جهنم در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

کسانی که جهنم را واژه‌ای فارسی می‌دانند بیشتر برآن‌اند که اصل آن "جهنّام"<ref>مفردات، ص۲۰۹ ـ ۲۱۰؛ لسان العرب، ج ۱۲، ص۱۱۲، "جهنم".</ref> یا "کهنّام"<ref>لسان العرب، ج ۱۲، ص۱۱۲؛ الاتقان، ج ۱، ص۳۹۸؛ لغت نامه، ج ۵، ص۷۹۳۱، "جهنم".</ref> به معنای بسیار عمیق<ref>مجمع‌البیان، ج ۲، ص۷۰۶، لسان العرب، ج ۱۲، ص۱۱۲؛ تفسیر صدرالمتالهین، ج ۲، ص۱۷۱.</ref> است و جهنم را به سبب عمق بسیار زیاد آن به این نام نامیده‌اند؛<ref>تفسیر صدرالمتالهین، ج ۲، ص۱۷۱.</ref> به گفته‌ای لغت جهنم از واژه فارسی "چَهِ نم" گرفته شده<ref>روح‌البیان، ج ۴، ص۳۶۲، ۴۷۰؛ ج ۵، ص۳۰۲.</ref> و بعضی آن را مُعَرَّب از واژه عبری "جهنوم" دانسته‌اند؛ با این توضیح که در جنوب [[بیت‌المقدس]] زمینی برای [[عبادت بت]] "مولک" وجود داشته که [[مشرکان]] در آن مکان [[فرزندان]] خود را برای [[بت]] در [[آتش]] [[قربانی]] می‌کرده‌اند و بعدها [[بنی‌اسرائیل]] نجاسات و جیفه [[حیوانات]] و [[اجساد]] [[قاتلان]] و [[جنایتکاران]] اعدامی را در آنجا می‌انداخته و می‌سوزانده‌اند. این مکان که برای بنی‌اسرائیل نمودِ [[نفرت]] و [[دهشت]] بوده، [[جهنم]] یا جهنّوم مرکب از "جی" به معنای [[وادی]] و "هنوم" نام مکانی در جنوب [[اورشلیم]]<ref>قاموس کتاب مقدس، ص۹۲۳ - ۹۲۴؛ التحقیق، ج ۲، ص۱۳۴، "جهنم".</ref> یا جهنّون نام داشته و [[جهنم]] مُعَرَّب آن است.<ref>التحقیق، ج ۲، ص۱۳۴؛ دائره‌المعارف الکتابیه، ج ۲، ص۵۸۶.</ref> برخی جهنم را نامی برای [[آتش]] [[آخرت]]<ref>المعرب، ص۵۸؛ المتوکلی، ص۷۶.</ref> و برخی آن را نامی اعم برای حرارت آتش آخرت و [[زمهریر]]<ref>الفتوحات المکیه، ج ۲، ص۲۸۹.</ref> به معنای شدت سرما<ref>لسان العرب، ج ۴، ص۳۳۰؛ مجمع‌البحرین، ج ۲، ص۲۹۱، "زمهر".</ref> دانسته‌اند که [[خداوند]] [[مجرمان]] را با آن [[عذاب]] می‌کند؛ ولی به نظر می‌رسد جهنم جایگاهی است که [[اهل]] عذاب در آن عذاب می‌بینند،<ref>تفسیر صدرالمتالهین، ج ۲، ص۱۷۱؛ التحقیق، ج ۲، ص۱۳۴.</ref> چنان‌که تعابیری چون {{متن قرآن|دَارَ الْبَوَارِ}} در [[آیه]] {{متن قرآن|أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ بَدَّلُوا نِعْمَتَ اللَّهِ كُفْرًا وَأَحَلُّوا قَوْمَهُمْ دَارَ الْبَوَارِ}}<ref>«آیا در (کار) کسانی که ناسپاسی را جایگزین نعمت خداوند کردند و قوم خود را به «سرای نابودی» درآوردند ننگریسته‌ای؟» سوره ابراهیم، آیه ۲۸.</ref>، {{متن قرآن|بِئْسَ الْقَرَارُ}} در آیه {{متن قرآن|جَهَنَّمَ يَصْلَوْنَهَا وَبِئْسَ الْقَرَارُ}}<ref>«که دوزخ است؛ در آن درخواهند آمد و بد جایگاهی است» سوره ابراهیم، آیه ۲۹.</ref>، {{متن قرآن|إِنَّهَا سَاءَتْ مُسْتَقَرًّا وَمُقَامًا}}<ref>«بی‌گمان آن بدقرارگاه و (بد) جایگاهی است» سوره فرقان، آیه ۶۶.</ref>، {{متن قرآن|لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ}} در آیه {{متن قرآن|قَالَ اخْرُجْ مِنْهَا مَذْءُومًا مَدْحُورًا لَمَنْ تَبِعَكَ مِنْهُمْ لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنْكُمْ أَجْمَعِينَ}}<ref>«فرمود: نکوهیده و رانده از آنجا بیرون رو! سوگند که از ایشان هر کس از تو پیروی کند دوزخ را از همه شما خواهم انباشت» سوره اعراف، آیه ۱۸.</ref> و امثال آن به خوبی این معنا را نشان می‌دهند. البته بنابر روایتی جهنم افزون بر آنکه بر مجموعه سرای عذاب گفته می‌شود نام یکی از طبقات جهنم نیز است<ref>بحارالانوار، ج ۸، ص۲۴۵؛ روح المعانی، ج ۷، ص۲۹۶.</ref>. [[قرآن کریم]] افزون بر واژه جهنم که ۷۷ بار آن را به کار برده واژه‌هایی چون [[جحیم]]، [[سعیر]]، سَقَر، حُطَمَه، [[هاویه]]، لَظی، النار الکبری و [[نار]] جهنم را نیز به کار برده که هریک به گونه‌ای با [[جهنم]] مرتبط است.