند]] صید ماهی را در [[روز]] [[شنبه]] بر [[یهودیان]] [[حرام]] کرد. برخی ذیل [[آیه]] ۱۶۳ [[اعراف]]<ref>{{متن قرآن|وَسْـَٔلْهُمْ عَنِ ٱلْقَرْيَةِ ٱلَّتِى كَانَتْ حَاضِرَةَ ٱلْبَحْرِ إِذْ يَعْدُونَ فِى ٱلسَّبْتِ إِذْ تَأْتِيهِمْ حِيتَانُهُمْ يَوْمَ سَبْتِهِمْ شُرَّعًۭا وَيَوْمَ لَا يَسْبِتُونَ لَا تَأْتِيهِمْ كَذَٰلِكَ نَبْلُوهُم بِمَا كَانُوا۟ يَفْسُقُونَ}} «و از ایشان درباره شهری که در کرانه دریا بود بپرس، آنگاه که (از حکم حرام بودن ماهیگیری) در روز شنبه تجاوز می‌کردند زیرا روز شنبه آنان ماهی‌هاشان نزد ایشان روی آب می‌آمدند و روزی که شنبه‌شان نبود نزد آنان نمی‌آمدند، بدین‌گونه آنها را برای آنکه نافرمانی می‌کردند، می‌آزمودیم» سوره اعراف، آیه 163.</ref> علت این [[تحریم]] را آن دانسته‌اند که خداوند به [[بنی اسرائیل]] مانند سایر [[امت‌ها]] [[فرمان]] داده بود تا [[جمعه]] را [[تعظیم]] کرده، آن روز را [[عید]] قرار دهند؛ ولی آنان از [[دستور الهی]] [[سرپیچی]] کرده، [[روز]] [[شنبه]] را برگزیدند<ref>تفسیر قمی، ج ۱، ص۲۴۴؛ مجمع البیان، ج ۴، ص۳۸۴؛ التفسیر الکبیر، ج ۱۵، ص۳۷.</ref>، بر همین اساس برخی مقصود از [[اختلاف]] در [[آیه]] {{متن قرآن|إِنَّمَا جُعِلَ ٱلسَّبْتُ عَلَى ٱلَّذِينَ ٱخْتَلَفُوا۟ فِيهِ وَإِنَّ رَبَّكَ لَيَحْكُمُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ ٱلْقِيَـٰمَةِ فِيمَا كَانُوا۟ فِيهِ يَخْتَلِفُونَ}}<ref>«(احکام روز) شنبه تنها برای آنان که در آن اختلاف می‌ورزیدند مقرّر شد و به راستی پروردگارت روز رستخیز در آنچه در آن اختلاف می‌ورزیدند میان آنان داوری می‌کند» سوره نحل، آیه 124.</ref> را [[مخالفت]] [[یهود]] با [[فرمان]] [[بزرگداشت]] [[جمعه]] دانسته‌اند<ref>التبیان، ج ۶، ص۴۳۸؛ مجمع البیان، ج ۶، ص۲۰۹؛ زادالمسیر، ج ۴، ص۳۶۹.</ref>، گرچه به [[اعتقاد]] برخی دیگر این قول مخالف [[سیاق آیه]] است<ref>المیزان، ج ۱۲، ص۳۶۹ ـ ۳۷۱.</ref>. معنای یاد شده، در [[تفسیر]] [[اعتداء]] در آیه {{متن قرآن|وَلَقَدْ عَلِمْتُمُ ٱلَّذِينَ ٱعْتَدَوْا۟ مِنكُمْ فِى ٱلسَّبْتِ فَقُلْنَا لَهُمْ كُونُوا۟ قِرَدَةً خَـٰسِـِٔينَ}}<ref>«و میان خود، آنان را که در روز شنبه از اندازه در گذشتند شناخته‌اید که به آنها گفتیم بوزینگانی باشید، رانده» سوره بقره، آیه 65.</ref> نیز نقل شده است<ref>جامع‌البیان، ج ۱، ص۴۶۹؛تفسیرثعالبی، ج ۱، ص۲۵۵.</ref>؛ همچنین درباره آیه {{متن قرآن|...فَهَدَى ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ ءَامَنُوا۟ لِمَا ٱخْتَلَفُوا۟ فِيهِ مِنَ ٱلْحَقِّ بِإِذْنِهِۦ وَٱللَّهُ يَهْدِى مَن يَشَآءُ إِلَىٰ صِرَٰطٍۢ مُّسْتَقِيمٍ}}<ref>«آنگاه خداوند به اراده خویش مؤمنان را در حقیقتی که در آن اختلاف داشتند رهنمون شد و خداوند هر که را بخواهد به راه راست رهنمایی می‌کند» سوره بقره، آیه 213.</ref> با تعمیم این امر به [[مسیحیان]] گفته شده است: معنای آیه<ref>جامع البیان، ج ۲، ص۴۶۰؛ زادالمسیر، ج ۱، ص۲۰۹؛ فتح القدیر، ج ۱، ص۲۱۴.</ref> یا یکی از مصادیق آن<ref>تفسیر ابن کثیر، ج ۱، ص۲۵۷؛ معانی القرآن، ج ۱، ص۱۶۳؛ تفسیر قرطبی، ج ۳، ص۳۲.</ref> این است که [[یهودیان]] و مسیحیان درباره جمعه اختلاف ورزیدند؛ یهودیان روز شنبه و مسیحیان روز یکشنبه را برگزیدند؛ ولی [[خداوند]]، مؤمنانِ به [[پیامبر اکرم]]{{صل}} را [[هدایت]] کرده، جمعه را [[روز]] [[عبادت]] آنان قرار داد.

#در [[آیه]] ۱ [[فجر]]<ref>{{متن قرآن|وَٱلْفَجْرِ}} «سوگند به سپیده‌دم،» سوره فجر، آیه 1.</ref> به فجر [[سوگند]] یاد شده که گفته می‌شود مقصود از فجر در این آیه، [[صبح]] [[روز جمعه]] است<ref>روح المعانی، ج ۳۰، ص۲۱۵؛ التسهیل، ج ۴، ص۱۹۶؛ المیزان، ج ۲۰، ص۲۷۹.</ref>.  

#در آیه ۳ بروج<ref>{{متن قرآن|وَشَاهِدٍۢ وَمَشْهُودٍۢ}} «و به گواهی‌دهنده و آنچه گواهی دهد (که از ستمکاران انتقام می‌کشیم)» سوره بروج، آیه 3.</ref> سوگندی با تعبیر «وشاهِدٍ و مَشهود» آمده است. برخی مقصود از [[شاهد]] را روز جمعه دانسته<ref>تفسیر قمی، ج ۲، ص۴۱۳؛ التبیان، ج ۱۰، ص۳۱۶؛ تفسیر مجاهد، ج ۲، ص۷۴۵.</ref> و گفته‌اند: [[جمعه]] نسبت به اعمالی که در این روز انجام می‌شود شاهد است<ref>مجمع البیان، ج ۱۰، ص۳۱۵؛ زادالمسیر، ج ۸، ص۲۱۶؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۹، ص۲۸۳.</ref>. برخی نیز منظور از مشهود را روز جمعه دانسته<ref>جامع البیان، ج ۳۰، ص۱۶۴؛ التفسیر الکبیر، ج ۳۱، ص۱۱۵؛ الکشاف، ج ۴، ص۷۲۹.</ref> و گفته‌اند: [[فرشتگان]] [[شاهدان]] آن‌اند<ref>تفسیر ابن کثیر، ج ۴، ص۵۲۶؛ التفسیر الکبیر، ج ۳۱، ص۱۱۵؛ فتح القدیر، ج ۵، ص۴۱۵.</ref>. در مقابل، برخی این گونه اقوال را مخالف [[سیاق آیات]] دانسته و آیه را بر معنای دیگری حمل کرده‌اند<ref>المیزان، ج ۲۰، ص۲۵۰.</ref>.

#برای [[بهشتیان]] نزد [[خداوند]] افزون بر آنچه خود می‌خواهند نعمت‌های دیگری نیز مهیا شده است: {{متن قرآن|لَهُم مَّا يَشَآءُونَ فِيهَا وَلَدَيْنَا مَزِيدٌۭ}}<ref>«در آن است آنچه بخواهند و نزد ما، بیشتر (نیز) هست» سوره ق، آیه 35.</ref> بر اساس روایتی در [[تفسیر]] «ولَدَینا مَزید» در هر جمعه نعمت‌های بهشتیان ۷۰ برابر می‌شود<ref>تفسیر قمی، ج ۲، ص۱۶۹؛ نورالثقلین، ج ۵، ص۱۱۵ - ۱۱۶.</ref>. در [[روایت]] دیگری از تجلی خداوند برای بهشتیان در هر جمعه سخن به میان آمده است<ref>جامع البیان، ج ۲۶، ص۲۲۵؛ زادالمسیر، ج ۷، ص۱۹۹؛ الدرالمنثور، ج ۶، ص۲۱۷.</ref>. این روز نزد فرشتگان «[[یوم]] المزید» نامیده می‌شود<ref>جامع البیان، ج ۲۶، ص۲۲۵؛ تفسیر ابن کثیر، ج ۴، ص۲۴۴؛ الدرالمنثور، ج ۶، ص۱۰۸.</ref>. برخی از [[مفسران]] وقوع اموری را نیز در [[روز جمعه]] دانسته‌اند؛ مانند وارد شدن [[آدم]]{{ع}} پس از [[آفرینش]] به [[بهشت]]<ref>سنن الترمذی، ج ۱، ص۳۰۵؛ تفسیر ابن کثیر، ج ۴، ص۳۹۰؛ الدرالمنثور، ج ۱، ص۴۸.</ref>.<ref>{{متن قرآن|وَقُلْنَا يَـٰٓـَٔادَمُ ٱسْكُنْ أَنتَ وَزَوْجُكَ ٱلْجَنَّةَ وَكُلَا مِنْهَا رَغَدًا حَيْثُ شِئْتُمَا وَلَا تَقْرَبَا هَـٰذِهِ ٱلشَّجَرَةَ فَتَكُونَا مِنَ ٱلظَّـٰلِمِينَ}} «و گفتیم: ای آدم! تو و همسرت در بهشت جای گیرید و از (نعمت‌های) آن، از هر جا خواهید فراوان بخورید اما به این درخت نزدیک نشوید که از ستمگران گردید» سوره بقره، آیه 35.</ref>، [[هبوط]] او به [[زمین]]<ref>سنن ابن ماجه، ج ۱، ص۳۴۴ - ۳۴۵؛ الخصال، ص۳۱۶؛ الدرالمنثور، ج ۱، ص۴۸.</ref>.<ref>{{متن قرآن|فَأَزَلَّهُمَا ٱلشَّيْطَـٰنُ عَنْهَا فَأَخْرَجَهُمَا مِمَّا كَانَا فِيهِ وَقُلْنَا ٱهْبِطُوا۟ بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّۭ وَلَكُمْ فِى ٱلْأَرْضِ مُسْتَقَرٌّۭ وَمَتَـٰعٌ إِلَىٰ حِينٍۢ}} «شیطان، آنان را از آن فرو لغزاند و از جایی که بودند بیرون راند و ما گفتیم: فرود آیید دشمن یکدیگر! و در زمین تا روزگاری، آرامشگاه و برخورداری خواهید داشت» سوره بقره، آیه 36.</ref>، پذیرفته شدن [[توبه]] وی<ref>{{متن قرآن|فَتَلَقَّىٰٓ ءَادَمُ مِن رَّبِّهِۦ كَلِمَـٰتٍۢ فَتَابَ عَلَيْهِ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلتَّوَّابُ ٱلرَّحِيمُ}} «آنگاه آدم از پروردگارش کلماتی فرا گرفت و (پروردگار) از او در گذشت که او بسیار توبه‌پذیر بخشاینده است» سوره بقره، آیه 37.</ref>، [[رحلت]] او از [[دنیا]]<ref>سنن ابن ماجه، ج ۱، ص۳۴۵؛ الخصال، ص۳۱۶؛ الدرالمنثور، ج ۱، ص۴۸.</ref>، قرار گرفتن [[کشتی نوح]]{{ع}} بر [[کوه]] [[جودی]] پس از [[طوفان]]<ref>{{متن قرآن|وَقِيلَ يَـٰٓأَرْضُ ٱبْلَعِى مَآءَكِ وَيَـٰسَمَآءُ أَقْلِعِى وَغِيضَ ٱلْمَآءُ وَقُضِىَ ٱلْأَمْرُ وَٱسْتَوَتْ عَلَى ٱلْجُودِىِّ وَقِيلَ بُعْدًۭا لِّلْقَوْمِ ٱلظَّـٰلِمِينَ}} «و گفته شد: ای زمین آبت را فرو خور و ای آسمان (از باریدن) باز ایست! و آب فرو کشید و کار به پایان رسید و (کشتی) بر (کوه) جودی راست ایستاد و گفته شد: نابود باد گروه ستمکاران!» سوره هود، آیه 44.</ref>، شروع [[عذاب]] [[قوم عاد]]<ref>{{متن قرآن|سَخَّرَهَا عَلَيْهِمْ سَبْعَ لَيَالٍۢ وَثَمَـٰنِيَةَ أَيَّامٍ حُسُومًۭا فَتَرَى ٱلْقَوْمَ فِيهَا صَرْعَىٰ كَأَنَّهُمْ أَعْجَازُ نَخْلٍ خَاوِيَةٍۢ}} «که (خداوند) آن را هفت شب و هشت روز پیاپی بر آنان چیره گردانید و آن قوم را در آن (شب و روز)‌ها بر زمین افتاده می‌دیدی، گویی تنه‌های خرمابن‌هایی فرو افتاده‌اند» سوره حاقّه، آیه 7.</ref>، [[نجات]] یافتن [[قوم یونس]] از [[عذاب]]<ref>{{متن قرآن|فَلَوْلَا كَانَتْ قَرْيَةٌ ءَامَنَتْ فَنَفَعَهَآ إِيمَـٰنُهَآ إِلَّا قَوْمَ يُونُسَ لَمَّآ ءَامَنُوا۟ كَشَفْنَا عَنْهُمْ عَذَابَ ٱلْخِزْىِ فِى ٱلْحَيَوٰةِ ٱلدُّنْيَا وَمَتَّعْنَـٰهُمْ إِلَىٰ حِينٍۢ}} «پس چرا (مردم) هیچ شهری بر آن نبودند که (به هنگام) ایمان آورند تا ایمانشان آنان را سودمند افتد جز قوم یونس که چون (به هنگام) ایمان آوردند عذاب خواری را در زندگانی این جهان از آنان برداشتیم و تا روزگاری آنان را (از زندگی) بهره‌مند ساختیم» سوره یونس، آیه 98.</ref>، رؤیای یوسف{{ع}}<ref>{{متن قرآن|إِذْ قَالَ يُوسُفُ لِأَبِيهِ يَـٰٓأَبَتِ إِنِّى رَأَيْتُ أَحَدَ عَشَرَ كَوْكَبًۭا وَٱلشَّمْسَ وَٱلْقَمَرَ رَأَيْتُهُمْ لِى سَـٰجِدِينَ}} «(یاد کن) آنگاه را که یوسف به پدرش گفت: ای پدر! من (در خواب) یازده ستاره و خورشید و ماه را دیدم که برای من فروتن بودند» سوره یوسف، آیه 4.</ref>، [[سخن گفتن]] [[خداوند]] با [[موسی]]<ref>{{متن قرآن|وَنَـٰدَيْنَـٰهُ مِن جَانِبِ ٱلطُّورِ ٱلْأَيْمَنِ وَقَرَّبْنَـٰهُ نَجِيًّۭا}} «و او را از سوی راست (کوه) طور ندا دادیم و او را رازگویان (به خویش) نزدیک کردیم» سوره مریم، آیه 52.</ref>، اعطای [[تورات]] به موسی{{ع}}<ref>{{متن قرآن|إِنَّآ أَنزَلْنَا ٱلتَّوْرَىٰةَ فِيهَا هُدًۭى وَنُورٌۭ يَحْكُمُ بِهَا ٱلنَّبِيُّونَ ٱلَّذِينَ أَسْلَمُوا۟ لِلَّذِينَ هَادُوا۟ وَٱلرَّبَّـٰنِيُّونَ وَٱلْأَحْبَارُ بِمَا ٱسْتُحْفِظُوا۟ مِن كِتَـٰبِ ٱللَّهِ وَكَانُوا۟ عَلَيْهِ شُهَدَآءَ فَلَا تَخْشَوُا۟ ٱلنَّاسَ وَٱخْشَوْنِ وَلَا تَشْتَرُوا۟ بِـَٔايَـٰتِى ثَمَنًۭا قَلِيلًۭا وَمَن لَّمْ يَحْكُم بِمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ فَأُو۟لَـٰٓئِكَ هُمُ ٱلْكَـٰفِرُونَ}} «ما تورات را که در آن رهنمود و روشنایی بود، فرو فرستادیم؛ پیامبران که تسلیم (خداوند) بودند و (نیز) دانشوران ربّانی و دانشمندان (تورات‌شناس) بنابر آنچه از کتاب خداوند به آنان سپرده شده بود و بر آن گواه بودند برای یهودیان داوری می‌کردند؛ پس، از مردم نهراسید و از من بهراسید و آیات مرا ارزان مفروشید؛ و آن کسان که بنابر آنچه خداوند فرو فرستاده است داوری نکنند کافرند» سوره مائده، آیه 44.</ref>، [[جنگ بدر]]<ref>{{متن قرآن|وَلَقَدْ نَصَرَكُمُ ٱللَّهُ بِبَدْرٍۢ وَأَنتُمْ أَذِلَّةٌۭ فَٱتَّقُوا۟ ٱللَّهَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ}} «و بی‌گمان خداوند در «بدر» شما را با آنکه ناتوان بودید یاری کرد پس، از خداوند پروا کنید، باشد که سپاس گزارید» سوره آل‌عمران، آیه 123.</ref>، [[نزول آیه]] ۱۱ [[مجادله]]<ref>{{متن قرآن|يَـٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓا۟ إِذَا قِيلَ لَكُمْ تَفَسَّحُوا۟ فِى ٱلْمَجَـٰلِسِ فَٱفْسَحُوا۟ يَفْسَحِ ٱللَّهُ لَكُمْ وَإِذَا قِيلَ ٱنشُزُوا۟ فَٱنشُزُوا۟ يَرْفَعِ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ ءَامَنُوا۟ مِنكُمْ وَٱلَّذِينَ أُوتُوا۟ ٱلْعِلْمَ دَرَجَـٰتٍۢ وَٱللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌۭ}} «ای مؤمنان! چون در نشست‌ها به شما گویند جا باز کنید، باز کنید تا خداوند برایتان (در بهشت) جا باز کند و چون گویند: برخیزید، برخیزید تا خداوند (پایگاه) مؤمنان از شما و فرهیختگان را چند پایه بالا برد و خداوند از آنچه انجام می‌دهید آگاه است» سوره مجادله، آیه 11.</ref> برای فراهم آوردن زمینه استفاده همگان از [[سخنان رسول اکرم]]{{صل}}<ref>مجمع البیان، ج ۹، ص۴۱۷؛ تفسیر ابن کثیر، ج ۴، ص۳۴۷؛ التفسیر الکبیر، ج ۲۹، ص۲۶۷.</ref>، نخستین [[قنوت]] [[پیامبر اکرم]]{{صل}} در [[نماز]]، کامل شدن [[دین]] و [[ناامید]] شدن [[کافران]]<ref>{{متن قرآن|حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ ٱلْمَيْتَةُ وَٱلدَّمُ وَلَحْمُ ٱلْخِنزِيرِ وَمَآ أُهِلَّ لِغَيْرِ ٱللَّهِ بِهِۦ وَٱلْمُنْخَنِقَةُ وَٱلْمَوْقُوذَةُ وَٱلْمُتَرَدِّيَةُ وَٱلنَّطِيحَةُ وَمَآ أَكَلَ ٱلسَّبُعُ إِلَّا مَا ذَكَّيْتُمْ وَمَا ذُبِحَ عَلَى ٱلنُّصُبِ وَأَن تَسْتَقْسِمُوا۟ بِٱلْأَزْلَـٰمِ ذَٰلِكُمْ فِسْقٌ ٱلْيَوْمَ يَئِسَ ٱلَّذِينَ كَفَرُوا۟ مِن دِينِكُمْ فَلَا تَخْشَوْهُمْ وَٱخْشَوْنِ ٱلْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِى وَرَضِيتُ لَكُمُ ٱلْإِسْلَـٰمَ دِينًۭا فَمَنِ ٱضْطُرَّ فِى مَخْمَصَةٍ غَيْرَ مُتَجَانِفٍۢ لِّإِثْمٍۢ فَإِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٌۭ رَّحِيمٌۭ}} «مردار و خون و گوشت خوک و آنچه جز به نام خداوند ذبح شده باشد و مرده با خفگی و مرده با ضربه و مرده با افتادن از بلندی و مرده از شاخ زدن حیوان دیگر و آنچه درندگان نیم‌خور کرده باشند- جز آن را که (تا زنده است) ذبح کرده‌اید- و آنچه بر روی سنگ‌های مقدّس (برای بت‌ها) قربانی شود و آنچه با تیرهای بخت‌آزمایی قسمت کنید (خوردن گوشت همه اینها) بر شما حرام و آنها (همه) گناه است؛ امروز کافران از دین شما نومید شدند پس، از ایشان مهراسید و از من بهراسید! امروز دینتان را کامل و نعمتم را بر شما تمام کردم و اسلام را (به عنوان) آیین شما پسندیدم پس، هر که در قحطی و گرسنگی ناگزیر (از خوردن گوشت حرام) شود بی‌آنکه گراینده به گناه باشد بی‌گمان خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره مائده، آیه 3.</ref> و وقوع [[قیامت]].<ref>[[احمد جمالی|جمالی، احمد]]، [[جمعه - جمالی (مقاله)|مقاله «جمعه»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۰ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۰، ص ۱۳.</ref>