مذهب حنبلیه: تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر

مذهب حنبلیه (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۳ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۴۸

۸٬۷۳۷ بایت اضافه‌شده ، ۳ ژوئیه

۷۲٬۴۶۷

ویرایش

@@ خط ۳: / خط ۳: @@
 == مقدمه ==
 [[ابوعبدالله احمد بن‌ محمد بن‌ حنبل]] در سال ۱۶۴ق در [[بغداد]] به دنیا آمد و در سال ۲۴۱ق درگذشت. کتاب معروف [[حدیثی]] وی «مُسند» است.<ref>زرکلی، الاعلام، ۱/۲۰۳.</ref> پیروان این [[مذهب]] در مصر و خلیج فارس و [[جزیرةالعرب]] ساکن‌اند. [[وهابیت]] نیز از فرقه‌های تازه پدیدآمده [[اهل سنت]] و از انشعابات [[مذهب حنبلی]] است<ref>مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، ۱۶۹–۱۷۰.</ref> که [[محمد بن‌ عبدالوهاب]] آن را پایه‌ریزی کرد و مروج [[افکار]] [[ابن‌تیمیه]] شد<ref>[[مصیب ایرانی|ایرانی]] و [[باقر صاحبی|صاحبی]]، [[اهل سنت - ایرانی و صاحبی (مقاله)|مقاله «اهل سنت»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]]، ص ۴۷۹ ـ ۴۸۸.</ref>.
+==مذهب حنبلی==
+مذهب حنبلی در میان [[مذاهب فقهی]] [[اهل سنت]]، از نظر پیدایش و [[پیروان]]، در رتبه چهارم است.
+مؤسس مذهب حنبلی، [[ابوعبدالله احمد بن محمد بن حنبل شیبانی]] است. او ریشه [[عربی]] داشت. جدش در [[زمان]] [[امویان]] [[فرماندار]] [[سرخس]] بوده. [[ابن حنبل]] در سال ۱۶۴ ﻫ. ق در [[شهر]] [[بغداد]] زاده شد و در [[کودکی]] [[قرآن]] را از بر کرد. ابتدا نزد [[قاضی]] [[ابویوسف]] به فراگیری [[فقه]] پرداخت اما پس از مدتی به [[اهل حدیث]] روی آورد.
+او تا زمانی که [[شافعی]] به [[مصر]] نرفته بود، در نزد وی فقه بود، در نزد فقه آموخته و از شاگردان برجسته‌اش بود. [[اصرار]] او بر [[آفریده]] نبودن قرآن، او را رو در روی [[دولت]] [[عباسیان]] قرار داد.
+در زمان [[معتصم]] به مدت ۱۸ ماه به [[زندان]] افکنده شد. اما با به [[قدرت]] رسیدن [[متوکل]]، از او [[دلجویی]] شد و آن قدر [[قرب]] یافت که متوکل بی‌مشورت او کاری را به انجام نمی‌رسانید.
+ابن حنبل، پس از جدا شدن از شافعی، [[مذهب]] جدیدی را در فقه پی نهاد. بنیادهای این فقه بر پنج اصل [[استوار]] بود: [[کتاب الله]]، [[سنت رسول الله]]{{صل}}، فتاوی [[صحابه پیامبر]]، گفته برخی از [[صحابی]] که با قرآن سازگار می‌نمود و تمامی [[احادیث ضعیف]]. او آن قدر در استناد به [[حدیث]] [[مبالغه]] می‌کرد که بزرگانی همچون [[طبری]] و [[ابن ندیم]] او را از [[مجتهدان]] ندانسته‌اند. مهم‌ترین اثر ابن حنبل، کتاب «[[مسند]]» اوست که در بردارنده سی هزار و اندی [[روایت]] است. این کتاب در شش جلد به چاپ رسیده است. از آثار دیگر او می‌توان به [[تفسیر قرآن]]، [[فضایل]]، [[طاعة]] الرسول و [[ناسخ و منسوخ]] اشاره نمود. مهم‌ترین اثر [[فقهی]] او، مجموعه‌ای از فتاوی او در پاسخ به سؤالات [[دینی]] شاگردانش است که توسط [[ابن قیم]] (م ۷۵۱) گردآوری شده است. این مجموعه در ۲۰ جلد انتشار یافته است. [[محمد بن اسماعیل]] [[بخاری]]، [[مسلم بن الحجاج نیشابوری]] در شمار [[دانش]] اندوختگان [[مکتب]] اویند. [[ابن حنبل]] در سال ۲۴۱ ه ق در [[بغداد]] درگذشت.
+[[مذهب]] [[فقهی]] [[ابن حنبل]]؛ [[احمد بن حنبل]] [[سنت]] را [[حاکم]] بر [[قرآن]] دانسته و در فتاوی خود بر [[احادیث]] و فتاوی [[صحابی]] تکیه می‌زد. او بر طبق «[[مصلحت]]» [[فتوی]] نمی‌داد. آن‌گاه که نصی را رو در روی آن می‌یافت بر خلاف مالک عمل می‌کرد و هرگاه هم نصی را در برابر مصلحت نمی‌دید، آن را مبنای [[حکم]] قرار می‌داد و همانند [[شافعی]] از مصلحت گریزان نبود.
+احمد، [[حدیث]] مرسل و [[ضعیف]] را معتبر دانسته و آن را بر [[قیاس]] [[برتری]] می‌داد. کاربرد قیاس در نزد او تنها در [[زمان]] [[ضرورت]] روا بود.
+برخی از [[معتقدات]] مذهبی [[حنابله]]؛
+# در [[فقه حنبلی]]، رکن اصلی در [[معاملات]]، [[رضایت]] عاقلان بوده و هر معامله‌ای درست شمرده شده، مگر آنکه نصی بر بطلان آن رهنمون باشد.
+# حنابله در موضوع [[طهارت]] و [[نجاست]] حساسیت ویژه‌ای داشتهاند و از این جهت در میان [[مذاهب]] شهره‌اند.
+# فقه حنبلی با پذیرش اصل ذرایع گسترش ویژه‌ای یافته است. بر اساس این اصل، حکم غایات به وسایل آن و حکم نتایج به مقدماتش تسری می‌یابد.
+# ویژگی مهم [[حنبلیان]] توجه [[افراطی]] آنان نسبت به قضیه [[امر به معروف و نهی از منکر]] است. برخی از آرای ابن حنبل در عرصه [[کلام]]، [[سیاست]] و [[فقه]] عبارت است از:
+## او در [[نصوص]] که گویای [[تشبیه]] و یا [[تجسیم]] و [[رؤیت]] [[حق تعالی]] بود، [[تأویل]] را روا نمی‌دید.
+## معنی صحابی در نزد احمد معنایی فراگیر داشت و هر که را ولو در ساعتی با [[پیامبر]] به سر آورده بود، به او صحابی گفته می‌شد. [[مسلمانی]] که به صحابیی [[دشنام]] می‌داد، [[اسلام]] صحیحی در نگاه او نداشت. با این همه، احمد خلافت امام علی بن ابی طالب‌{{ع}} را خلافتی معتبر و [[دینی]] می‌شمرد.
+## احمد [[گزینش خلیفه]] پیشین و خلیفهٔ بعد از خود را امری درست می‌دید. احمد [[اطاعت]] پیشوای [[پیروز]] را لازم دیده، هر چند که آن [[پیشوا]] [[ستمکار]] باشد. او [[خواندن نماز]] [[جمعه]] به اقتدای بر چنین [[پیشوایی]] یا [[برگزیدگان]] او را [[وظیفه]] دانسته و دوباره خوانی آن [[نماز]] را [[بدعت]] می‌انگاشت.
+## [[ابن حنبل]] تارک نماز را [[کافر]] دانسته و قتلش را [[واجب]] می‌دید.
+[[مذهب حنبلی]] در [[قرن هشتم]]؛ ابن حنبل، پیش از آنکه در زمره [[پیشوایان]] [[فقهی]] به شمار رود، پیشوای در [[عقاید]] بود. اوج این درخشش در [[روزگار]] [[متوکل]] بود. [[مذهب کلامی]] ابن حنبل تا آنجا پیش رفت که [[مذهب]] همه حدیث‌گرایان در عقاید گشت. با ظهور مذهب کلامی [[اشعری]]، مذهب کلامی ابن حنبل جای خود را به آن داد.
+اما پس از قرن‌ها، در قرن هشتم، [[ابن تیمیه]] (م ۷۲۸) به احیای [[اندیشه]] [[کلامی]] احمد پرداخت. ابن تیمیه به احیای تنها اکتفا نکرد، نوآوری‌هایی به [[مکتب]] [[حنبلی]] افزود؛ از جمله بدعت بودن [[سفر]] [[زیارت]] حضرت [[نبی اکرم]]{{صل}}، ناهمگونی [[تبرک]] و [[توسل]] با [[توحید]] و [[انکار]] بسیاری از [[فضیلت‌های اهل بیت]] که در [[روایات]] [[صحاح شش‌گانه]] و حتی در [[مسند]] ابن حنبل آمده بود.
+این موج نو حنبلی در برابر [[مخالفت]] [[دانشوران اسلامی]] یارای [[مقاومت]] پیدا نکرد و فروکش نمود تا آنکه [[محمد بن عبدالوهاب]] (۱۲۰۶/۱۱۱۵ ه. ق) آن را دوباره به صحنه آورد.
+[[تفکر]] نوحنبلی تفکری آمیخته با [[جمود]] است آن‌گونه که دستاوردهای [[تمدن]] جدید؛ مانند عکس‌برداری را بدون [[نص]] [[دینی]] بر منع آن، به دیده [[تحریم]] می‌نگرد.
+مذهب حنبلی در [[عربستان]] مذهب نخست است. در [[منطقه نجد]] عربستان، [[اهل تسنن]] بیشتر حنبلی بوده و در [[حجاز]] با [[مذهب شافعی]] و در [[احساء]] با [[مذهب مالکی]] [[رقابت]] می‌کند.
+یک چهارم [[مسلمانان]] [[شام]] حنبلی هستند. این مذهب، سومین مذهب در [[فلسطین]] است و [[پیروان]] کم شماری در [[مصر]]، عمان و افغانستان دارد<ref>ره توشه حج، جمعی از نویسندگان، ج۱، مشعر، ص۱۵۸.</ref>..<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|محمدنامه]]، ص ۸۶۴.</ref>.
 == منابع ==
 {{منابع}}
 # [[پرونده:IM009734.jpg|22px]] [[مصیب ایرانی|ایرانی]] و [[باقر صاحبی|صاحبی]]، [[اهل سنت - ایرانی و صاحبی (مقاله)|مقاله «اهل سنت»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|'''دانشنامه امام خمینی ج۲''']]
+# [[پرونده:IM010703.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|'''محمدنامه''']]
 {{پایان منابع}}