مثبت‌اندیشی: تفاوت میان نسخه‌ها

{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[مثبت‌اندیشی در قرآن]] - [[مثبت‌اندیشی در حدیث]] - [[مثبت‌اندیشی در اخلاق اسلامی]] - [[مثبت‌اندیشی در نهج البلاغه]] - [[مثبت‌اندیشی در معارف دعا و زیارات]] - [[مثبت‌اندیشی در معارف مهدویت]] - [[مثبت‌اندیشی در روان‌شناسی اسلامی]]| پرسش مرتبط  = مثبت‌اندیشی (پرسش)}}

== چیستی مثبت‌اندیشی ==

خوش‌بینی یا مثبت‌نگری و مثبت‌اندیشی‌، شکلی از [[فکر]] کردن است که در آن شخص از تمامی ظرفیت‌های ذهنی مثبت، نشاط‌انگیز و امیدوارکننده در [[زندگی]] برای [[تسلیم]] نشدن در برابر عوامل منفی ساختۀ ذهن و احساس‌های یأس‌آور ناشی از دشواری ارتباط با [[انسان‌ها]] و رویارویی با [[طبیعت]] استفاده می‌‌کند<ref>ر. ک: [[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۳۱ـ۱۳۲.</ref>.

مقولۀ [[مهدویت]]، [[آینده‌نگری]] مثبت [[اسلام]] را نشان می‌دهد. [[دین اسلام]]، علاوه بر معرفی کلی [[مهدویت]] برای نماد آیندۀ مثبت به [[بیان]] جزئیات آن نیز پرداخته، با ارائۀ آموزه‌های روشن و معقول و نیز با تعریف صحیح و روشن از [[آینده‌نگری]] و از همه مهم‌تر با مشخص کردن مصداق [[منجی]] و زنده و حاضر بودن او در این [[دنیا]] و نیز [[نظارت]] ایشان بر [[اعمال]] و گفتار [[انسان‌ها]]، روش [[آینده‌نگری]] را از [[مقام]] [[عقل نظری]] به [[جایگاه]] [[عقلی]] عملی سوق داده و آن را برای [[بشر]] و [[جوامع بشری]] عملی و کاربردی کرده است<ref>ر. ک: [[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۳۱ـ۱۳۲.</ref>.  

از دیدگاه [[اسلام]] بنیاد هستی و اساس [[آفرینش]] بر [[عدل]] و [[میزان]] [[استوار]] است<ref>{{متن قرآن|وَالسَّمَاءَ رَفَعَهَا وَوَضَعَ الْمِيزَانَ}}«و آسمان را برافراشت و ترازو را بگذاشت» سوره الرحمن، آیه ۷.</ref> و تنها در این بستر [[هدف آفرینش]]، رسیدن به نهایت رشد و [[تکامل]] ([[قرب]] الی [[الله]]) تحقق می‌یابد و [[پیامبران]] برای تحقق چنین [[هدف]] والا برانگیخته شده‌اند<ref>{{متن قرآن|لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ}}«ما پیامبرانمان را با برهان‌ها (ی روشن) فرستادیم و با آنان کتاب و ترازو فرو فرستادیم تا مردم به دادگری برخیزند» سوره حدید، آیه ۲۵.</ref>؛ اما تا امروز این [[آرمان]] [[مقدس]] محقق نشده است. بنابراین روزی فرا خواهد رسید که [[نیاز]] [[فطری]] [[انسان‌ها]] به فراگیر شدن و تحقق کامل [[توحید]] و [[عدالت]] بر آورده شود<ref>ر. ک: [[عبدالله نظری شاری|نظری شاری، عبدالله]]، مکاتبۀ اختصاصی با [[دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت]].</ref>.

[[مکتب انتظار]]، مجموعۀ [[معارف]] و محتوای اصیل [[توحیدی]] را در متن خود دارد و [[انسان]] و جامعۀ [[منتظِر]] با [[فهم]] آن، فلسفۀ [[خلقت انسان]] و فلسفۀ [[تاریخ]] را به درستی [[درک]] می‌کند و به آیندۀ [[جهان]] و [[انسان]]، [[بینش]] مثبت پیدا می‌کند<ref>ر. ک: [[عبدالله نظری شاری|نظری شاری، عبدالله]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>، بینشی که [[منتظر]] را با همۀ شداید و مصایب، [[امیدوار]] نگه می‌دارد و مجموعۀ تفکرات، انگیزه‌ها، عادات، [[رفتار]] و روابط شخص به نحو مثبت و فعال سامان می‌‌یابد<ref>ر. ک: [[حامد پوررستمی|پوررستمی، حامد]]، [[بایسته‌های علمی در آینده‌پژوهی مهدوی (مقاله)|بایسته‌های علمی در آینده‌پژوهی مهدوی]]، [[انتظار موعود (نشریه)|انتظار موعود]]، ص۳۵.</ref>. این [[بینش]] در میان کسانی که [[معتقد]] به [[موعود]] نیستند و امیدشان را از [[بشریت]] قطع کرده است وجود ندارد<ref>ر. ک: [[رضا انصاری|انصاری، رضا]]، مکاتبۀ اختصاصی با [[دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت]].</ref>.

[[شناخت]] [[فرهنگ]] و [[درک]] فلسفۀ [[انتظار]]، از یک طرف با یکی از ژرف‌ترین گرایش‌های‌ [[فطری]] [[انسان]] ([[عدالت]] خواهی) در پیوند است و از طرف دیگر با [[فهم]] فلسفۀ [[تاریخ]] و [[شناخت]] فرجام [[زندگی]] [[انسان]] ربط و نسبت دارد. [[بشر]] از ابتدای [[آفرینش]] همواره به [[امید]] برپایی جامعه‌ای سرشار از [[قسط و عدل]] روزگار سپری کرده است و برای تحقق این [[آرمان]] [[عظیم]] تلاش نموده، اگر چه روز به روز بر ابعاد [[ظلم]] در [[زندگی]] او افزوده شده است و این [[هدف]]، به [[آرمان]] دست نیافتنی برای او در آمده است<ref>ر. ک: [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعود‌شناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعود‌شناسی و پاسخ به شبهات]]، ص۲۵.</ref>.  

[[باور به مهدویت]] یعنی [[ایمان]] به تحقق آینده‌ای روشن همراه با [[آگاهی]] از حوادث [[عصر ظهور]] و ویژگی‌های [[دوران پس از ظهور]]. [[شیعیان]] براساس این [[باور]] دوران [[ظلم و ستم]] [[طاغوت]] را ناپایدار و زودگذر می‌پندارند. داشتن چنین تصویری [[نور]] [[امید]] را در [[دل]] [[انسان‌ها]] زنده نگاه می‌دارد؛ زیرا [[ناآگاهی]] از سرانجام [[انسان]] و [[جامعۀ انسانی]] [[ناامیدی]] و [[سرگردانی]] را به ارمغان می‌آورد. [[یأس]] و [[ناامیدی]] سبب از هم گسیختگی [[اجتماعی]] است. از ویژگی‌های [[جامعۀ منتظر]]، مثبت‌اندیشی نسبت به [[آینده]] است. [[انتظار]] [[موعود]] [[مصلح]] می‌‌تواند مثبت‌اندیشی را در فرد [[منتظر]] ایجاد نموده و به مرور زمان تقویت کند<ref>ر. ک. [[محسن موحدی|موحدی، محسن]]، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت. </ref>.

مثبت‌اندیشی و [[خوش‌بینی]] به خود و [[آینده]] ثمراتی به دنبال خواهد داشت از جمله: استفاده از تمامی ظرفیت‌های ذهنی مثبت، نشاط‌انگیز و امیدوارکننده در [[زندگی]]<ref>ر. ک: [[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۳۱ـ۱۳۲.</ref>؛ به رسمیت‌ نشناختن مسائل منفی؛ [[انتخاب]] [[بهترین]] تفسیر‌ برای مسائل مختلف [[زندگی]]<ref>ر. ک: [[رضا باقی‌زاده|باقی‌زاده، رضا]]، [[بررسی دستاوردهای روان‌شناختی سبک زندگی انتظار (مقاله)|بررسی دستاوردهای روان‌شناختی سبک زندگی انتظار]]، ص ۵۸.</ref>؛ برانگیختن رفتارهای مثبت؛ [[امید به آینده]] ای روشن<ref>ر. ک: [[عبدالله نظری شاری|نظری شاری، عبدالله]]، مکاتبۀ اختصاصی با [[دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت]].</ref>؛ موفقیت و کامیابی و داشتن [[روان سالم]]<ref>ر. ک: [[رضا انصاری|انصاری، رضا]]، مکاتبۀ اختصاصی با [[دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت]].</ref> و [[سلامت]] روابط فردی و [[اجتماعی]]<ref>ر. ک: [[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۳۱ـ۱۳۲.</ref>.

# [[آیات]] فراوانی در [[قرآن مجید]] بر آیندۀ روشن [[تاریخ]] [[بشر]] دلالت دارد. در برخی کتاب‌ها، تعداد آیاتی که به این امر اختصاص دارد و [[آینده]] را برای [[بشر]] مثبت و روشن ارزیابی می‌‌کند، بیش از یکصد [[آیه]] شمرده شده است. از جمله می‌‌فرماید: {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}<ref>«و در زبور پس از تورات نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد» سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.</ref>؛ {{متن قرآن|وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا يَعْبُدُونَنِي لَا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا وَمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ}}<ref>«خدا به كسانى از شما كه ايمان آورده‏اند و كارهاى شايسته كرده‏اند وعده داد كه در روى زمين جانشين ديگرانشان كند، هم چنان كه مردمى را كه پيش از آنها بودند جانشين ديگران كرد. و دينشان را- كه خود برايشان پسنديده است استوار سازد. و وحشتشان را به ايمنى بدل كند. مرا مى‏پرستند و هيچ چيزى را با من شريك نمى‏كنند. و آنها كه از اين پس ناسپاسى كنند، نافرمانن» سوره نور، آیه ۵۵.</ref>؛ از کلمۀ {{متن قرآن|وَعَدَ اللَّهُ}} حتمیت به دست می‌‌آید؛ زیرا [[آینده]] و فرجام [[نیکو]] در پرتو [[حاکمیت]] [[مستضعفان]] و [[صالحان]] از [[وعده‌های الهی]] است و از آنجا که {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ لَا يُخْلِفُ الْمِيعَادَ}}<ref>«به راستی خداوند در وعده (خود) خلاف نمی‌ورزد» سوره آل عمران، آیه ۹.</ref> این [[حاکمیت]] محقق خواهد شد<ref>ر. ک: [[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۳۱ـ۱۳۲؛ [[عبدالله نظری شاری|نظری شاری، عبدالله]]، مکاتبۀ اختصاصی با [[دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت]].</ref>. {{متن قرآن|وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ}}<ref>«و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم» سوره قصص، آیه ۵.</ref>.<ref>ر. ک: [[رضا انصاری|انصاری، رضا]]، مکاتبۀ اختصاصی با [[دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت]]. </ref>

# [[آیات]] و روایاتی که پیرامون [[عاقبت]] ننگین [[ظلم]] و [[ظالم]] و از بین رفتن [[جهل]] و [[بی‌دینی]] و [[پیروزی حق بر باطل]] و رسیدن به [[فلاح]] و [[صلاح]] وارد شده است<ref>سورۀ اسراء، آیۀ۸۱.</ref>.<ref>ر. ک: [[رضا انصاری|انصاری، رضا]]، مکاتبۀ اختصاصی با [[دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت]].</ref>  

# [[حضرت علی]] {{ع}} فرمودند: «[[دنیا]] پس از [[سرکشی]] به ما روی می‌کند چونان شتر مادۀ بدخو که به بچۀ خود [[مهربان]] می‌گردد (پس [[حضرت]] این [[آیه]] را خواند) «[[اراده]] کردیم که بر [[مستضعفین]] [[زمین]] [[منت]] گذارده آنان را [[وارث]] حکومت‌ می‌گردانیم»<ref>{{متن حدیث|لَتَعْطِفَنَ‏ الدُّنْیَا عَلَیْنَا بَعْدَ شِمَاسِهَا عَطْفَ الضَّرُوسِ‏عَلَی وَلَدِهَا وَ تَلَا عَقِیبَ ذَلِکَ وَ نُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَی الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثِینَ}}؛ نهج البلاغه، ص۵۰۶.</ref>.<ref>ر. ک: [[رضا انصاری|انصاری، رضا]]، مکاتبۀ اختصاصی با [[دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت]]. </ref>

# روایاتی که [[ببان]] می‌کنند در زمان آن [[حضرت]] [[احکام الهی]] بدون هیچ کم و کاست [[اجرا]] می‌شوند و [[نعمت‌های الهی]] به وفور یافت می‌شوند<ref>[[منتخب الاثر (کتاب)|منتخب الاثر]]، ص ۴۸۲.</ref>.<ref>ر. ک: [[عبدالله نظری شاری|نظری شاری، عبدالله]]، مکاتبۀ اختصاصی با [[دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت]].</ref> مانند: «آنگاه که [[قائم]] [[قیام]] کند همه را بر یک‌ فکر‌ و مرام‌ واحد گرد می‌آورد. او کسی است که‌ وحدت‌ کلمه‌ ایجاد‌ می‌کند‌ و نعمت‌ را کامل می‌سازد. [[کینه‌ها]] و [[دشمنی‌ها]] از [[قلوب]] [[مسلمانان]] می‌رود و بین قلب‌های گوناگون، [[الفت]] ایجاد می‌شود»<ref>نعمانی، محمد بن ابراهیم‌، الغیبة‌، ص۲۰۶.</ref>.<ref>ر. ک: [[رضا باقی‌زاده|باقی‌زاده، رضا]]، [[بررسی دستاوردهای روان‌شناختی سبک زندگی انتظار (مقاله)|بررسی دستاوردهای روان‌شناختی سبک زندگی انتظار]]، ص ۵۸.</ref>

# روایاتی پیرامون [[نزول]] رحمت‌های [[الهی]]: روایاتی که [[بیان]] می‌کنند رحمت‌های [[الهی]] بر [[مردم]] نازل می‌شود و [[نشاط]] و [[شادابی]] واقعی و [[نور]] [[علم]] و کمال همه جا را فرا می‌گیرد<ref>غیبت طوسی، ص، ۱۸۸. </ref>.<ref>ر. ک: [[رضا انصاری|انصاری، رضا]]، مکاتبۀ اختصاصی با [[دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت]].</ref>  

در نتیجه مثبت‌اندیشی را می‌‌توان "داشتن [[امید]] همیشگی به یافتن راه حل" و به تعبیر شایع، "[[خوش‌بینی]]" به [[جهان]]، [[انسان]] و خود برشمرد. در صورت [[حاکمیت]] مثبت‌اندیشی و [[خوش‌بینی]] به خود و [[آینده]]، ثمرات گوناگونی مانند تلاش فراگیر و همیشگی و [[سلامت]] روابط فردی و [[اجتماعی]] به دنبال خواهد داشت؛ بر همین اساس، باید دنبال راه‌حل‌هایی بود که ضمن پرهیز از سراب‌اندیشی، [[آرزوگرایی]] و تخیل‌گرایی به یک [[خوش‌بینی]] واقع معقول دست پیدا کرد و این، جز با [[اندیشه]] و [[اعتقاد به منجی]]، [[مهدویت]] و تقویت [[فرهنگ انتظار]] حاصل نمی‌شود<ref>ر. ک: [[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۳۱ـ۱۳۲.</ref>.