تبرک: تفاوت میان نسخه‌ها

[[برکت]] و [[مبارک]] بارها در [[قرآن کریم]] به‌کار رفته و مکان‌ها، زمان‌های خاص، و اشخاص معین مبارک شمرده شده‌اند.<ref>ر. ک: قرآن کریم، دخان آیه ۳، اسراء آیه ۱، آل عمران آیه ۹۶، مریم آیه ۳۱، هود آیه ۴۸</ref> اینکه یوسف به برادرانش گفت: {{متن قرآن|اذْهَبُواْ بِقَمِيصِي هَذَا فَأَلْقُوهُ عَلَى وَجْهِ أَبِي يَأْتِ بَصِيرًا وَأْتُونِي بِأَهْلِكُمْ أَجْمَعِينَ}}<ref>«پیراهن مرا ببرید و به چهرۀ پدرم بیفکنید تا دیدگانش بینا شود» سوره یوسف، آیه ۹۳</ref>، یا [[قوم بنی اسرائیل]] صندوق عهدی از جانب [[خدا]] داشتند که [[فرشتگان]] آن را حمل می‌کردند و مایۀ [[آرامش]] آنان بود،{{متن قرآن|وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ آيَةَ مُلْكِهِ أَن يَأْتِيَكُمُ التَّابُوتُ فِيهِ سَكِينَةٌ مِّن رَّبِّكُمْ وَبَقِيَّةٌ مِّمَّا تَرَكَ آلُ مُوسَى وَآلُ هَارُونَ تَحْمِلُهُ الْمَلائِكَةُ إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَةً لَّكُمْ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ}}<ref>بقره، آیه ۲۴۸</ref> نشان آن است که می‌توان از اشیای مقدسی [[تبرّک]] جست. در عصر [[رسول خدا]]{{صل}} به آثار آن حضرت [[تبرک]] می‌جستند<ref>تبرّک الصّحابه بآثار الرسول، ص۷</ref> و گاهی [[فرزندان]] خود را نزد آن حضرت می‌آوردند تا دست بر سرشان بکشد و متبرّک شوند، یا از باقی‌ماندۀ غذای [[پیامبر]] یا آب وضوی او تبرّک می‌جستند، یا موهای سر او را هنگام تراشیدن، به عنوان تبرّک برمی‌داشتند و پس از [[وفات]] آن حضرت نیز از [[زره]]، [[عصا]]، [[شمشیر]]، ظرف، [[انگشتر]] و هرچه از او مانده بود تبرّک می‌جستند. همۀ اینها به خاطر انتساب این اشیاء به آن وجود [[پاک]] و [[الهی]] بود، وگرنه سنگ و چوب و آهن و پارچه، به‌خودی خود قداستی ندارد تا از آن تبرک جویند یا ببوسند. [[علامۀ امینی]] می‌نویسد: اگر مدینۀ منوّره [[حرم]] [[محترم]] الهی شمرده شده و در [[سنت نبوی]] برای [[مدینه]] و خاکش و اهلش و مدفونین آنجا ارزشهای فراوان بیان شده است، به خاطر همان انتساب به خدا و [[پیغمبر]] است و بر مبنای همین اصل، هرچیز دیگری که نوعی تعلّق و انتساب به [[پیامبران]] و [[اوصیاء]] و [[اولیای الهی]] و صدّیقین و [[شهدا]] و افراد [[مؤمن]] داشته باشد، [[ارزش]] پیدا می‌کند و [[شرافت]] می‌یابد.<ref>سیرتنا و سنّتنا، ص۱۶۱</ref> آری [[شهادت]]، سنگ را بوسیدنی کرد. اگر [[عاشقان اهل بیت]]{{عم}}، آستان‌بوس اولیای دینند و بر [[ضریح]] و سنگ [[قبر]] و [[پرچم عزای حسینی]] و [[تربت]] [[کربلا]] [[تبرّک]] می‌جویند و برای [[دفن]] شدن در جوار [[حرم‌های مطهّر]] ارزش قائلند، همه و همه ناشی از [[عشق]] و [[محبت]] به [[بندگان]] [[خالص]] خداست و راهی برای [[تقرّب]] به [[ذات مقدس]] [[خداوند]] است. در [[زیارتگاه‌ها]] اگرچه به ظاهر، سنگ و چوب و در و آستانه و ضریح است، امّا در [[باطن]]، محبّتی ژرف و عشقی گدازان به [[ائمه اطهار]]{{عم}} است و انتساب به آنان به اینها [[قداست]] می‌بخشد. [[علامۀ امینی]] در [[الغدیر]] نمونه‌های متعددی از [[تبرک جستن]] [[صحابه]] را یاد می‌کند، از حضرت [[زهرا]] و [[بلال حبشی]] و دیگران نمونه می‌آورد<ref>الغدیر، ج ۵ ص۱۴۶ به بعد</ref> و از انتقال جنازه‌ها به [[حرم‌ها]] یاد می‌کند.<ref>الغدیر، ج ۵، ص۶۶ تا ۸۵</ref> او دهها مورد می‌آورد که بزرگان [[اهل سنت]] نیز به [[قبر پیامبر]] و آثار برجای مانده از او [[تبرک]] می‌جستند و از مستحبّات [[زیارت]] [[رسول خدا]]{{صل}} را، تبرک جستن به آثار [[نبوی]] و اماکن [[مقدّس]] می‌شمردند. ادعاهای [[ابن تیمیّه]] بی‌دلیل است که اینگونه امور را [[شرک]] می‌داند. [[توسّل]] نیز همین‌گونه است. [[قرآن]] دستور می‌دهد که به درگاه خداوند، وسیلۀ تقرّب بجویید {{متن قرآن|وَابْتَغُواْ إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ وَجَاهِدُواْ فِي سَبِيلِهِ}}<ref>مائده، آیه ۳۵</ref> و برای [[آمرزش گناهان]]، رفتن نزد [[پیامبر]] و [[استغفار]] و [[آمرزش‌خواهی]] رسول خدا{{صل}} را مؤثر می‌داند: {{متن قرآن|وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذ ظَّلَمُواْ أَنفُسَهُمْ جَاؤُوكَ فَاسْتَغْفَرُواْ اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُواْ اللَّهَ تَوَّابًا رَّحِيمًا}}<ref>«اگر آنان، هنگامی که بر خود ستم کردند، نزد تو می‌آمدند و در پیشگاه خدا استغفار می‌کردند و پیامبر هم در حق آنان طلب آمرزش می‌کرد، خدا را توبه‌پذیر و مهربان می‌یافتند». نساء، آیه ۶۴</ref> پس توسّل نیز با [[توحید]] ناسازگار نیست. طبق [[روایات]]، [[انبیای پیشین]] نیز به [[پیامبر]] و [[خاندان]] او و [[پنج تن]] [[اصحاب کساء]] متوسّل شده‌اند و فرقی بین حالت زنده یا مردۀ آنان نیست. [[انبیا]] حتی پیش از تولّد [[معصومین]] به آنان متوسّل شده‌اند.<ref>بحار الأنوار، ج ۲۶ ص۳۱۹ تا ۳۳۴</ref> در [[منابع اهل سنت]] نیز نمونه‌های فراوان نقل شده که از [[آداب زیارت]]، حضور در کنار [[مرقد پیامبر]] و [[توسّل]] به او در پیشگاه [[خداوند]] و [[شفیع]] قرار دادن وی برای [[آمرزش گناهان]] شمرده شده است.<ref>ر. ک: الغدیر، ج ۵ ص۱۴۳</ref> [[توسّل به اهل بیت]]، نه به معنای [[حاجت خواستن]] از آنان است، بلکه به خاطر [[جاه]] و [[قرب]] و منزلتی که نزد [[خدا]] دارند، آنان را وسیله قرار می‌دهیم تا حاجتمان را از خدا بطلبیم،؛ چراکه آنان مجاری [[فیض الهی]] و [[واسطۀ فیض]] میان [[مولی]] و بندگانند. همۀ افراد برای دست یافتن به خواسته‌هایشان نزد بزرگان، دنبال وسیله و واسطه می‌گردند. در عین [[حال]] [[عقیده]] داریم که در [[عالم هستی]]، هیچ مؤثری جز [[خدای سبحان]] نیست. آنچه در [[حرم‌های مطهّر]] و کنار [[قبور]] [[اولیای دین]] توسّط [[زائران]] [[شیعه]] و غیرشیعه انجام می‌گیرد، جز همان توسّل نیست. کجای این با [[توحید]] ناسازگار است؟<ref>الغدیر ج ۵ ص۱۴۴، و ج ۳ ص۲۹۳</ref> جمله‌ای که مکرّر در [[دعای توسّل]] آمده است، گویای همین واسطه قرار دادن به خاطر قرب و [[وجاهت]] معصومین در پیشگاه خداست: {{عربی|إنّا توجّهنا و استشفعنا و توسّلنا بک إلی اللّه و قدّمناک بین یدی حاجاتنا، یا وجیها عند اللّه، إشفع لنا عند اللّه}}<ref>بحار الأنوار، ج ۹۹ ص۲۴۹</ref> در توصیه‌های معصومین، کیفیت [[نوشتن]] رقعه و توسّل به اهل بیت{{عم}} و دعاهای گوناگون توسّل برای برآمدن [[حاجت‌ها]] نقل شده است.<ref>بحار الأنوار، ج ۹۹ ص۲۳۱تا ۲۵۴</ref> [[عالمان]] و [[محققان]]، بحثها و تألیفات [[سودمندی]] در تبیین مسألۀ [[تبرک]] و توسّل و [[دفع شبهات]] دارند، تا [[اثبات]] کنند آنچه [[پیروان اهل بیت]]{{عم}} انجام می‌دهند، مغایرتی با توحید و رهنمودهای [[دین]] و [[سنّت نبوی]] ندارد،<ref>از جمله ر. ک: معالم المدرستین، ج ۱ ص۳۳ و ۳۷، الزیارة و التّوسل صائب عبد الحمید، التبرک علی احمدی میانجی، شیعه‌شناسی و پاسخ به شبهات رضوانی، ج ۱ ص۱۵۴ و ۱۶۹، المیزان، ج ۱۰ ص۳۰۴</ref> و برخاسته از [[محبت به اولیای الهی]] و با [[هدف]] [[تقرّب به خداوند]] یکتاست.<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۱۵۶ تا ۱۵۹.</ref>