حجت: تفاوت میان نسخه‌ها

'''حجت''' دلیل و برهانی که با آن مدّعا اثبات می‌شود و آورنده آن بر شخص دیگر [[احتجاج]] می‌کند<ref>[[فتاح آقازاده|آقازاده، فتاح]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج ۲، ص: ۲۰۴ - ۲۱۵.</ref>.  

*حجّت در لغت به‌معنای دلیل و برهان است و علّت نام‌گذاری آن به حجّت، این است که از ریشه "حجّ" به‌معنای قصد گرفته شده و دلیلی که با آن مدّعا اثبات می‌شود، مقصود شخص احتجاج‌کننده است<ref> لسان‌العرب، ج‌۳، ص‌۵۲، تاج‌العروس، ج‌۳، ص‌۳۱۴، حجج.</ref>. یا به واسطه دلیل، اثبات مدّعا قصد می‌شود<ref> تفسیر آسان، ج‌۵، ص‌۱۱۶.</ref>. یا آن‌که دلیل، خود قصد اثبات مدّعا را دارد<ref> منهج الصادقین، ج‌۳، ص‌۴۶۵.</ref>. به  گفته برخی، حجّت، دلالت روشن برای اثبات مقصد حق و درست است<ref> مفردات، ص‌۲۱۹، «حجّ»؛ مجمع‌البیان، ج‌۲، ص‌۷۶۸.</ref>. و براساس نقل برخی دیگر، حجّت، چیزی است که بر صحّت ادّعا دلالت می‌کند<ref> التعریفات، ص۱۱۲؛ التحریروالتنویر، ج۸، ص۱۵۱.</ref><ref>[[فتاح آقازاده|آقازاده، فتاح]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج ۲، ص: ۲۰۴ - ۲۱۵.</ref>. این کلمه در [[قرآن مجید]] در موارد مختلفی به کار رفته است؛ از جمله: {{متن قرآن|لِئَلاَّ يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ وَكَانَ اللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمًا}}<ref> تا اینکه برای مردم، پس از فرستادن پیامبران، در مقابل خدا بهانه و حجّتی نباشد و خدا توانا و حکیم است؛ سوره نساء، آیه: ۱۶۵.</ref> و نیز: {{متن قرآن|قُلْ فَلِلَّهِ الْحُجَّةُ الْبَالِغَةُ فَلَوْ شَاء لَهَدَاكُمْ أَجْمَعِينَ }}<ref> بگو برهان رسا (حجّت) ویژه خداوند سبحانه و تعالی است و اگر او می‏خواست، قطعا همه شما را هدایت می‏کرد؛ سوره انعام، آیه: ۱۴۹.</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۱۶۳ - ۱۶۵.</ref>.

*در لغت به‌معنای دلیل، برهان و راهنماست<ref>لسان العرب، ج ۳، ص ۵۳.</ref>. از القاب مشهور حضرت است که در بسیاری از ادعیه و روایات آمده است. با آن‌که در این لقب، سائر [[ائمه]] {{عم}} شریکند و همه از جانب خداوند بر خلق حجّت‌اند، لکن این لقب چنان اختصاص به آن حضرت دارد که در روایات، هرجا بی‌قرینه ذکر شود، مراد [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} است.

*از [[امام هادی|امام علی النقی]] {{ع}} پرسیده شد که چگونه جانشین بعد از جانشین شما را یاد کنیم‌؟ حضرت فرمود "بگویید حجة [[آل محمد]] {{عم}}"<ref>نجم الثاقب، باب دوم.</ref>. در آیات متعددی از [[قرآن کریم]] کلمه "حجّت" به کار رفته است مانند: {{متن قرآن|رُّسُلاً مُّبَشِّرِينَ وَمُنذِرِينَ لِئَلاَّ يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ وَكَانَ اللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمًا}}<ref>سوره نساء، ۱۶۵.</ref> و یا آیه {{متن قرآن|قُلْ فَلِلَّهِ الْحُجَّةُ الْبَالِغَةُ فَلَوْ شَاء لَهَدَاكُمْ أَجْمَعِينَ}}<ref>سوره انعام، ۱۴۹.</ref>.  

*در روایات نیز، "حجّت" جایگاه خاصی دارد، تا آن‌جا که مرحوم کلینی در الکافی، بخشی با عنوان "کتاب الحجّة" آورده که در آن با بیان ده‌ها روایت، ابعاد مختلف این موضوع روشن گردیده است.

*[[حضرت علی]] {{ع}} در بیان ضرورت وجود حجّت‌های الهی می‌فرماید: {{عربی|"لَا تَخْلُو الْأَرْضُ مِنْ قَائِمٍ لِلَّهِ بِحُجَّةٍ..."}}<ref>نهج البلاغه، کلمات قصار، ص ۱۴۷.</ref>؛ زمین، از کسی که حجّت خداست خالی نمی‌ماند. [[امام هادی]] {{ع}} نیز می‌فرماید: {{عربی|"إِنَّ الْأَرْضَ لَاتَخْلُو مِنْ حُجَّةٍ، وَ أَنَا وَ اللَّهِ ذلِكَ الْحُجَّةُ"}}<ref>کافی، ج ۱، ص ۱۷۹.</ref>؛ زمین هرگز از حجت خالی نمی‌ماند و به خدا قسم من آن حجّت هستم. در دعاهایی که از [[ائمه]] علیهم السلام وارد شده نیز به دفعات به واژه حجّت بر می‌خوریم: {{عربی|"اللَّهُمَّ عَرِّفْنِي حُجَّتَكَ فَإِنَّكَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِي حُجَّتَكَ ضَلَلْتُ عَنْ دِينِي‏"}}<ref>کمال الدین، ج ۲، ص ۵۱۲.</ref>. حال که با جایگاه حجّت در معارف شیعی آشنا شدیم، باید به وظایف خود در قبال [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}، به‌عنوان "حجّت حی‌ خداوند" بیشتر بیندیشیم<ref>شناخت زندگی‌بخش، ابراهیم شفیعی سروستانی، ص ۸۲.</ref><ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص:۲۶۸.</ref>.