مبنای مؤلفان حدیثی مصادر مهدویت چه بوده است؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

| موضوع فرعی        = مبنای مؤلفان حدیثی مصادر مهدویت چه بوده است؟

| نمایه وابسته     =  

| مدخل اصلی         = [[مهدویت]]

| موضوعات وابسته    =  

| پاسخ‌دهنده        =[[علی اصغر رضوانی|رضوانی]]

| پاسخ‌دهندگان      =  

'''مبنای مؤلفان حدیثی مصادر مهدویت چه بوده است؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود.

*برخی می‌گویند: معروف نزد قدما چنین بوده که هر روایتی در مسائل تاریخی و از آن جمله موضوع [[مهدویت]] را بدون بررسی سند آن نقل می کردند. ولی بعد از آن عصر، حرکت جدیدی پدید آمد و بین [[روایات]] تمییز داده شد، تا زمانی که حرکت اصولیین پدید آمد و اخبار را به دسته‌های مختلف از قبیل: صحیح، حسن، قوی و ضعیف تقسیم نمودند، ولی این پیشرفت و حرکت شامل روایت‌های تاریخی که از آن جمله [[روایات]] [[مهدویت]] است، نگردید...<ref>تطور الفکر السیاسی، ص ۲۰۹</ref>

:::::#«آنچه از قدمای محدثین امامیه می‌دانیم آن است که آنان نهایت سعی و کوشش و احتیاط خود را در جمع و نقل احادیث در کتب خود داشته‌اند، که از آن جمله کلینی است. او نزد اهل فن حدیث، معروف به دقت نظر و احتیاط در نقل اخبار است. و نیز می‌دانیم که بزرگانی امثال [[شیخ طوسی]] چه اهتمام وافری به شناخت شیوخ روایی خود داشته‌اند. شخصی مثل [[شیخ صدوق]] عادتاً شیوخ خود را می‌شناخته و نیز از حالات آنان از ایمان و عدالت آگاهی داشته است، و از کسی که او را نمی‌شناخته روایت نقل نمی‌کرده است.

:::::#ما اطمینان داریم که این بزرگان به صحت این گونه [[روایات]] که در باب [[امامت]] و [[مهدویت]] وارد شده اطمینان کامل داشته‌اند، و یا لااقلّ به جهت برخی قرائن معتبر که همراه آنها بوده و موجب جبران ضعف برخی از آنها می‌شده، آنها را با اطمینان کامل نقل می‌کردند. وگرنه جای این سؤال باقی است که امثال [[شیخ صدوق]] و طوسی و دیگران چه اهدافی غیر از احتجاج و استدلال به آنها، داشته‌اند. مگر این نیست که شیخ صدوق کتابش را برای رفع حیرت در امر [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} نوشته است؟

:::::#تمام یا بیشتر اصول و منابع اصلی احادیث [[مهدویت]] که در سه قرن اوّل نوشته شده به دست شیخ صدوق، طوسی و نعمانی رسیده و از خود به آن کتاب‌ها استناد داشته‌اند، و لذا به آن [[روایات]] استدلال می‌نمودند.

:::::#گرچه تقسیم حدیث به چهار قسم از اصطلاحات متأخرین است ولی قدمای محدثین از آن جمله شیخ طوسی روش خاصی در قبول خبر داشته‌اند. [[شیخ بهایی]] بعد از تقسیم حدیث به چهار قسم معروف، می‌گوید: این اصطلاح نزد قدما معروف نبوده بلکه آنان حدیث صحیح را به حدیثی اطلاق می‌کردند که مقرون به قرائن مورد وثوق و اطمینان باشد. و این قرائن انواعی دارد:

:::::##وجود حدیث در اصول ۴۰۰ گانه حدیثی که نزد راویان مشهور بوده است.

:::::##تکرار حدیث در یک یا دو اصل یا بیشتر از این اصول با سندهای متعدد و معتبر.

:::::##وجود حدیث در اصلی که انتسابش به یکی از اصحاب [[ائمه]] ثابت و اجماع اصحاب بر صدق او بوده است.

:::::##وجود حدیث در یکی از کتبی که بر [[ائمه]] عرضه شده و آن حضرات، مصنّف آن کتب را تمجید نمودند، از قبیل کتاب: عبیدالله بن علی حلبی که بر [[امام صادق]] {{ع}} عرضه شد<ref>رجال نجاشی، ص ۲۳۰</ref>.

:::::##وجود حدیث در کتبی که نزد قدما مورد وثوق و اطمینان بوده است<ref>وسائل الشیعه، ج ۳۰، ص ۱۹۷و۱۹۸</ref>.

:::::#علمای رجال، مجهول را بر دو نوع تقسیم کرده‌اند:

:::::##مجهول اصصلاحی: و آن به کسی اطلاق می‌شود که تصریح به جهالت او از سوی رجالیون شده باشد.

:::::##مجهول لغوی: و آن به کسی اطلاق می‌شود که وضعیت او معلوم نیست و لذا در کتب رجال از او یادی به میان نیامده است. تنها قسم اول از جهالت است که موجب ضعف راوی است، و در مورد دوم احتیاج به بررسی دقیق دارد که سبب مطرح نشدن او در کتب رجال چیست؟ گاه ممکن است به جهت معروف بودنش درباره او سکوت کرده‌اند<ref>الرواشح، میرداماد، ص ۶۰و۶۱</ref>.

:::::#احتمالی نیز وجود دارد که بنای قدما بر تمسک به اصاله الصدق و العداله باشد. یعنی اصل اولی بر صدق و عدالت راوی است مگر آنکه خلاف آن ثابت شود. و مقصود به آن، همان اصل عدم و یا استصحاب عدم فسق است. به همین جهت است که ما احتیاجی به اثبات عدالت - خواه به معنای ملکه یا حسن ظاهر- نداریم؛ زیرا احراز آن مستلزم تعطیل امور و تضییع بسیاری از مصالح است. کمتر کسی است که بتوان عدالت او را به اثبات رسانید. این مطلب مورد تأیید عقلا نیز هست.

:::::#برای اثبات اعتبار [[روایات]] نباید تنها اعتبار سندی را مطرح ساخت، بلکه باید به همه راه‌ها و اسباب اعتبار شخص توجه کرد و در نظر داشت که مبنای بسیاری از عالمان [[شیعه]]، بلکه اکثریت قریب به اتفاق آنان، حجیّت خبر موثوقٌ به است؛ یعنی خبری که از طرق مختلف به آن اطمینان و وثوق حاصل شود»<ref>[[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص ۱۶۵.</ref>.