امامت عامه در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

امامت عامه در کلام اسلامی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۶ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۳۱

۱۸ بایت حذف‌شده ، ۱۶ آوریل

←‏بررسی شبهات حدیث ثقلین

دیداریویکی‌متن

Bahmani

مدیران

۱۱۲٬۹۹۵

ویرایش

@@ خط ۲۲۶: / خط ۲۲۶: @@
 به‌رغم سخنان پیش گفته درباره مقصود و معنای حدیث ثقلین، کسانی شبهاتی درباره‌اش مطرح کرده‌اند که پرداختن به پاسخ آنها در تثبیت بیشتر دلالت این حدیث و رفع موانع فهمش بسیار مهم است:
-۱. '''[[ضعف سند]]''': چرا [[ابوالفرج بن جوزی]]، حدیث ثقلین را با یک سند در موضوعات نقل کرده و سند آن را [[تضعیف]] کرده است؟<ref>العلل المتناهیة فی ا الأحادیث الواهیة، عبدالرحمان بن علی ابن الجوزی، ج۱، ص۲۶۸.</ref>
+۱. '''ضعف سند''': چرا [[ابوالفرج بن جوزی]]، حدیث ثقلین را با یک سند در موضوعات نقل کرده و سند آن را تضعیف کرده است؟<ref>العلل المتناهیة فی ا الأحادیث الواهیة، عبدالرحمان بن علی ابن الجوزی، ج۱، ص۲۶۸.</ref>
-پاسخ این است که بیشتر علمای [[اهل سنت]] نظر [[ابن جوزی]] را درباره [[حدیث ثقلین]] نپذیرفته‌اند؛ چنان‌که [[ابن حجر]] پس از [[نقل حدیث]] می‌نویسد: «[[تضعیف]] ابن جوزی درباره حدیث ثقلین [[وهم]] و [[غفلت]] از دیگر اسانید این [[حدیث]] است»<ref>الصواعق المحرقة علی أهل الرفض والضلال والزندقة، أبوالعباس أحمد بن محمد بن علی ابن حجر الهیثمی، ج۲، ص۴۳۹. {{عربی|وذكر ابن الجوزي لذلك في وهم أو غفلة عن استحضار بقية طرقه}}.</ref>. المناوی نیز گفته است: «هرکس مانند ابن جوزی این حدیث را [[تکذیب]] کند، [[خطا]] کرده است»<ref>فیض القدیر شرح الجامع الصغیر، ج۳، ص۲۰. {{عربی|ووهم من زعم وضعه كابن الجوزي}}.</ref>. افزون بر این، حدیث ثقلین را به [[تواتر]] و با اسانید مختلف در منابع [[فریقین]] نقل کرده‌اند؛ برای نمونه در [[صحیح مسلم]] آمده است؛ از طرفی، علمای اهل سنت [[اجماع]] کرده‌اند که همه [[احادیث]] این کتاب صحیح<ref>سیر أعلام النبلاء، ج۲۱، ص۵۶۶؛ البدایة و النهایة، ج۱۱، ص۴۰.</ref> و [[روایات]] آن، [[کلام]] [[رسول]] خداست<ref>شرح النووی علی صحیح مسلم، أبوزکریا یحیی بن شرف بن مری النووی، ج۱، ص۱۹. {{عربی|وقد قال امام الحرمين لو حلف انسان بطلاق امرأته أن ما في كتاب البخاري ومسلم مما حكما بصحته من قول النبي لما ألزمته الطلاق ولا حنيته لاجماع علماء المسلمين}}.</ref>. با فرض اینکه یکی یا برخی از سندهای آن [[حدیث ضعیف]] باشد، بر پایه قاعده معروف {{عربی|يقوي بعضها بعضاً}}<ref>لباب النقول، عبدالرحمان بن أبی بکر جلال الدین السیوطی، ج۱، ص۹۳.</ref>، [[ضعف سند]] برخی جبران‌پذیر است.
+پاسخ این است که بیشتر علمای [[اهل سنت]] نظر [[ابن جوزی]] را درباره [[حدیث ثقلین]] نپذیرفته‌اند؛ چنان‌که [[ابن حجر]] پس از [[نقل حدیث]] می‌نویسد: «تضعیف ابن جوزی درباره حدیث ثقلین [[وهم]] و [[غفلت]] از دیگر اسانید این [[حدیث]] است»<ref>الصواعق المحرقة علی أهل الرفض والضلال والزندقة، أبوالعباس أحمد بن محمد بن علی ابن حجر الهیثمی، ج۲، ص۴۳۹. {{عربی|وذكر ابن الجوزي لذلك في وهم أو غفلة عن استحضار بقية طرقه}}.</ref>. المناوی نیز گفته است: «هرکس مانند ابن جوزی این حدیث را [[تکذیب]] کند، [[خطا]] کرده است»<ref>فیض القدیر شرح الجامع الصغیر، ج۳، ص۲۰. {{عربی|ووهم من زعم وضعه كابن الجوزي}}.</ref>. افزون بر این، حدیث ثقلین را به [[تواتر]] و با اسانید مختلف در منابع [[فریقین]] نقل کرده‌اند؛ برای نمونه در [[صحیح مسلم]] آمده است؛ از طرفی، علمای اهل سنت [[اجماع]] کرده‌اند که همه [[احادیث]] این کتاب صحیح<ref>سیر أعلام النبلاء، ج۲۱، ص۵۶۶؛ البدایة و النهایة، ج۱۱، ص۴۰.</ref> و [[روایات]] آن، [[کلام]] [[رسول]] خداست<ref>شرح النووی علی صحیح مسلم، أبوزکریا یحیی بن شرف بن مری النووی، ج۱، ص۱۹. {{عربی|وقد قال امام الحرمين لو حلف انسان بطلاق امرأته أن ما في كتاب البخاري ومسلم مما حكما بصحته من قول النبي لما ألزمته الطلاق ولا حنيته لاجماع علماء المسلمين}}.</ref>. با فرض اینکه یکی یا برخی از سندهای آن [[حدیث ضعیف]] باشد، بر پایه قاعده معروف {{عربی|يقوي بعضها بعضاً}}<ref>لباب النقول، عبدالرحمان بن أبی بکر جلال الدین السیوطی، ج۱، ص۹۳.</ref>، [[ضعف سند]] برخی جبران‌پذیر است.
 ۲. '''تضعیف جمله {{متن حدیث|عِتْرَتِي فَإِنَّهُمَا...}}''': جمله {{متن حدیث|عِتْرَتِي فَإِنَّهُمَا...}} تضعیف شده است؛ چنان‌که [[ابن تیمیه]] می‌گوید: «در صحیح مسلم [[رسول خدا]]{{صل}} تنها به [[تمسک به قرآن]] امر کرده و [[نجات از گمراهی]] را در تمسک به قرآن دانسته.... اما جمله {{متن حدیث|عِتْرَتِي فَإِنَّهُمَا لَمْ يَفْتَرِقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ الْحَوْضَ‌}} را [[ترمذی]] نقل کرده است. از احمد درباره آن پرسیدند و او آن را تضعیف کرد و برخی از [[علما]] آن را تضعیف کرده و گفته‌اند که نیست»<ref>منهاج السنة النبویة، ج۷، صص ۳۱۸ و ۳۱۹: {{عربی|سئل عنه أحمد بن حنبل فضعفه، وضعفه غير واحد من أهل العلم وقالوا: لا يصح}}.</ref>.
 صحیح پاسخ این است که [[ابن تیمیه]] نمی‌گوید [[احمد بن حنبل]] در کدام کتابش آن را [[تضعیف]] کرده و احمد، جمله {{متن حدیث|إِنْ أَخَذْتُمْ بِهِ لَنْ تَضِلُّوا بَعْدِي‌، الثقلين أحدهما اكبر من الاخر كتاب الله و عترتي أهل بيتي}}<ref>مسند احمد، ج۳، ص۵۹.</ref> را در [[مسند]] آورده است. جمله {{متن حدیث|... وَ عِتْرَتِي فَإِنَّهُمَا لَمْ يَفْتَرِقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ الْحَوْضَ}} از [[زید بن ارقم]] در [[سنن ترمذی]] هست<ref>سنن الترمذی، ج۵، ص۳۲۹.</ref>. [[البانی]]<ref>صحیح و ضعیف الجامع الصغیر و زیاداته، محمد ناصر الدین الألبانی، ج۱، ص۴۸۲.</ref> و [[حسن بن علی]] سقاف<ref>صحیح شرح العقیدة الطحاویة أو المنهج الصحیح فی فهم عقیدة أهل السنة والجماعة مع التنقیح، حسن بن علی السقاف القرشی الهاشمی، ص۶۵۴.</ref> آن را صحیح دانسته‌اند. [[عمرو]] بن ابی عاصم [[حدیث ثقلین]] را با جمله {{متن حدیث|مَا إِنْ أَخَذْتُمْ بِهِ لَنْ تَضِلُّوا كِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِي أَهْلَ بَيْتِي}}، از [[علی بن ابی طالب]]{{ع}} [[روایت]] کرده است<ref>کتاب السنة و معه ظلال الجنة فی تخریج السنة (محمد بن ناصر الألبانی)، ابن أبی عاصم، ص۶۳۰، حرقم ۱۵۵۸.</ref>. [[ابن حجر عسقلانی]] پس از [[نقل حدیث]] از [[مسند ابن راهویه]] می‌گوید: «[[اسناد]] این [[حدیث صحیح]] است»<ref>المطالب العالیة بزوائد المسانید الثمانیة، أحمد بن علی بن حجر العسقلانی، حرقم، ۳۹۷۲. «هذا اسناد صحیح».</ref>. البوصیری پس از نقل حدیث علی{{ع}} از همین مسند می‌گوید حدیث صحیح است<ref>إتحاف الخیرة المهرة بزوائد المسانید العشرة، الحافظ أحمد بن أبی بکر بن إسماعیل البوصیری، ج۹، ص۲۷۹.</ref> و [[طبری]] [[حدیث]] را صحیح می‌داند<ref>کنز العمال فی سنن الأقوال والأفعال، علاء الدین علی المتقی بن حسام الدین الهندی، ج۱، ص۳۷۹.</ref>. همچنین این حدیث را با جمله {{عربی|ما ان أخذتم به لن تضلوا بعدي}} از [[ابوسعید خدری]] در [[مسند احمد]]<ref>مسند احمد، ج۳، ص۵۹.</ref> نقل کرده‌اند. [[شعیب]] الارنؤوط می‌گوید: {{عربی|حديث صحيح دون قوله وإنها لن يفترقا حتى يردا على الحوض}}<ref>مسند احمد، ج۳، رقم ۱۱۵۷۸.</ref>. [[ابن کثیر]] این بخش را نیز صحیح می‌داند<ref>تفسیر القرآن العظیم، ج۴، ص۱۲۲. {{عربی|وقد ثبت في الصحيح أن رسول الله{{صل}} قال في خطبته بغدير خم: إني تارك فيكم الثقلين، كتاب الله وعترتي وأنهما لم يفترقا حتى يردا على الحوض}}.</ref>.
@@ خط ۲۳۷: / خط ۲۳۹: @@
 پاسخ این است که بنابر [[روایات]] فراوانی در [[منابع اهل سنت]]، [[رسول خدا]]{{صل}} «اهل بیت» را افراد خاصی دانسته است؛ چنان‌که مسلم نقل می‌کند: مقصود از «اهل بیت» علی و فاطمه و حسن و حسین{{عم}} است<ref>صحیح مسلم، ج۴، ص۱۸۸۳. این مسئله ذیل بحث صادقین یاد شد.</ref>. پس بر پایه این [[روایت]] درباره اهل بیت، نظر شخصی زید بن ارقم پذیرفتنی نیست.
-حسن سقاف در رد البانی می‌گوید:
+حسن سقاف در رد البانی می‌گوید: البانی با این کلامش می‌خواهد [[سنت]] ثابث رسول خدا{{صل}} را در [[تفسیر اهل بیت]] رد کند و می‌خواهد به خواننده کلامش به ناحق بفهماند که فقط شیعه اهل بیت را همان [[اهل کسا]] می‌دانند؛ درحالی‌که تمامی [[اهل سنت]] این [[تفسیر]] را گفته‌اند و قبل از آنها کسی کلمه اهل بیت را تفسیر کرده است که از روی [[هوا و هوس]] حرف نمی‌زند؛ یعنی شخص [[رسول اکرم]]{{صل}} ولکن [[نصب]] ([[دشمنی]] با [[اهل بیت]] و [[بغض]] [[علی بن ابی طالب]]{{ع}})، باعث شده است که [[البانی]] چنین حرفی بزند<ref>صحیح شرح العقیدة الطحاویة أو المنهج الصحیح فی فهم عقیدة أهل السنة والجماعة مع التنقیح، حسن بن علی السقاف القرشی الهاشمی، ص۶۵۷: {{عربی|وهذا من تلبيساته وتمحله في رد السنة الثابتة في تفسيره لأهل البيت، وهو بهذا أراد أن يلبس على القاريء بأن من قال أن أهل البيت هم أهل الكساء أنهم الشيعة والحق أن من قال ذلك جميع أهل السنة والجماعة وقبلهم الذي لا ينطق عن الهوى، ولكن هذا هو النصب الذي يفضي - بصاحبه إلى ما ترى كما شرحنا في موضعه}}.</ref>.
-البانی با این کلامش می‌خواهد [[سنت]] ثابث رسول خدا{{صل}} را در [[تفسیر اهل بیت]] رد کند و می‌خواهد به خواننده کلامش به ناحق بفهماند که فقط شیعه اهل بیت را همان [[اهل کسا]] می‌دانند؛ درحالی‌که تمامی [[اهل سنت]] این [[تفسیر]] را گفته‌اند و قبل از آنها کسی کلمه اهل بیت را تفسیر کرده است که از روی [[هوا و هوس]] حرف نمی‌زند؛ یعنی شخص [[رسول اکرم]]{{صل}} ولکن [[نصب]] ([[دشمنی]] با [[اهل بیت]] و [[بغض]] [[علی بن ابی طالب]]{{ع}})، باعث شده است که [[البانی]] چنین حرفی بزند<ref>صحیح شرح العقیدة الطحاویة أو المنهج الصحیح فی فهم عقیدة أهل السنة والجماعة مع التنقیح، حسن بن علی السقاف القرشی الهاشمی، ص۶۵۷: {{عربی|وهذا من تلبيساته وتمحله في رد السنة الثابتة في تفسيره لأهل البيت، وهو بهذا أراد أن يلبس على القاريء بأن من قال أن أهل البيت هم أهل الكساء أنهم الشيعة والحق أن من قال ذلك جميع أهل السنة والجماعة وقبلهم الذي لا ينطق عن الهوى، ولكن هذا هو النصب الذي يفضي - بصاحبه إلى ما ترى كما شرحنا في موضعه}}.</ref>.
 [[آلوسی]] نیز می‌گوید: «تو می‌دانی که ظاهر [[حدیث صحیح]] [[ثقلین]] اقتضا می‌کند که [[همسران]]، شامل اهل بیت که یکی از ثقلین هستند، نمی‌شوند»<ref>روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم والسبع المثانی، العلامة أبی الفضل شهاب الدین السید محمود الألوسی البغدادی، ج۲۱، ص۲۴. {{عربی|وأنت تعلم أن ظاهر ما صح من قوله إني تارك فيكم خليفتين – وفي رواية» يقتضي أن النساء المطهرات غير داخلات في أهل البيت الذين هم احد الثقلين}}.</ref>. [[تفسیر]] [[زید بن ارقم]] درباره اهل بیت، دیدگاه شخصی اوست. [[پیامبر]]{{صل}}، اهل بیت را تعریف کرده است؛ پس دیدگاه زید بن ارقم پذیرفتنی نیست.
-۴. '''معارضات [[حدیث ثقلین]]''': بنابر سخنان پیش گفته درباره اهداف [[آیه]]، بی‌گمان گروهی از علمای [[اهل سنت]]، پنداشته‌اند که حدیث ثقلین با دیگر [[احادیث]] در تهافت و [[تعارض]] است. بنابراین بررسی آن، زمینه را برای تثبیت بیشتر دلالت این [[روایت]]، و دفع موانع [[فهم]] آن هموار می‌کند.<ref>[[سلیمان امیری|امیری، سلیمان]]، [[امامت و دلایل انتصابی بودن آن (کتاب)|امامت و دلایل انتصابی بودن آن]]، ص۱۸۱.</ref>
+۴. '''معارضات [[حدیث ثقلین]]''': بنابر سخنان پیش گفته درباره اهداف [[آیه]]، بی‌گمان گروهی از علمای [[اهل سنت]]، پنداشته‌اند که حدیث ثقلین با دیگر [[احادیث]] در تهافت و تعارض است. بنابراین بررسی آن، زمینه را برای تثبیت بیشتر دلالت این [[روایت]]، و دفع موانع فهم آن هموار می‌کند<ref>[[سلیمان امیری|امیری، سلیمان]]، [[امامت و دلایل انتصابی بودن آن (کتاب)|امامت و دلایل انتصابی بودن آن]]، ص۱۸۱.</ref>.
 ===نتیجه===