|
|
| خط ۱۷: |
خط ۱۷: |
|
| |
|
| ==[[اولیاء]] [[الله]] در [[قرآن]]== | | ==[[اولیاء]] [[الله]] در [[قرآن]]== |
| *در [[قرآن کریم]] لفظ [[اولیاء]] [[الله]] فقط در دو مورد به‌کار رفته است: در [[آیات]] {{متن قرآن|أَلَا إِنَّ أَوْلِيَاءَ اللَّهِ لَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا وَكَانُوا يَتَّقُونَ لَهُمُ الْبُشْرَى فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الْآخِرَةِ لَا تَبْدِيلَ لِكَلِمَاتِ اللَّهِ ذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ}}<ref>«آگاه باشید که دوستان خداوند نه بیمی خواهند داشت و نه اندوهگین می‌شوند آنان که ایمان آوردند و پرهیزگاری می‌ورزیدند در زندگی این جهان و در جهان واپسین نوید آنان راست. هیچ دگرگونی در کلمات خداوند نیست، این است که رستگاری سترگ است» سوره یونس، آیه ۶۲-۶۴.</ref>، برخی از ویژگی‌های [[اولیاء]] اللّه [[بیان]] شده و در [[آیه]] {{متن قرآن|قُلْ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ هَادُوا إِنْ زَعَمْتُمْ أَنَّكُمْ أَوْلِيَاءُ لِلَّهِ مِنْ دُونِ النَّاسِ فَتَمَنَّوُا الْمَوْتَ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ}}<ref>«بگو: ای یهودیان! اگر می‌پندارید که از میان مردم، تنها شما دوستان خداوندید اگر راست می‌گویید آرزوی مرگ کنید» سوره جمعه، آیه ۶.</ref> خطاب به [[یهودیان]] آمده است: اگر [[گمان]] می‌کنید تنها شما [[اولیای خدا]] هستید پس [[مرگ]] را [[آرزو]] کنید.... در برخی از [[روایات]] عنوان [[اولیاء]] [[الله]] بر [[اهل بیت]]{{عم}}، [[پیروان]] ایشان<ref>تفسیر عیاشی، ج۲، ص۱۲۴؛ البرهان، ج۳، ص۳۹؛ نورالثقلین، ج۲، ص۳۰۹.</ref>، و [[ابرار]]<ref>بحار الانوار، ج۷، ص۹۵.</ref> [[تطبیق]] شده است<ref>[[احمد جمالی‌زاده|جمالی‌زاده، احمد]] و [[سید محسن سادات‌فخر|سادات‌فخر، سید محسن]]، [[اولیاء الله (مقاله)|اولیاء الله]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]] ج۵.</ref>.
| | |
|
| |
|
| ==ویژگی‌های [[اولیا]] [[الله]]== | | ==ویژگی‌های [[اولیا]] [[الله]]== |
| *[[قرآن]] برای [[اولیاء]] [[الله]]، ویژگی‌های گوناگونی برشمرده است. از ویژگی‌هایی که ذکر می‌شود دو مورد نخست، مقدمه قرار گرفتن در زمره [[اولیاء]] [[الله]] و سایر موارد از آثار و نتایج [[مقام]] و مرتبه ایشان است؛ نیز مجموع این ویژگی‌ها از مختصات [[اولیاء]] [[الله]] است، بنابراین وجود برخی از آنها در غیر ایشان نیز امکان‌پذیر است.
| | |
| ===[[ایمان]]=== | | ===[[ایمان]]=== |
| *یکی از ویژگی‌های [[اولیاء]] [[الله]] برخورداری از [[ایمان]] است: {{متن قرآن|أَلَا إِنَّ أَوْلِيَاءَ اللَّهِ... الَّذِينَ آمَنُوا...}}<ref>«آگاه باشید که دوستان خداوند... آنان که ایمان آوردند...» سوره یونس، آیه ۶۲-۶۳.</ref>. مقصود از [[ایمان]] [[اولیاء]] [[الله]]، مرتبه اولیه [[ایمان]] نیست، بلکه مراد، [[ایمان کامل]] و درجه عالی [[ایمان]] است؛ زیرا [[اولیاء]] [[الله]]، پیش از برخورداری از چنین ایمانی دارای تقوایی مستمرّ بودند {{متن قرآن|وَكَانُوا يَتَّقُونَ}}، افزون بر اینکه از [[آیه]] {{متن قرآن|أَلَا إِنَّ أَوْلِيَاءَ اللَّهِ لَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ}}، با توجه به نفی هر گونه [[ترس]] و اندوهی از [[اولیاء]] [[الله]] استفاده می‌شود که [[ایمان]] آنان آن مرتبه از [[ایمان]] است که آنها را به [[عبودیت]] و مملوکیت محض می‌رساند، به گونه‌ای که درمی‌یابند [[مالکیت]] ویژه خداست و آنها نمی‌توانند مالک چیزی باشند تا برای آن ترسیده یا از فقدان آن [[اندوهگین]] شوند<ref>المیزان، ج۱۰، ص۸۹-۹۰.</ref><ref>[[احمد جمالی‌زاده|جمالی‌زاده، احمد]] و [[سید محسن سادات‌فخر|سادات‌فخر، سید محسن]]، [[اولیاء الله (مقاله)|اولیاء الله]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]] ج۵.</ref>.
| | |
| ===[[ تقوا]]=== | | ===[[ تقوا]]=== |
| *[[اولیاء]] [[الله]] از تقوای مستمر برخوردارند: {{متن قرآن|وَكَانُوا يَتَّقُونَ}}. برخی گفته‌اند:[[ تقوا]] سه مرتبه دارد: دوری از [[شرک]]، اجتناب از هرگونه [[گناه]] و معصیتی، اعم از فعل و ترک، و تبتّل و [[انقطاع]] کامل به [[خدا]] و دوری از هر چیزی که [[باطن]] [[انسان]] را از [[خدا]] بازدارد و مقصود از [[تقوا]] در [[آیه]] فوق مرتبه سوم است. البته این مرتبه شامل دو مرتبه پیش از خود نیز می‌شود<ref>روح البیان، ج۴، ص۵۹.</ref>. برخی مراد از [[ایمان]] در این [[آیه]] را کمال حال [[قوه]] نظریه و مراد از [[تقوا]] را کمال حال [[قوه]] عملیه دانسته‌اند<ref>التفسیر الکبیر، ج۱۷، ص۱۲۵.</ref><ref>[[احمد جمالی‌زاده|جمالی‌زاده، احمد]] و [[سید محسن سادات‌فخر|سادات‌فخر، سید محسن]]، [[اولیاء الله (مقاله)|اولیاء الله]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]] ج۵.</ref>.
| | |
| ===دوری از [[ترس]] و [[اندوه]] از غیر [[خدا]]=== | | ===دوری از [[ترس]] و [[اندوه]] از غیر [[خدا]]=== |
| *در [[دل]] [[اولیای الهی]] هیچ‌گونه [[خوف]] و حزنی از غیر [[خدا]] نیست: {{متن قرآن|أَلَا إِنَّ أَوْلِيَاءَ اللَّهِ لَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ}}<ref>«آگاه باشید که دوستان خداوند نه بیمی خواهند داشت و نه اندوهگین می‌شوند» سوره یونس، آیه ۶۲-۶۴.</ref>. [[انسان]] از چیزی که ممکن است به او آسیبی برساند می‌هراسد و برای از دست دادن چیزی که آن را [[دوست]] دارد یا تحقّق چیزی که آن را نمی‌پسندد [[اندوهگین]] می‌شود و این در صورتی است که برای خود نسبت به چیزی که برای آن می‌ترسد یا برای از دست دادن آن [[اندوهگین]] می‌شود، [[مالکیت]] یا حقّی قائل باشد، لیکن [[اولیاء]] [[الله]] به سبب بهره‌مندی از [[توحید کامل]]، [[خداوند]] را مالک مطلق همه چیز می‌دانند، به گونه‌ای که هیچ‌کس در [[مالکیت]] چیزی شریک [[خداوند]] نیست، بنابراین، [[اولیای الهی]] برای خود نسبت به چیزی [[مالکیت]] یا حقّی قائل نیستند تا بر اثر آن بترسند یا [[اندوهگین]] شوند<ref>المیزان، ج۱۰، ص۹۰-۹۱.</ref>. گفته شده: لازمه ترسیدن از چیزی یا [[اندوهگین]] شدن برای چیزی، تصور آن چیز است. در حالی که [[اولیاء]] [[الله]] به سبب استغراق در [[نور]] جلال [[الهی]] از غیر [[خدا]] غافل‌اند، بنابراین وجود [[ترس]] و [[اندوه]] در آنها غیر ممکن است<ref>الفسیر الکبیر، ج۱۷، ص۱۲۶؛ نمونه، ج۸، ص۳۳۴.</ref>. برخی نیز گفته‌اند: چون [[اولیاء]] [[الله]] در [[ذات الهی]] فانی گشته‌اند، دیگر برای آنها غایتی بالاتر از آنچه بدان رسیده‌اند وجود ندارد تا بر اثر آن بترسند یا [[اندوهگین]] شوند<ref>روح البیان، ج۴، ص۵۹-۶۰.</ref>.
| | |
| *برخی از مفسّران نبودن [[ترس]] و [[اندوه]] در [[اولیاء]] [[الله]] را مربوط به [[آخرت]] دانسته‌اند<ref>مجمع البیان، ج۵، ص۱۸۱؛ روح البیان، ج۴، ص۵۸؛ روح المعانی، مج ۷، ج۱۱، ص۲۱۵.</ref>؛ ولی [[آیه]] {{متن قرآن|أَلَا إِنَّ أَوْلِيَاءَ اللَّهِ لَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ}} مطلق است و [[دنیا]] را نیز شامل می‌شود و [[مقید]] کردن آن به [[آخرت]] هیچ دلیلی ندارد<ref>المیزان، ج۱۰، ص۹۰.</ref>. بر اساس [[آیات]] دیگری، [[اولیاء]] [[الله]] از [[پروردگار]] می‌ترسند؛ مانند: {{متن قرآن|إِنَّا نَخَافُ مِنْ رَبِّنَا}}<ref>«بی‌گمان ما از پروردگارمان می‌هراسیم» سوره انسان، آیه ۱۰.</ref> و {{متن قرآن|إِنَّمَا يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ}}<ref>«از بندگان خداوند تنها دانشمندان از او می‌هراسند» سوره فاطر، آیه ۲۸.</ref>. بنابراین نبودن [[ترس]] در ایشان نسبت به غیر خداست؛ اما [[ترس از خدا]] از [[صفات]] [[اولیاء]] [[الله]] است، چنان که [[اندوه]] برای از دست دادن [[کرامت الهی]] نیز از ویژگی‌های آنان است<ref>المیزان، ج۱۰، ص۹۰.</ref>. نبودن [[ترس]] و [[اندوه]] از غیر [[خداوند]] در [[اولیاء]] [[الله]] باعث می‌شود که [[امنیت]] و [[آرامش]] واقعی بر وجود آنها حکمفرما شود<ref>نمونه، ج۸، ص۳۳۴.</ref><ref>[[احمد جمالی‌زاده|جمالی‌زاده، احمد]] و [[سید محسن سادات‌فخر|سادات‌فخر، سید محسن]]، [[اولیاء الله (مقاله)|اولیاء الله]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]] ج۵.</ref>.
| |
| ===[[بشارت]]=== | | ===[[بشارت]]=== |
| *به [[اولیاء]] [[الله]] در [[زندگی]] [[دنیا]] و در [[آخرت]] [[بشارت]] داده می‌شود: {{متن قرآن|لَهُمُ الْبُشْرَى فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الْآخِرَةِ}}<ref>«در زندگی این جهان و در جهان واپسین نوید آنان راست» سوره یونس، آیه ۶۴.</ref>.
| | |
| *در برخی [[روایات]] مراد از [[بشارت]] در [[دنیا]]، رؤیای [[نیکو]] دانسته شده است که [[مؤمن]] برای خودش می‌بیند یا دیگران برای او می‌بینند و مراد از [[بشارت]] در [[آخرت]]،[[ بشارت]] [[فرشتگان]] به [[مؤمن]] هنگام [[خروج]] وی از [[قبر]] و در [[قیامت]] دانسته شده که پی در پی او را به [[بهشت]] [[بشارت]] می‌دهند<ref>البرهان، ج۳، ص۳۸-۴۱.</ref>.
| |
| *بر اساس [[روایات]] دیگری، هنگام [[مرگ]] [[مؤمن]]، [[رسول خدا]]{{صل}} و [[امیرمؤمنان]]{{ع}} نزد وی حاضر شده، او را به [[همنشینی]] با خودشان و سکونت در [[بهشت]]،[[ بشارت]] می‌دهند<ref>البرهان، ج۴، ص۳۸-۳۹.</ref><ref>[[احمد جمالی‌زاده|جمالی‌زاده، احمد]] و [[سید محسن سادات‌فخر|سادات‌فخر، سید محسن]]، [[اولیاء الله (مقاله)|اولیاء الله]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]] ج۵.</ref>.
| |
| ===[[فوز عظیم]]=== | | ===[[فوز عظیم]]=== |
| *[[اولیاء]] [[الله]] به [[سعادت]]، کامیابی و [[پیروزی]] بزرگی می‌رسند: {{متن قرآن|ذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ}}<ref>«این است که رستگاری سترگ است» سوره یونس، آیه ۶۴.</ref>. [[آرامش]] کامل در [[دنیا]]، برخورداری از بشارت‌های [[الهی]] در [[دنیا]] و [[آخرت]]، [[دوستی با خدا]] و در نهایت وارد شدن در [[بهشت]] و [[همنشینی]] با [[پیامبر]]{{صل}} و [[اهل بیت]]{{عم}} از مصادیق فوز عظیمی است که [[اولیاء]] [[الله]] از آن برخوردارند<ref>[[احمد جمالی‌زاده|جمالی‌زاده، احمد]] و [[سید محسن سادات‌فخر|سادات‌فخر، سید محسن]]، [[اولیاء الله (مقاله)|اولیاء الله]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]] ج۵.</ref>.
| | |
| ===آرزوی [[مرگ]]=== | | ===آرزوی [[مرگ]]=== |
| *[[قرآن]] خطاب به [[یهودیان]] می‌گوید: {{متن قرآن|قُلْ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ هَادُوا إِنْ زَعَمْتُمْ أَنَّكُمْ أَوْلِيَاءُ لِلَّهِ مِنْ دُونِ النَّاسِ فَتَمَنَّوُا الْمَوْتَ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ}}<ref>«بگو: ای یهودیان! اگر می‌پندارید که از میان مردم، تنها شما دوستان خداوندید اگر راست می‌گویید آرزوی مرگ کنید» سوره جمعه، آیه ۶.</ref>. [[یهودیان]] ادعا داشتند که [[فرزندان]] و [[دوستان]] [[خدا]] بوده<ref>{{متن قرآن|وَقَالَتِ الْيَهُودُ وَالنَّصَارَى نَحْنُ أَبْنَاءُ اللَّهِ وَأَحِبَّاؤُهُ...}} «و یهودیان و مسیحیان گفتند: ما فرزندان خداوند و دوستان اوییم» سوره مائده، آیه ۱۸.</ref>، [[جهان آخرت]] ویژه آنهاست<ref>{{متن قرآن|قُلْ إِنْ كَانَتْ لَكُمُ الدَّارُ الْآخِرَةُ عِنْدَ اللَّهِ خَالِصَةً مِنْ دُونِ النَّاسِ فَتَمَنَّوُا الْمَوْتَ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ}} «بگو، اگر راست می‌گویید که از میان همه مردم، سرای واپسین نزد خداوند، ویژه شماست پس آرزوی مرگ کنید» سوره بقره، آیه ۹۴.</ref> و هیچ‌کس وارد [[بهشت]] نمی‌شود، مگر آنکه [[یهودی]] باشد<ref>{{متن قرآن|وَقَالُوا لَنْ يَدْخُلَ الْجَنَّةَ إِلَّا مَنْ كَانَ هُودًا أَوْ نَصَارَى تِلْكَ أَمَانِيُّهُمْ قُلْ هَاتُوا بُرْهَانَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ}} «و گفتند هرگز کسی جز یهودی و مسیحی به بهشت در نمی‌آید، این آرزوی آنهاست، بگو: اگر راست می‌گویید هر برهانی دارید بیاورید» سوره بقره، آیه ۱۱۱.</ref>، بنابراین اگر [[یهودیان]] در این ادعای خود [[راستگو]] بودند باید آرزوی [[مرگ]] می‌کردند، زیرا [[انسان]] اگر [[ولیّ]] کسی باشد [[ملاقات]] با او را [[دوست]] دارد و کسی که [[یقین]] دارد [[ولیّ خدا]] بوده، [[بهشت]] مخصوص اوست و بین او و رسیدن به [[لقای الهی]] و [[بهشت]] [[کرامت]] چیزی جز [[مرگ]] فاصله نیست، آرزوی [[مرگ]] می‌کند<ref>المیزان، ج۱۹، ص۲۶۷.</ref>.
| |
| *[[امیرمؤمنان]]، [[علی]]{{ع}} فرموده است: به [[خدا]] [[سوگند]] اُنس [[علی بن ابی‌طالب]] به [[مرگ]] بیشتر از [[انس]] طفل به سینه [[مادر]] خویش است<ref>نهج البلاغه، خطبه ۵.</ref>. در [[روایت]] دیگری نیز آمده است که [[اولیاء]] [[الله]] آرزوی [[مرگ]] دارند<ref>تفسیر قمی، ج۲، ص۳۸۰؛ بحارالانوار، ج۱۳، ص۳۴۰.</ref>. افزون بر [[قرآن]]، در [[روایات]] نیز به برخی از ویژگی‌های [[اولیاء]] [[الله]] اشاره شده است؛ مانند اینکه [[دیدار]] آنان [[انسان]] را به [[یاد خدا]] می‌اندازد و [[دوستی]] آنان با دیگران برای [[خدا]] و دشمنیشان نیز برای خداست، [[مساجد]] را با [[ذکر خدا]] آباد می‌کنند، به [[مردم]] خوبی می‌آموزند و آنان را به [[اطاعت خدا]] فرا می‌خوانند، در [[آخرت]] [[انبیا]] و [[شهدا]] به [[مقام]] آنان [[غبطه]] می‌خورند و...<ref>الدرالمنثور، ج۴، ص۳۷۰-۳۷۳.</ref><ref>[[احمد جمالی‌زاده|جمالی‌زاده، احمد]] و [[سید محسن سادات‌فخر|سادات‌فخر، سید محسن]]، [[اولیاء الله (مقاله)|اولیاء الله]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]] ج۵.</ref>.
| |
|
| |
|
| ==منابع== | | ==منابع== |
