آثار امام باقر: تفاوت میان نسخهها
←منابع
(←منابع) برچسب: پیوندهای ابهامزدایی |
(←منابع) برچسب: پیوندهای ابهامزدایی |
||
خط ۱۲۱: | خط ۱۲۱: | ||
۵. از دیگر حوادثی که امام باقر{{ع}} از آن خبر داده بود، ویران شدن [[خانه]] [[هشام بن عبدالملک]] بود که یکی از بزرگترین خانههای مدینه بود. [[عبدالملک]] این خانه را با سنگهای «زیت» که ظاهرا از [[کوه]] [[زیتون]] [[فلسطین]] آورده میشد ساخته بود. امام باقر{{ع}} فرمود: «بدانید به [[خدا]] [[سوگند]] این خانه ویران خواهد شد و به خدا سوگند سنگ «زیت» در مدینه کمیاب خواهد شد»، [[ابو حازم]] گوید: هنگامی که این [[کلام]] را از آن حضرت شنیدم، متعجّب شدم و گفتم: چه کسی میتواند آن را خراب کند؟ در حالیکه [[امیر المؤمنین]] هشام این خانه را بنا کرده است!! امّا هنگامی که هشام از [[دنیا]] رفت و پس از او برادرش ولید امر [[خلافت]] را برعهده گرفت، دستور داد تا آن خانه را ویران کرده و آن سنگها را هم از آنجا بردند و سنگ زیت در مدینه کمیاب شد<ref>دلائل الامامه، ص۱۱۰.</ref>.<ref>[[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۷ (کتاب)|پیشوایان هدایت]] ج۷، ص ۳۳۸.</ref>. | ۵. از دیگر حوادثی که امام باقر{{ع}} از آن خبر داده بود، ویران شدن [[خانه]] [[هشام بن عبدالملک]] بود که یکی از بزرگترین خانههای مدینه بود. [[عبدالملک]] این خانه را با سنگهای «زیت» که ظاهرا از [[کوه]] [[زیتون]] [[فلسطین]] آورده میشد ساخته بود. امام باقر{{ع}} فرمود: «بدانید به [[خدا]] [[سوگند]] این خانه ویران خواهد شد و به خدا سوگند سنگ «زیت» در مدینه کمیاب خواهد شد»، [[ابو حازم]] گوید: هنگامی که این [[کلام]] را از آن حضرت شنیدم، متعجّب شدم و گفتم: چه کسی میتواند آن را خراب کند؟ در حالیکه [[امیر المؤمنین]] هشام این خانه را بنا کرده است!! امّا هنگامی که هشام از [[دنیا]] رفت و پس از او برادرش ولید امر [[خلافت]] را برعهده گرفت، دستور داد تا آن خانه را ویران کرده و آن سنگها را هم از آنجا بردند و سنگ زیت در مدینه کمیاب شد<ref>دلائل الامامه، ص۱۱۰.</ref>.<ref>[[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۷ (کتاب)|پیشوایان هدایت]] ج۷، ص ۳۳۸.</ref>. | ||
==[[میراث فقهی]] [[امام باقر]]{{ع}}== | |||
امام باقر{{ع}} در پاسخ مردی از شیعیانش که در رابطه با جنگهای حضرت [[امام امیر المؤمنین]] علی{{ع}} از آن حضرت سؤال کرده بود، [[حکم]] [[جنگ]] و [[جهاد]] در [[اسلام]] را بدینگونه بیان داشتند که: | |||
[[خداوند متعال]] [[حضرت محمّد]]{{صل}} را با پنج [[شمشیر]] [[مبعوث]] نمود: سه شمشیر کشیدهشده که هیچگاه در غلاف نمیرود تا اینکه اسلحهها بر [[زمین]] گذاشته شده و آتشجنگها فروکش کند، و [[آتش]] [[جنگها]] هرگز فروکش نخواهد کرد مگر اینکه [[خورشید]] از [[مغرب]] طلوع نماید، پس هنگامی که خورشید از مغرب طلوع کرد، [[مردم]] همه در آنروز در [[امنیت]] و [[آسایش]] به سر خواهند برد، و در آنروز کسی که قبلا [[ایمان]] نیاورده یا خیری در [[ایمان آوردن]] خود به دست نیاورده، ایمانآوردنش سودی نمیبخشد، و شمشیری دیگر سربسته، شمشیری در غلاف که بر روی غیر ما کشیده میشود و حکم او در نزد ماست. | |||
امّا سه شمشیر کشیده شده، یکی در برابر [[مشرکان]] [[عرب]] است که خداوند متعال میفرماید: (مشرکان را هرکجا یافتید بکشید و آنان را دستگیر کنید و به محاصره درآورید و در هر کمینگاهی به کمین آنان بنشینید<ref>{{متن قرآن|فَإِذَا انْسَلَخَ الْأَشْهُرُ الْحُرُمُ فَاقْتُلُوا الْمُشْرِكِينَ حَيْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ وَخُذُوهُمْ وَاحْصُرُوهُمْ وَاقْعُدُوا لَهُمْ كُلَّ مَرْصَدٍ فَإِنْ تَابُوا وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ فَخَلُّوا سَبِيلَهُمْ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ}} «و چون ماههای حرام به پایان رسید مشرکان را هر جا یافتید بکشید و دستگیرشان کنید و به محاصره درآورید و در هر کمینگاهی به کمین آنان بنشینید؛ و اگر توبه کردند و نماز برپا داشتند و زکات دادند آزادشان بگذارید که بیگمان خداوند آمرزندهای بخشاینده است» سوره توبه، آیه ۵.</ref> پس اگر [[توبه]] کنند و [[نماز]] برپا دارند و [[زکات]] دهند، در این صورت [[برادران دینی]] شما میباشند<ref>{{متن قرآن|فَإِنْ تَابُوا وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ فَإِخْوَانُكُمْ فِي الدِّينِ وَنُفَصِّلُ الْآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ}} «(با این همه) اگر توبه کردند و نماز برپا داشتند و زکات دادند برادران دینی شمایند و ما آیات را برای گروهی که میدانند روشن میداریم» سوره توبه، آیه ۱۱.</ref> ایناناند که جز یکی از دو راه از آنان پذیرفته نمیشود، یا کشته شدن و یا [[اسلام آوردن]]. اموالشان «[[فیء]]» [[مسلمانان]] و فرزندانشان [[اسیران]] مسلماناناند، و این [[سنّت]] [[پیامبر اکرم]]{{صل}} میباشد که [[اسیر]] کرد، بخشید و فدیه قبول کرد. | |||
امّا دوّمین [[شمشیر]]، شمشیری است که در برابر [[اهل ذمّه]] کشیده میشود [[خداوند سبحان]] میفرماید: و با [[مردم]] [به زبان] خوش سخن بگویید<ref>{{متن قرآن|وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَ بَنِي إِسْرَائِيلَ لَا تَعْبُدُونَ إِلَّا اللَّهَ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَقُولُوا لِلنَّاسِ حُسْنًا وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ ثُمَّ تَوَلَّيْتُمْ إِلَّا قَلِيلًا مِنْكُمْ وَأَنْتُمْ مُعْرِضُونَ}} «و (یاد کنید) آنگاه را که از بنی اسرائیل پیمان گرفتیم که جز خداوند را نپرستید و با پدر و مادر و خویشاوند و یتیمان و بیچارگان نیکی کنید و با مردم سخن خوب بگویید و نماز را بر پا دارید و زکات بدهید؛ سپس جز اندکی از شما، پشت کردید در حالی که (از حق) رویگردان بودید» سوره بقره، آیه ۸۳.</ref> این [[آیه]] درباره اهل ذمّه نازلشده که بهوسیله آیه بیست و نه [[سوره توبه]] [[نسخ]] گردیده است: با کسانی از [[اهل کتاب]] که به [[خدا]] و [[روز بازپسین]] [[ایمان]] نمیآورند، و آنچه را خدا و فرستادهاش [[حرام]] گردانیدهاند حرام نمیدارند و [[متدین]] به [[دین حق]] نمیگردند، [[کارزار]] کنید، تا با [کمال] [[خواری]] به دست خود [[جزیه]] دهند<ref>{{متن قرآن|قَاتِلُوا الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَلَا بِالْيَوْمِ الْآخِرِ وَلَا يُحَرِّمُونَ مَا حَرَّمَ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَلَا يَدِينُونَ دِينَ الْحَقِّ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ حَتَّى يُعْطُوا الْجِزْيَةَ عَنْ يَدٍ وَهُمْ صَاغِرُونَ}} «با آن دسته از اهل کتاب که به خداوند و به روز بازپسین ایمان نمیآورند و آنچه را خداوند و پیامبرش حرام کردهاند حرام نمیدانند و به دین حق نمیگروند جنگ کنید تا به دست خود با خواری جزیه بپردازند» سوره توبه، آیه ۲۹.</ref>. پس هریک از آنان در [[سرزمین اسلام]] [[زندگی]] میکند، از او جز یکی از دو راه دادن [[جزیه]] یا کشته شدن، راه دیگری پذیرفته نخواهد شد. اموالشان نیز [[فیء]] است و [[فرزندان]] و خاندانشان [[اسیر]] [[مسلمانان]]. پس اگر دادن جزیه را قبول کردند، اسیرکردن [[خاندان]] آنها و گرفتن اموالشان و کشتن آنها بر ما [[حرام]] خواهد بود، و همچنین [[ازدواج]] با آنها برای ما [[حلال]] خواهد بود، و هرکس از آنها که در [[سرزمین کفر]] زندگی میکند و تحت [[ذمّه]] [[اسلام]] نیست بر ما جایز است که آنان را اسیر کنیم و اموالشان را [[مصادره]] نمائیم و ازدواج با آنان برای ما جایز نخواهد بود، از آنها جز یکی از دو راه دخول در سرزمین اسلام و قبول جزیه یا کشته شدن راه دیگری ندارند. | |||
و امّا سوّمین [[شمشیر]]، آن است که در برابر [[مشرکان]] [[عجم]] همچون ترک و [[دیلم]] و [[خزر]] بهکار میرود که [[خداوند متعال]] در ابتدای سورهای که در آن از [[کفّار]] سخن به میان آورده و قصّه آنان را بازگو میکند ([[سوره]] [[محمّد]]{{صل}}) فرموده است: (گردنها [یشان] را بزنید. تا چون آنان را در [[کشتار]] از پای درآوردید، پس [[اسیران]] را [[استوار]] دربند کشید؛ سپس یا [بر آنان] [[منّت]] نهید [و آزادشان کنید] و یا [[فدیه]] [و عوض از ایشان بگیرید]، تا در [[جنگ]]، [[اسلحه]] بر [[زمین]] گذاشته شود<ref>{{متن قرآن|فَإِذَا لَقِيتُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا فَضَرْبَ الرِّقَابِ حَتَّى إِذَا أَثْخَنْتُمُوهُمْ فَشُدُّوا الْوَثَاقَ فَإِمَّا مَنًّا بَعْدُ وَإِمَّا فِدَاءً حَتَّى تَضَعَ الْحَرْبُ أَوْزَارَهَا ذَلِكَ وَلَوْ يَشَاءُ اللَّهُ لَانْتَصَرَ مِنْهُمْ وَلَكِنْ لِيَبْلُوَ بَعْضَكُمْ بِبَعْضٍ وَالَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَلَنْ يُضِلَّ أَعْمَالَهُمْ}} «پس هرگاه با کافران (حربی) روبهرو شدید (آنان را) گردن بزنید تا چون آنها را از توان انداختید اسیر بگیرید و از آن پس یا منّت بگذارید (و آزادشان کنید) و یا سربها بگیرید تا جنگ، به پایان آید، (فرمان خداوند) چنین است و اگر خدا میخواست از آنان انتقام میگرفت لیک (نگرفت) تا شما را به یکدیگر بیازماید و آنان که در راه خداوند کشته شدند هرگز (خداوند) کارهایشان را بیراه نمیسازد» سوره محمد، آیه ۴.</ref> که مراد از [[منت نهادن]] بر آنها این است که پس از [[اسارت]] آزادشان کنید و مراد از گرفتن فدیه مبادله [[اسرا]] میان [[کفار]] و [[مسلمانان]] است و این دسته از [[مشرکان]] تا زمانی که با مسلمانان در حال [[جنگ]] هستند جز کشته شدن یا دخول در [[اسلام]] راهی ندارند و [[ازدواج]] با آنان برای مسلمانان جایز نیست. | |||
و امّا [[شمشیر]] سربسته، آن شمشیری است که در برابر [[اهل]] [[ستم]] و [[تأویل]] کشیده میشود که [[خداوند متعال]] فرموده است: و اگر دو [[طایفه]] از [[مؤمنان]] باهم بجنگند، میان آندو را [[اصلاح]] دهید، و اگر [باز] یکی از آندو بر دیگری تعدّی کرد، با آن [طایفهای] که تعدّی میکند بجنگید تا به [[فرمان خدا]] بازگردد<ref>{{متن قرآن|وَإِنْ طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا فَإِنْ بَغَتْ إِحْدَاهُمَا عَلَى الْأُخْرَى فَقَاتِلُوا الَّتِي تَبْغِي حَتَّى تَفِيءَ إِلَى أَمْرِ اللَّهِ فَإِنْ فَاءَتْ فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا بِالْعَدْلِ وَأَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ}} «و اگر دو دسته از مؤمنان جنگ کنند، میان آنان را آشتی دهید پس اگر یکی از آن دو بر دیگری ستم کرد با آن کس که ستم میکند جنگ کنید تا به فرمان خداوند باز گردد و چون بازگشت، میان آن دو با دادگری آشتی دهید و دادگری ورزید که خداوند دادگران را دوست میدارد» سوره حجرات، آیه ۹.</ref> هنگامی که این [[آیه]] نازل شد، [[پیامبر اکرم]]{{صل}} فرمودند: همانا در میان شما کسی است که پس از من بر [[تأویل قرآن]] [[قتال]] میکند همچنانکه من بر [[تنزیل قرآن]] جنگ نمودم. از پیامبر اکرم{{صل}} سؤال شد: او کیست؟ [[پیامبر]] در پاسخ فرمودند: وصلهکننده نعلین- یعنی [[حضرت امیر المؤمنین]] [[علی بن ابی طالب]]- و [[عمّار]] بن [[یاسر]] در [[جنگ صفّین]] آنجا که [[سپاهیان]] حضرت امیر المؤمنین با [[سپاهیان معاویه]] روبرو شدند، در رابطه با [[پرچم]] [[سپاه معاویه]] گفته است: من به همراه [[پیامبر اکرم]] سه مرتبه با این [[پرچم]] جنگیدهام و این مرتبه چهارم است<ref>منظور این صحابى بزرگوار یعنى عمّار بن یاسر از سه مرتبه جنگ بدر، جنگ احد و جنگ حنین است که در تمام این جنگها، ابو سفیان که بزرگ خاندان بنى امیه بود رهبرى آن جنگها را به عهده داشته و این پرچم نیز از آن او بوده است.</ref>. به [[خدا]] [[سوگند]] اگر [[سپاهیان معاویه]] آنقدر ما را [[شکست]] بدهند که ما را تا نخلستانهای «هجر»<ref>هجر شهرى در یمن است و این نام بر کل خاک بحرین نیز اطلاق مىشود.</ref> عقب برانند، ما باز هم بر این اعتقادیم که بر حقّیم و آنها بر باطلاند، [[سیره]] [[حضرت امیر المؤمنین]]{{ع}} در رابطه با [[دشمنان]] و در حالت [[جنگ]] مانند [[سیره رسول خدا]]{{صل}} در [[روز فتح مکه]] بوده است. او [[زن]] و فرزند آنان را [[اسیر]] نکرده و فرمود: هرکس درب خانهاش را ببندد در [[امان]] است، هرکس [[سلاح]] بر [[زمین]] بگذارد در امان است، حضرت امیر المؤمنین نیز در [[روز]] [[بصره]] یعنی [[جنگ جمل]] در میان [[لشکر]] ندا در داد که هیچیک از [[زنان]] و [[فرزندان]] آنان را اسیر نکنید، هیچ مجروحی را نکشید، هیچ فراری را دنبال نکنید، هرکس درب خانهاش را بست یا سلاحش را بر زمین گذاشت در امان است. | |||
و امّا شمشیری که در نیام قرار گرفته است، شمشیری است که با آن [[حکم]] [[قصاص]] به [[اجرا]] درمیآید که [[خداوند متعال]] فرموده است: [[جان]] در برابر جان و چشم در برابر چشم<ref>{{متن قرآن|وَكَتَبْنَا عَلَيْهِمْ فِيهَا أَنَّ النَّفْسَ بِالنَّفْسِ وَالْعَيْنَ بِالْعَيْنِ وَالْأَنْفَ بِالْأَنْفِ وَالْأُذُنَ بِالْأُذُنِ وَالسِّنَّ بِالسِّنِّ وَالْجُرُوحَ قِصَاصٌ فَمَنْ تَصَدَّقَ بِهِ فَهُوَ كَفَّارَةٌ لَهُ وَمَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ}} «و بر آنان در آن (تورات) مقرّر داشتیم که: آدمی در برابر آدمی و چشم در برابر چشم و بینی در برابر بینی و گوش در برابر گوش و دندان در برابر دندان است و (نیز) زخمها قصاص دارند و هر کس از آن در گذرد کفّاره (گناهان) اوست و آن کسان که بنابر آنچه خداوند فرو فرستاده است داوری نکنند ستمگرند» سوره مائده، آیه ۴۵.</ref> و کشیدن این [[شمشیر]] با اولیای مقتول است، امّا [[حکم]] کردن به این قضیه مربوط به ما میباشد. | |||
این شمشیرهایی است که [[خداوند متعال]] برای [[پیامبر]] خود [[حضرت محمّد]]{{صل}} قرار داده است. پس هرکس این شمشیرها یا حتّی یکی از آنها را [[انکار]] کند یا یکی از [[احکام]] آنها را انکار نماید، به آنچه را که خداوند متعال بر [[نبی]] خود حضرت محمّد{{صل}} نازل کرده، [[کافر]] شده است<ref>تحف العقول ۲۸۸، ص۲۹۰، و همچنین کلینى در فروع کافى و شیخ صدوق در خصال و شیخ طوسى در تهذیب نیز این روایت را نقل نمودهاند.</ref>. | |||
[[فقیهان]] [[مسلمان]] درباره احکام [[جنگ]] با کسانی که در برابر [[حکومت اسلامی]] [[سرکشی]] کنند از [[سیره]] [[حضرت امیر المؤمنین]]{{ع}} در [[جنگ جمل]] کمک شایانی بردهاند. همانگونه که بسیاری از احکام دیگر را نیز در این باب از [[ائمه هدی]]{{عم}} دریافت کردهاند.<ref>[[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۷ (کتاب)|پیشوایان هدایت]] ج۷، ص ۳۴۱.</ref>. | |||
== منابع == | == منابع == |