پرش به محتوا

دلیل نقلی بر اثبات وجود امام مهدی چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۹: خط ۹:
| مدخل وابسته    =  
| مدخل وابسته    =  
| پاسخ‌دهنده        =  
| پاسخ‌دهنده        =  
| پاسخ‌دهندگان      = ۴ پاسخ
| پاسخ‌دهندگان      = ۵ پاسخ
}}
}}
'''دلیل نقلی بر [[اثبات وجود امام مهدی]] {{ع}} چیست؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود.
'''دلیل نقلی بر [[اثبات وجود امام مهدی]] {{ع}} چیست؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود.
خط ۱۶: خط ۱۶:


== پاسخ نخست==
== پاسخ نخست==
[[پرونده:1368259.jpg|بندانگشتی|right|100px|[[سید محمد باقر صدر]]]]
::::::[[آیت الله]] '''[[سید محمد باقر صدر]]'''، در کتاب ''«[[رهبری بر فراز قرون (کتاب)|رهبری بر فراز قرون]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::«[[دلیل]] نقلى'''، وجود [[امام موعود]] را اثبات می‌کند و [[دلیل]] علمى، ثابت می‌کند که مهدى یک اسطوره و یک فرضیه نیست، بلکه حقیقتى است که وجود او در [[تاریخ]] لمس شده است. [[دلیل]] نقلى [صدها [[روایت]] و [[حدیث]] رسیده از [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]]{{صل}}،<ref>ر. ک: معجم احادیث الامام المهدى، مؤسسة المعارف الاسلامیة، ج ۱، احادیث نبوى.</ref> و [[ائمه]] [[اهل بیت]]{{عم}}‏ صدها [[روایت]] و [[حدیث]] از [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]]{{صل}}، <ref>ر. ک: معجم احادیث الامام المهدى، مؤسسة المعارف الاسلامیة، ج ۱، احادیث نبوى.</ref> و [[ائمه]] [[اهل بیت]]{{عم}} رسیده است که می‌گوید مهدى [[موعود]] داراى این خصوصیات است: از [[اهل بیت]]‏<ref>احمد و ابن ابى شیبه و ابن ماجه و نعیم بن حماد در باب فتن از [[امام على|علی]]{{ع}}، روایت کرده‏‌اند که: [[پیامبر خاتم|رسول اللّه]]{{صل}}، فرمود: " مهدى از ما [[اهل بیت]] است خداوند کار او را در یک شب سامان می‌بخشد". ر. ک: السیوطى، جلال الدین، الحاوى للفتاوى، ج ۲، ص ۲۱۳ و ۲۱۵ در این کتاب احمد، ابن ابى شیبه و ابو داود از [[امام على|علی]]{{ع}} روایت کرده‏‌اند که [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]]{{صل}} فرمود: "اگر از دنیا بیش از یک روز باقى نمانده باشد خداوند فردى از [[اهل بیت]]  مرا مبعوث می‌کند تا دنیا را پر از عدالت کند چنانکه پر از ستم شده است"؛ همچنین ر. ک: فقیه ایمانى، مهدى( گردآورنده)، موسوعة الامام المهدى، ج ۱، که در آن تصویر ده‌ها صفحه از کتاب‌هاى علما و محدثان [[اهل سنت]] درباره مهدى، صفات و آنچه مربوط به اوست و همچنین و تصویر یک نسخه از درس استاد عبّاد، درباره روایات و آثار وارد شده در موضوع [[امام مهدی|مهدى]]{{ع}}، آمده است. همچنین ر. ک: ابو داود، سلیمان بن الاشعث، صحیح سنن المصطفى، ج ۲، ص ۲۰۷؛ ابن ماجه، سنن، ج ۲، شماره ۱۳۶۷ و ۴۰۸۵. همچنین ر. ک: معجم احادیث الامام المهدى، ج ۱، ص ۱۴۷ و بعد از آن‏که در این زمینه احادیث بسیارى از صحاح و مسانید نقل کرده است.</ref> است، از [[فرزندان]] [[فاطمه زهرا|فاطمه]]{{س}}‏<ref>السیوطى، جلال الدین، الحاوى للفتاوى، ج ۲، ص ۲۱۴، که می‌گوید: "ابو داود و ابن ماجه و طبرانى و حاکم از امّ سلمه روایت کرده‌‏اند که گفت از [[پیامبر خاتم|پیامبر]]{{صل}}، شنیدم فرمود: "مهدى از [[عترت]] من و از فرزندان [[فاطمه زهرا|فاطمه]]{{س}} است".</ref> است، از نسل [[امام حسین|حسین]]{{ع}}‏<ref>حدیثى که می‌گوید: "مهدى از نسل [[امام حسین|حسین]]{{ع}}، است" بنابر نقل کتاب معجم الامام المهدى، در مصادر زیر آمده است: الاصفهانى، ابو نعیم، الاربعون حدیثا( به نقل از: المقدس الشافعى، عقد الدرر) الطبرانى، الاوسط،( به نقل از: ابن القیم، المنار المنیف)؛ السیرة الحلبیة ج ۱، ص ۱۹۳؛ ابن حجر، القول المختصر. همچنین ر. ک: الصافى گلپایگانى، لطف اللّه، [[منتخب الاثر (کتاب)|منتخب الاثر]]، که از منابع [[شیعه]] این حدیث را نقل کرده است. براى آشنایى با ضعف روایاتى که می‌گوید مهدى از نسل [[امام حسن]]{{ع}}،است. ر. ک: العمیدى، ثامر هاشم، همان، ج ۱، ص ۲۹۶.</ref> و نهمین [[فرزند]] آن حضرت‏ است. همچنین روایاتى وجود دارد که می‌گویند [[جانشینان]] [[پیامبر خاتم|پیامبر]]{{صل}}، [[دوازده نفر]] می‌باشند.<ref>حدیثى که می‌گوید:{{عربی|«الخلفاء بعدى اثنا عشر کلهم من قریش»}}؛ جانشینان من دوازده نفرند که همه از قریش‏اند. یا {{عربی|«لا یزال هذا الدین قائما ما ولیه اثنا عشر کلهم من قریش»}}؛ این [[دین]] پابرجاست تا دوازده نفر که همه از قریش‏‌اند آن را سرپرستى کنند. متواتر است، کتب صحاح و مسانید با طرق مختلف آن را نقل کرده‏اند گرچه در متن آن کمى اختلاف است و در تفسیر آن نیز اختلاف وجود دارد. ر. ک: البخارى، صحیح البخارى، ج ۹. کتاب الاحکام، باب الاستخلاف، ص ۱۰۱؛ المسلم، صحیح المسلم، ج ۲، کتاب الاماره، ص ۱۱۹؛ حنبل، احمد، مسند، ج ۵، ص ۹۰، ۹۳ و ۹۷.</ref>
::::::این [[روایات]]، مهدى [[موعود]] را در شخص [[امام دوازدهم]]، منحصر و متعی نمی‌کند و با اینکه [[ائمه]]{{عم}}، براى حفظ آن [[حضرت]] از [[ترور]] و قتل‏<ref>ر. ک: الصدر، السید محمد، الغیبة الکبرى، ص ۲۷۲ به بعد.. ر. ک: ناصف، منصور على، همان، ج ۳، ص ۴۰؛ در این کتاب آمده که روایت مزبور را شیخان و ترمذى روایت کرده‏‌اند. دخیل، على محمد على، الامام المهدى، که به تحقیق درباره این حدیث پرداخته است.</ref>، سعى داشتند مسأله در سطح عمومى مطرح نشود، در عین حال [[روایات]] زیادى در این زمینه وارد شده است. البته زیادى [[روایت]] به تنهایى نمى‏‌تواند [[مقبولیت]] آن را برساند بلکه در اینجا قرینه و [[گواه]] خاصى وجود دارد که [[دلیل]] بر صحت این [[روایات]] است. در [[حدیث شریف]] نبوى، سخن از [[امامان]]، [[جانشینان]]، [[امیران]] و سخن از [[دوازده تن]] آمده است. متن [[احادیث]] مختلف است؛ در بعضى [[دوازده]] [[امام]] و در بعضى [[دوازده خلیفه]] و در بعضى دیگر [[دوازده]] [[امیر]]، ذکر شده است.
::::::بعضى از مؤلفان، تعداد این [[احادیث]] را بیش از دویست و هفتاد، شمارش کرده‌‏اند که همگى از کتاب‌هاى معتبر [[شیعه]] و سنى از قبیل: صحیح البخارى‏<ref>ر. ک: البخارى، صحیح البخارى، ج ۳، کتاب الاحکام، باب الاستخلاف، ص ۱۰۱،( بیروت، دار احیاء التراث العربى).</ref>، صحیح مسلم‏<ref>ر. ک: ناصف، منصور على، همان، ج ۳، ص ۴۰. نویسنده این کتاب به دنبال حدیث مزبور می‌گوید: آن را شیخان و ترمذى روایت کرده‏اند و در حاشیه کتاب می‌گوید: ابو داود در کتاب المهدى آن را به این‏صورت نقل کرده است: {{عربی|«لا یزال هذا الذین قائما حتى یکون علیکم اثنا عشر خلیفة»}}: این دین پیوسته پابرجاست تا دوازده خلیفه بر شما بیاید. ر. ک: ابو داود، سنن ابى داود ج ۲، ص ۲۰۷.</ref>، [[سنن]] ترمذى‏<ref>همان.</ref>، [[سنن]] ابى [[داود]]<ref>همان.</ref>، مسند [[احمد]]<ref>ر. ک: ابن حنبل، احمد، مسند امام احمد، ج ۵، ص ۹۳- ۱۰۰.</ref> و المستدرک على الصحیحین، [[حاکم]] نیشابورى‏<ref>ر. ک: الحاکم النیشابورى، محمد بن عبد اللّه، المستدرک على الصحیحین، ج ۳، ص ۶۱۸.</ref> [[نقل]] شده است.
::::::مسأله ویژه و قرینه مهم این است که بخارى که از ناقلان این [[حدیث]] است خود از معاصران [[امام]] نهم و دهم و یازدهم بوده است و این خیلى معنا دارد؛ زیرا نشان می‌دهد که این [[روایت]] قبل از اینکه مفاد و مضمون آن در خارج، تحقق پیدا کند و قبل از اینکه [[اندیشه]] [[دوازده]] امامى وجود و [[ظهور]] یابد از زبان [[پیامبر]] به ثبت رسیده است و این می‌رساند که [[نقل]] این [[حدیث]]، انعکاس یک پدیده خارجى نبوده است؛ چرا که معمولا [[احادیث]] ساختگى، به توجیه جریان‌هاى خارجى و وقوع‏ یافته، می‌پردازد.
::::::پس ما می‌توانیم با توجه به اینکه این [[حدیث]] قبل از تحقق کامل و پیدایش [[امامان]] دوازده‌‏گانه، ثبت شده است، تأکید کنیم این [[حدیث]]، توجیه نمى‏‌کند بلکه حقیقتى است که از زبان [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]]{{صل}}؛ و کسى که جز از زبان [[وحى]] سخن نمى‌‏گوید<ref>اشاره است به آیه شریفه {{متن قرآن|وَمَا یَنطِقُ عَنِ الْهَوَى إِنْ هُوَ إِلاَّ وَحْیٌ یُوحَى }}؛ و سخن از روى هوى نمى‏‌گوید. نیست این سخن جز آنچه بدو وحى می‌شود.( سوره نجم، آیه ۳- ۴).</ref>، بازگو شده است. ابتدا فرموده است: [[جانشینان]] من [[دوازده تن]] می‌باشند<ref>پیش از این مصادر این حدیث بیان شد.</ref> و سپس [[دوازده]] [[امام]] از [[امام علی|على]]{{ع}}، تا [[امام مهدی]]{{ع}}، آمده‌‏اند تا این [[حدیث شریف]] معنا و [[تفسیر]] واقعى‏<ref>علماى [[اهل سنت]] صحت روایت را پذیرفته‏‌اند ولى در تأویل آن اختلاف دارند. مصادیقى که براى دوازده نفر ذکر کرده‌‏اند براى ما قابل پذیرش نیست بلکه بعضى از این مصادیق غیرمعقول است مانند: یزید بن معاویه فردى که تجاهر به فسق می‌کرد و کسى که متهم به کفر و خروج از [[دین]] است. سید ثامر عمیدى در کتاب خود سخنان [[اهل سنت]] در این زمینه را نقل کرده و به صورتى کاملا علمى به پاسخگویى سخنان آنها پرداخته و تأویلات آنها را باطل ساخته است. ر. ک: دفاع عن الکافى، ج ۱، ص ۵۴۰ و بعد از آن.</ref> خود را باز یابد»<ref>[[محمد جواد خراسانی|خراسانی، محمد جواد]]، [[مهدی منتظر ۱ (کتاب)|مهدی منتظر]]، ص ۴۹.</ref>.
==پاسخ‌های دیگر==
{{یادآوری پاسخ}}
{{جمع شدن|۱. آیت‌‌الله جوادی آملی؛}}
[[پرونده:769540432.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[عبدالله جوادی آملی]]]]
[[پرونده:769540432.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[عبدالله جوادی آملی]]]]
::::::آیت‌‌الله '''[[عبدالله جوادی آملی]]'''، در کتاب ''«[[امام مهدی موجود موعود (کتاب)|امام مهدی موجود موعود]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::آیت‌‌الله '''[[عبدالله جوادی آملی]]'''، در کتاب ''«[[امام مهدی موجود موعود (کتاب)|امام مهدی موجود موعود]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::«در [[ضرورت]] وجود [[حجت خدا]] در هر زمانی، [[روایات]] فراوانی هست؛ مانند: {{متن حدیث|" لَوْ بَقِيَتِ‏ الْأَرْضُ‏ بِغَيْرِ إِمَامٍ‏ لَسَاخَت‏‏‏‏‏‏"}}<ref>الکافی، ج ۱، ص ۱۷۹.</ref>، {{متن حدیث|"وَ لَوْ خَلَتِ الْأَرْضُ سَاعَةً وَاحِدَةً مِنْ حُجَّةٍ لِلَّهِ لَسَاخَتْ بِأَهْلِهَا‏‏‏‏‏‏"}}<ref>الغیبه، نعمانی، ص ۱۴۱؛ بحار الانوار، ج۵۱، ص۱۱۳.</ref>، {{متن حدیث|" لَا يَخْلُو الْأَرْضُ مِنْهُمْ وَ لَوْ خَلَتْ‏ إِذًا لَسَاخَتْ‏ بِأَهْلِهَا ‏‏‏‏‏‏"}}<ref>کفایة الاثر، ص ۱۶۲؛ بحار الانوار، ج۳۶، ص۳۳۸.</ref>. آن دسته از [[روایات]] به کمک این قسمت از [[زیارت جامعه]] دانسته می‌شود که {{متن حدیث|"وَ بِكُمْ‏ يُمْسِكُ‏ السَّماءَ أَنْ‏ تَقَعَ‏ عَلَى‏ الْأَرْض‏‏‏‏‏‏‏"}}<ref>البلد الامین، ص۳۰۲؛ من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۶۱۵.</ref>. آری برایند [[روایت]] فوق آن است که [[ذات اقدس الهی]] با [[ولایت]] که عمود [[نظام]] هستی است، آسمان‌ها و [[زمین]] را حفظ می‌کند. روایاتی نظیر {{متن حدیث|" لَوْ بَقِيَتِ‏ الْأَرْضُ‏ بِغَيْرِ إِمَامٍ‏ لَسَاخَت‏‏‏‏‏‏"}}<ref>الکافی، ج ۱، ص ۱۷۹.</ref> همانند [[آیه کریمه]] {{متن قرآن|لَوْ كَانَ فِيهِمَا آلِهَةٌ إِلاَّ اللَّهُ لَفَسَدَتَا}}<ref>سوره انبیاء، آیه ۲۲.</ref> دربردارنده [[استدلال]] کلامی‌اند. این [[روایات]] تنها ادعای [[برکات]] معنوی را دربر ندارند بلکه بر این ادعا [[برهان]] می‌آورند که [[خدای سبحان]] در [[حفظ نظام]] هستی [[ائمه]] {{عم}} را وسیله قرار داده است. همان‌طوری که [[بدن]] با [[روح]] زنده است و از او مدد می‌یابد [[نظام]] کیهانی اجرام سرد، مواد بی‌روح، عناصر مرده نیستند بلکه مجموعاً یک [[حقیقت]] زنده‌اند که حیات آن وامدار [[ولایت]] [[انسان کامل]] [[معصوم]] است. کمک گرفتن [[بشر]] از [[خورشید و ماه]] در [[اداره]] [[زندگی]] روزمره و امور مختلف هرگز بدان معنی نیست که [[خورشید]] یا ماه در نورافشانی، انتشار انرژی و حرارت و ده‌ها [[برکت]] دیگر مستقل و بی‌نیاز از [[افاضه]] [[فیض]] [[الهی]] هستند، چون [[اندیشه]] [[توحیدی]] [[موحدان]] چنین باوری را بر نمی‌تابد بلکه معتقدند آن‌ها نیز چون اشیای دیگر مخلوق خدای سبحان‌اند و از [[فیض]] او سرمست می‌شوند؛ اما [[بشر]] کارهای مختلفی را به دست آنان سامان می‌بخشد و ایشان ابزار کمک‌رسانی‌اند. وجود [[مبارک]] [[حجت خدا]] و [[امام زمان]] {{ع}} به مراتب والاتر و بالاتر از [[خورشید و ماه]] است؛ اما امتیاز وجود مبارکش آن است که او وسیله‌ای است که [[مظهر]] {{متن قرآن|نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ}}<ref>سوره نور، آیه ۳۵.</ref> است. [[نور]] [[خورشید]] که از او می‌تابد و چهره ماه را روشن می‌کند، آینده‌ای در پیش دارد که {{متن قرآن|إِذَا الشَّمْسُ كُوِّرَتْ}}<ref>سوره تکویر، آیه ۱.</ref> او را تهدید می‌کند. این چراغ منظومه، انطماس و [[تناثر نجوم]] و مانند آن را بر سر راه خویش دارد و در نهایتْ خاموش‌شدنی است؛ اما [[خلیفه]] [[خدای سبحان]] که [[مظهر]] {{متن قرآن|نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ}} است، نه خاموش شدنی است و نه از بین رفتنی و کم شدنی. [[امام]] درمنظر [[حق]] این چنین است»<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[امام مهدی موجود موعود (کتاب)|امام مهدی موجود موعود]]، ص 79-80.</ref>.
::::::«در [[ضرورت]] وجود [[حجت خدا]] در هر زمانی، [[روایات]] فراوانی هست؛ مانند: {{متن حدیث|" لَوْ بَقِيَتِ‏ الْأَرْضُ‏ بِغَيْرِ إِمَامٍ‏ لَسَاخَت‏‏‏‏‏‏"}}<ref>الکافی، ج ۱، ص ۱۷۹.</ref>، {{متن حدیث|"وَ لَوْ خَلَتِ الْأَرْضُ سَاعَةً وَاحِدَةً مِنْ حُجَّةٍ لِلَّهِ لَسَاخَتْ بِأَهْلِهَا‏‏‏‏‏‏"}}<ref>الغیبه، نعمانی، ص ۱۴۱؛ بحار الانوار، ج۵۱، ص۱۱۳.</ref>، {{متن حدیث|" لَا يَخْلُو الْأَرْضُ مِنْهُمْ وَ لَوْ خَلَتْ‏ إِذًا لَسَاخَتْ‏ بِأَهْلِهَا ‏‏‏‏‏‏"}}<ref>کفایة الاثر، ص ۱۶۲؛ بحار الانوار، ج۳۶، ص۳۳۸.</ref>. آن دسته از [[روایات]] به کمک این قسمت از [[زیارت جامعه]] دانسته می‌شود که {{متن حدیث|"وَ بِكُمْ‏ يُمْسِكُ‏ السَّماءَ أَنْ‏ تَقَعَ‏ عَلَى‏ الْأَرْض‏‏‏‏‏‏‏"}}<ref>البلد الامین، ص۳۰۲؛ من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۶۱۵.</ref>. آری برایند [[روایت]] فوق آن است که [[ذات اقدس الهی]] با [[ولایت]] که عمود [[نظام]] هستی است، آسمان‌ها و [[زمین]] را حفظ می‌کند. روایاتی نظیر {{متن حدیث|" لَوْ بَقِيَتِ‏ الْأَرْضُ‏ بِغَيْرِ إِمَامٍ‏ لَسَاخَت‏‏‏‏‏‏"}}<ref>الکافی، ج ۱، ص ۱۷۹.</ref> همانند [[آیه کریمه]] {{متن قرآن|لَوْ كَانَ فِيهِمَا آلِهَةٌ إِلاَّ اللَّهُ لَفَسَدَتَا}}<ref>سوره انبیاء، آیه ۲۲.</ref> دربردارنده [[استدلال]] کلامی‌اند. این [[روایات]] تنها ادعای [[برکات]] معنوی را دربر ندارند بلکه بر این ادعا [[برهان]] می‌آورند که [[خدای سبحان]] در [[حفظ نظام]] هستی [[ائمه]] {{عم}} را وسیله قرار داده است. همان‌طوری که [[بدن]] با [[روح]] زنده است و از او مدد می‌یابد [[نظام]] کیهانی اجرام سرد، مواد بی‌روح، عناصر مرده نیستند بلکه مجموعاً یک [[حقیقت]] زنده‌اند که حیات آن وامدار [[ولایت]] [[انسان کامل]] [[معصوم]] است. کمک گرفتن [[بشر]] از [[خورشید و ماه]] در [[اداره]] [[زندگی]] روزمره و امور مختلف هرگز بدان معنی نیست که [[خورشید]] یا ماه در نورافشانی، انتشار انرژی و حرارت و ده‌ها [[برکت]] دیگر مستقل و بی‌نیاز از [[افاضه]] [[فیض]] [[الهی]] هستند، چون [[اندیشه]] [[توحیدی]] [[موحدان]] چنین باوری را بر نمی‌تابد بلکه معتقدند آن‌ها نیز چون اشیای دیگر مخلوق خدای سبحان‌اند و از [[فیض]] او سرمست می‌شوند؛ اما [[بشر]] کارهای مختلفی را به دست آنان سامان می‌بخشد و ایشان ابزار کمک‌رسانی‌اند. وجود [[مبارک]] [[حجت خدا]] و [[امام زمان]] {{ع}} به مراتب والاتر و بالاتر از [[خورشید و ماه]] است؛ اما امتیاز وجود مبارکش آن است که او وسیله‌ای است که [[مظهر]] {{متن قرآن|نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ}}<ref>سوره نور، آیه ۳۵.</ref> است. [[نور]] [[خورشید]] که از او می‌تابد و چهره ماه را روشن می‌کند، آینده‌ای در پیش دارد که {{متن قرآن|إِذَا الشَّمْسُ كُوِّرَتْ}}<ref>سوره تکویر، آیه ۱.</ref> او را تهدید می‌کند. این چراغ منظومه، انطماس و [[تناثر نجوم]] و مانند آن را بر سر راه خویش دارد و در نهایتْ خاموش‌شدنی است؛ اما [[خلیفه]] [[خدای سبحان]] که [[مظهر]] {{متن قرآن|نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ}} است، نه خاموش شدنی است و نه از بین رفتنی و کم شدنی. [[امام]] درمنظر [[حق]] این چنین است»<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[امام مهدی موجود موعود (کتاب)|امام مهدی موجود موعود]]، ص 79-80.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}


==پاسخ‌های دیگر==
{{جمع شدن|۲. آقای رضوانی (پژوهشگر حوزه علمیه قم)؛}}
{{یادآوری پاسخ}}
{{جمع شدن|۱. آقای رضوانی (پژوهشگر حوزه علمیه قم)؛}}
[[پرونده:15207.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[علی اصغر رضوانی]]]]
[[پرونده:15207.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[علی اصغر رضوانی]]]]
::::::آقای '''[[علی اصغر رضوانی]]'''، در کتاب ''«[[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::آقای '''[[علی اصغر رضوانی]]'''، در کتاب ''«[[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]»'' در این‌باره گفته است:
خط ۳۷: خط ۴۷:
{{پایان جمع شدن}}
{{پایان جمع شدن}}


{{جمع شدن|۲. نویسندگان دوهفته‌نامه گلستان قرآن؛}}
{{جمع شدن|۳. نویسندگان دوهفته‌نامه گلستان قرآن؛}}
[[پرونده:721.jpg|بندانگشتی|100px|right|]]
[[پرونده:721.jpg|بندانگشتی|100px|right|]]
::::::نویسندگان [[گلستان قرآن (نشریه)|دوهفته‌نامه گلستان قرآن]]، در مقاله ''«[[مهدی موعود و انتظار فرج (مقاله)|مهدی موعود و انتظار فرج]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::نویسندگان [[گلستان قرآن (نشریه)|دوهفته‌نامه گلستان قرآن]]، در مقاله ''«[[مهدی موعود و انتظار فرج (مقاله)|مهدی موعود و انتظار فرج]]»'' در این‌باره گفته است:
خط ۴۹: خط ۵۹:
{{پایان جمع شدن}}
{{پایان جمع شدن}}


{{جمع شدن|۳. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن؛}}
{{جمع شدن|۴. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن؛}}
[[پرونده:1368303.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[پژوهشگران مؤسسه آینده روشن]]]]
[[پرونده:1368303.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[پژوهشگران مؤسسه آینده روشن]]]]
::::::'''[[پژوهشگران مؤسسه آینده روشن]]'''، در کتاب ''«[[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]»'' در این‌باره گفته‌اند:
::::::'''[[پژوهشگران مؤسسه آینده روشن]]'''، در کتاب ''«[[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]»'' در این‌باره گفته‌اند:
خط ۸۳: خط ۹۳:
[[رده:پرسش‌]]
[[رده:پرسش‌]]
[[رده:پرسش‌های مهدویت]]
[[رده:پرسش‌های مهدویت]]
[[رده:(اث): پرسش‌هایی با ۴ پاسخ]]
[[رده:(اج): پرسش‌هایی با ۵ پاسخ]]
[[رده:(اث): پرسش‌های مهدویت با ۴ پاسخ]]
[[رده:(اج): پرسش‌های مهدویت با ۵ پاسخ]]
۱۹٬۴۱۸

ویرایش