پرش به محتوا

انتقام: تفاوت میان نسخه‌ها

۳٬۵۴۹ بایت حذف‌شده ،  ‏۳۱ مهٔ ۲۰۲۰
خط ۱۳: خط ۱۳:
*انتقام‏<ref>  برگرفته از: دایرة المعارف قرآن کریم، مدخل انتقام، محمد ابو طالبی</ref>، گاه به [[انسان]] نسبت داده می‏‌شود و گاه به [[خداوند]]. تفاوت این دو در این است که انتقام‌‏های بشری بیشتر در پی زیانی است که فرد بر اثر [[ناتوانی]] از [[ناحیه]] [[دشمن]] دیده و بدین‏ وسیله می‌‏خواهد ناکامی و [[شکست]] خود را جبران کند؛ ازاین‏‌رو گاه ضمن گرفتن انتقام، از حدّ میانه‌‏روی بیرون رفته، مرتکب کار ناروا و خلاف [[حق]] می‌‏شود؛ اما انتقام [[الهی]] بر اثر آسیب دیدن [[خداوند]] یا برای تشفی خاطر نیست، زیرا [[خداوند]] آسیب‏‌پذیر نیست و تشفی خاطر در او راه ندارد، بلکه انتقام او به معنای [[کیفر]] دادن [[گناهکاران]] بر اساس [[حق]] و [[عدالت]] است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۸۴-۸۶.</ref>.
*انتقام‏<ref>  برگرفته از: دایرة المعارف قرآن کریم، مدخل انتقام، محمد ابو طالبی</ref>، گاه به [[انسان]] نسبت داده می‏‌شود و گاه به [[خداوند]]. تفاوت این دو در این است که انتقام‌‏های بشری بیشتر در پی زیانی است که فرد بر اثر [[ناتوانی]] از [[ناحیه]] [[دشمن]] دیده و بدین‏ وسیله می‌‏خواهد ناکامی و [[شکست]] خود را جبران کند؛ ازاین‏‌رو گاه ضمن گرفتن انتقام، از حدّ میانه‌‏روی بیرون رفته، مرتکب کار ناروا و خلاف [[حق]] می‌‏شود؛ اما انتقام [[الهی]] بر اثر آسیب دیدن [[خداوند]] یا برای تشفی خاطر نیست، زیرا [[خداوند]] آسیب‏‌پذیر نیست و تشفی خاطر در او راه ندارد، بلکه انتقام او به معنای [[کیفر]] دادن [[گناهکاران]] بر اساس [[حق]] و [[عدالت]] است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۸۴-۸۶.</ref>.
*انتقام بشری نیز به فردی و [[اجتماعی]] تقسیم می‌شود. انتقام فردی، بیشتر برخاسته از احساس و [[غایت]] آن تشفی خاطر است؛ اما انتقام [[اجتماعی]] که در قالب قصاص و مجازات صورت می‌‏گیرد، و بیشتر مبتنی بر [[عقل]] است و [[هدف]] آن، [[حفظ نظام]] [[اصلاح]] و [[تربیت]] افراد [[جامعه]] و بستن راه‌‏های [[ناامنی]] در اجتماع است. این نوع انتقام، بیشتر در قلمرو [[وظایف]] [[حکومت]] است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۸۴-۸۶.</ref>.
*انتقام بشری نیز به فردی و [[اجتماعی]] تقسیم می‌شود. انتقام فردی، بیشتر برخاسته از احساس و [[غایت]] آن تشفی خاطر است؛ اما انتقام [[اجتماعی]] که در قالب قصاص و مجازات صورت می‌‏گیرد، و بیشتر مبتنی بر [[عقل]] است و [[هدف]] آن، [[حفظ نظام]] [[اصلاح]] و [[تربیت]] افراد [[جامعه]] و بستن راه‌‏های [[ناامنی]] در اجتماع است. این نوع انتقام، بیشتر در قلمرو [[وظایف]] [[حکومت]] است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۸۴-۸۶.</ref>.
==اقسام انتقام‏==
*[[حس]] انتقام‏‌جویی یک اصل حیاتی است که [[خداوند]] آن را در وجود همه انسان‏‌ها و حتی برخی حیوانات به‏ [[ودیعه]] نهاده است؛ لکن بهره‌‏وری از این [[حس]] خدادادی به تناسب مورد و کیفیت و مقدار استفاده از آن دارای [[احکام]] و وجوه گوناگونی است که می‌‏توان آن را به انتقام [[پسندیده]]، [[مباح]] و [[ناپسند]] تقسیم کرد:
#'''انتقام [[پسندیده]] و لازم‏:''' [[اسلام]]، با هرگونه [[ظلم]] و [[تعدی]]، به فرد یا [[جامعه]] مخالف است؛ از این‌‏رو مقابله با [[ستمگران]] و گرفتن [[حق]] [[مظلومان]] را امری ممدوح و گاه [[واجب]] می‌‏شمارد. [[قرآن کریم]] در [[آیات]] ۱۴ و ۱۵ سوره [[توبه]]، به [[مسلمانان]] [[فرمان]] می‌‏دهد با [[کافران]] و [[مشرکان]] [[نبرد]] کنند، تا ضمن رفع [[شرک]] و [[کفر]] از روی [[زمین]]، [[خشم]] [[مؤمنان]] ستمدیده فرو نشسته و دل‏های آنان تشفی یابد. شاید [[پسندیده]] بودن و [[وجوب]] انتقام در این موارد بدان سبب باشد که اگر از [[ستمگران]] انتقام گرفته نشود. موجب گستاخی آنان و پایمالی [[حقوق]] دیگران شده و [[فساد]] و [[ناامنی]] در [[جامعه]] گسترش می‌‏یابد<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۸۴-۸۶.</ref>.
#'''انتقام مجاز:''' اگر [[ستم]] و [[تجاوز]] متوجه شخص [[انسان]] شده باشد و انتقام گرفتن او پیامدی برای دیگران نداشته باشد، این کار، جایز و روا خواهد بود؛ بدین معنا که [[انسان]] در این‏گونه موارد، بین گرفتن انتقام از [[ظالم]] یا [[عفو]] او مخیر است. البته گرفتن انتقام به طور مطلق و در همه موارد روا نیست؛ بلکه در مواردی جایز است که [[اسلام]] آن را روا دانسته باشد<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۸۴-۸۶.</ref>.
#'''انتقام مذموم و ناروا:''' انتقام، اگر برخاسته از تعصب‌‏های جاهلانه، دشمنی‌‏های نابجا و همراه [[تجاوز]] و [[تعدی]] باشد، ناروا و [[ناپسند]] است؛ زیرا در این انتقام‌‏ها نه فقط حقی به دست نیامده و ظلمی برطرف نمی‏‌گردد، بلکه خود موجب پای‏مالی [[حقوق]] دیگران و منشأ [[ظلم]] و [[فساد]] خواهد گشت. انتقامی که در [[روایات]] و کتب [[اخلاقی]] از [[رذایل اخلاقی]] شمرده شده است و [[مؤمنان]] از آن [[نهی]] شده‏‌اند، چنین انتقامی است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۸۴-۸۶.</ref>.


==اقسام انتقام==
==اقسام انتقام==
۱۱۵٬۲۱۳

ویرایش